Groot Nederland. Jaargang 2

[p. 360]

Vlaamsche kroniek
Door Prosper van Hove.

Verbroedering.

Minister Kuyper heeft een officieel bezoek gebracht aan België, en weer hebben de couranten druk gesproken van toenadering, verbroedering, verbonden en tractaten tusschen Noord en Zuid. Vooral de Noord-Nederlandsche couranten hebben het er druk over gehad. De Belgische minder. Hier had het bezoek van den Hollandschen ‘premier’ vooral een ‘succès de curiosité’. Het heeft heel eventjes hier de menschen geïnteresseerd te raden waarom hij wel mocht komen, en te weten hoe en waaraan hij zijn dagen besteedde, en hoe hij er uit zag, en hoe hij gekleed was. Toevallig hoorde ik van een dame die hem gezien had, dat hij er uitzag als een welgedane heereboer, en, voor een minister, vrij slordig en on-elegant gekleed was.

De opmerking van die dame is nog al typisch. Zij geeft in haar nuchterheid eenigszins de synthesis van de oppervlakkige manier waarop men over 't algemeen in België dit bezoek beschouwd heeft.

Wij kennen in België de Hollanders niet. Hoogst zelden lezen wij een Hollandsch boek, en zoo goed als nooit een Hollandsche courant. Zoo weten wij van het Hollandsche leven niets of slechts heel weinig af. Deze toestand komt echter geenszins uit een gevoel van moedwillige antipathie voor. Hij komt voor uit iets dat ik in dit geval beschouw als erger dan antipathie: uit onverschilligheid. Holland interesseert ons niet. Van de vijandschap - de artificiëele vijandschap - van 1830 is niet bij ons overgebleven, en mocht Hare Majesteit de Koningin van Nederland aan België een bezoek willen

[p. 361]

brengen, verwonderd zou Zij zijn over de hartstochtelijke geestdrift waarmede Zij ongetwijfeld zou bejegend worden. En toch zou deze geestdrift niet veel meer beduiden dan persoonlijke sympathie en bewondering voor Haar. Zij staat voor ons als omkransd met een aureool van zachte glorie en beschermende liefelijkheid, sinds haar moedige houding ten gunste van Kruger.

Alleen omdat wij haar volk niet kennen, zou bij ons die groote sympathie voor Haar tot haar volk niet kunnen overgaan.

Waaraan ligt dan de schuld dat twee volken van den zelfden stam nog steeds als vreemdelingen tegenover elkander staan?

Het zou mij veel te verre brengen hier deze oorzaken in al hun omstandigheden te ontleden. Ik zou daarvoor den loop moeten herhalen van ons beider gansche, welbekende geschiedenis. De vervreemding dagteekent van vóór onze eerste scheiding. Maar die vervreemding is er: ziedaar het onomstootbaar feit.

België heeft zich in den loop der tijden geheel anders ontwikkeld dan Nederland. De noorder-provinciën zijn zelfstandig gebleven, en wij kwamen onder den invloed van het ‘romanisme’, den invloed van Frankrijk.

Of die invloed voor ons goed dan slecht was laat ik ook nog even buiten bespreking. Ik constateer maar eenvoudig het feit: wij kwamen onder den invloed van Frankrijk, die ons anders maakte dan wij oorspronkelijk waren.

Invloed. Geen volkomen assimilatie. Wij verloren grootendeels de levende kracht onzer taal - het Vlaamsch - en kregen daarvoor in de plaats: ‘un français approximatif’ een soort van surrogaat-taal, die tamelijk nauw verwant was aan de Fransche. Nu nog zeggen de meegaande Franschen die ons hooren spreken: ‘nous vous comprenons bien, nous comprenons à peu près tout ce que vous dites, quoi que vous le disiez autrement que nous.’

