|
| |
| |
| |
Inhoud.
De dichter zal den krijg bezingen, welk tusschen de heeren van Grimbergen en den grave van Leuven, Godevaert met den Baerd, ontstond, toen deze tot hertog van Lotharingen (Lothrike) door den keizer verheven werd. Godevaert met den Baerd stamde van de oude onafhankelyke hertogen van Lotharijk af, wier hertogdom zich tusschen de Schelde en den Rhijn uitstrekte, en waer onder als leenen behoorden het land van Brabant, dat van Gaesbeke, van Edingen, Hoorne, Grimbergen, enz., tot den tyde dat Karel van Lotharingen, wien de fransche kroon by het overlyden van zynen broeder Lotharius III, vervallen was, door Hugo Capet, dat boose diet, verraderlijk te Louwen (Laon) gevangen werd en te Orleans in den kerker gedood. De keizer schonk dan het hertogdom van Lothrike aen Godevaert van Ardennen, en de zuster van den vermoorden hertog, Gerberga, behield slechts de graefschappen van Leuven en Brussel (Brabant) na de dood van haren oom Otto. Haer gemael Lambrecht met den Langen Hals sneuvelde by Florennes in een gevecht tegen den hertog Godevaert van Ardennen, t.j. 1015. -
V. 1.
| |
| |
Godevaert met den Baerd was kleinzoon van vrouw Gerberga, en werd na de dood van zynen broeder Hendrik III, t.j. 1095, grave van Leuven en van Brabant. Deze Godevaert was een sterke ridder en vroome man; hy voer overal ter feesten en ten toernoyen, en handelde als een held. Hy was met den keizer bevriend en hy volgde dezen overal ten kryge; ook huwde hy door dezes toedoen, des hertogen dochter van Beijeren, geheeten Lutgarde, vrouw van Salsenburch, en zuster der keizerinne. Te dezer gelegenheid gaf keizer Hendrik V, t.j. 1106 het hertogdom Lothrike aen Godevaert, en zoo kwam het terug aen het geslacht, wien het voormaels was ontvallen.
V. 365.
Godevaerd met den Baerd deed zich erkennen en huldigen door al de leenhouders van het hertogdom Lothrike. Te Leuven kwamen hem als opperleenheer houw en trouw zweren de heer van Horne, de heer van Gaesbeke en andere. Te Brussel kwam de heer van Edingen (Enghien) hem hulde biên; en hy ontving daer manschap van al zyne omzaten, uitgezonderd van den heer van Grimbergen. De heer Arnout van Grimbergen was een machtig vorst en verwant met vermogende heeren, als met den grave van Vianden, den heere van Breda, van Moy, in Artois, van Boussu, in Henegouwen. Deszelfs zonen Wouter Berthout en Geeraert, bygenaemd de Drakenbaerd, waren moedige en sterke ridders. Godevaert zendt eenen bode daerheen; deze bode verschijnt vóor heer Arnout, daer deze met zyne zonen, met Godevaert Screihane en Arnout van Oijenbrugge ter tafel zaten. Maer heer Arnout antwoordt onverwijld dat zyne voorouders sinds meer dan twee honderd jaren hun goed en hielden van geenen heere, ten zy van God, die boven allen is.
V. 425.
Als de bode te Brussel de antwoord des heeren van Grimbergen overbracht, beriep hertog Godevaert eenen landdag te Cortenberg, van alle de leenheeren van Lothrike. De heer van Diest stelt aldaer voor dat men er den keizer kennis van geve, die den overheer des hertogen is, en nu te Aken verblijft; deze voorstel wordt goedgekeurd en aengenomen. De hertog vaert zelf naer Aken by den keizer, en geeft hem kennis van de weigering des heeren van Grimbergen. De keizer belooft zyne tusschenkomst en trekt met hertog Godevaert naer Brabant. Te Afflighem aengekomen zijnde, ontbiedt hy daer den heer van Grimbergen; de ziekelyke toestand van heer Arnout hindert hem derwaert te trekken; hy zendt er des anderdaegs zyne twee zonen, en vóor den keizer voerde Wouter Berthout het woord en beweerde dat zyne voorouders sinds honderd