Slechts enkelen onder ons wisten te kiezen. Ik bedoel hier voornamelijk onze wetenschappelijke mannen, en nog meer speciaal onze litteraire kunstenaars. De eenen kozen beslist de Fransche taal tot voertuig hunner gedachten, de anderen de Nederlandsche. Namen behoef ik wel niet te noemen, eenieder kent ze. Toch wensch ik mij even bij éen enkel, hoogst belangwekkend voorbeeld van den tegenwoordigen tijd op te houden. Ik bedoel den wereldberoemden Belg Maurice Maeterlinck. Hij is door en door Vlaming. Zijn ziel is Vlaamsch, en toch is hij door 't middel van de Fransche taal

[p. 362]

wereldberoemd geworden. Hoe zou het geweest zijn had hij van 't begin af in zijn eigen taal - in 't Vlaamsch - gedacht en geschreven? Ik geloof dat wij met zekerheid mogen aannemen dat zijn werk en zijn roem, en dus ook de goede kracht die van zijn werk en roem zijn uitgegaan, veel geringer was gebleven, had hij zich enkel in zijn moedertaal weten uit te drukken. Het zou zich zonder twijfel veel minder verspreid hebben; en toch.... toch zouden die kracht en die roem, hoewel kleiner, wellicht van zuiverder gehalte en blijvender duur zijn geweest, omdat zij rechtstreeks uit hun echten oorsprong zouden zijn ontstaan. Dit neemt niet weg dat zij allen die beslist òf het Fransch, òf het Nederlandsch wisten te kiezen, in elk geval krachtige uitzonderingen waren, die een hybridisch bestaan niet konden leven. Maar de overgroote massa liet zich gedwee overrompelen, en werd noch Fransch, noch Nederlandsch, maar Belgisch.

Dàt is de langzame vorming en wording geweest van 't werk van vele jaren: ‘l'âme Belge!’ En heden ten dage zijn er mannen van groote beteekenis, - als Edmond Picard, b.v. - die recht van bestaan eischen voor dit van lieverlede reëel geworden hybridisch verschijnsel: ‘l'âme Belge!’

Waarom ook niet, aangezien het nu niet meer iets artificiëels is, maar iets dat werkelijk bestaat, met eigen spraak en eigen zeden? En de vraag komt in ons op: moest het niet onvermijdelijk zoo gebeuren, wanneer men denkt aan de geographische ligging van het land en vooral aan den overheerschenden invloed van den katholieken godsdienst? Waarom bleven wij steeds zoo weerbarstig tegen het protestantisme? Omdat ons volk, evenals het Fransche volk, tot in zijn merg doordrongen is van romanisme. De Fransche invloed moest over ons maar neerkomen; wij hadden geen ziertje kracht meer om er ons tegen te verzetten. Het protestantsche Duitschland, het protestantsche Nederland, waar het eigen volk van onzen eigen stam leefde, zij konden ons helpen noch verdedigen, omdat wij het niet meer verlangden, omdat wij, door eeuwen van ontaarding, anders geworden waren dan wij, trouw gebleven aan onzen oorspronkelijken aard, hadden moeten zijn.

Eeuwen van ontaarding! dáár ligt de schuld. En wie ons nu vraagt in eens heel het verleden te herstellen, vraagt eenvoudig iets onmogelijks. Daarom ook acht ik steeds zoo oppervlakkig, zoo onbillijk en zoo valsch de voortdurende uitvallen van de meesten

[p. 363]

onzer Vlaamschgezinden tegen de verfransching van ons volk. Ons volk is heel natuurlijk geworden, niet wat onze moreele overheerschers er van gemaakt hebben, maar wèl wat onze eigen voorvaders er van hebben làten maken. Zij waren rijp voor vreemden invloed en wij dragen de gevolgen van hun zwakheid. Onze verbastering is oprecht, is ons een tweede natuur geworden. En jaren, lange jaren zal het duren, vóor het oorspronkelijk nationaliteitsgevoel, dat toch, - en sterker dan men denkt, - aan het ontwaken is, de kracht zal hebben om het juk der ontaarding van zich af te schudden.

Wie zal ons, Vlamingen, daarin helpen? Want alleen vermogen wij niets; wij zijn te zwak geworden! Holland kan en moet het doen, indién ten minste Holland zelf niet te zwak of te onverschillig is geworden om te voelen welk een hooge, heilige plicht het dwingt, een tak van zijn eigen ras en stam weer tot zelfbewustzijn te verheffen. Holland mag dan ook niet langer met een soort van toegevende minachting op ons neerzien. Holland moet ons het kwaad der verleden eeuwen kwijtschelden; het moet zich meer en meer aan ons vertoonen, zelf weer tot ons komen, en ons de hulpvaardige broederlijke hand der verlossing toereiken.

Wij, kinderen van den tegenwoordigen tijd, hebben niets misdaan. Wij zijn enkel de slachtoffers van een te zwak verleden.

Wij vragen om hulp!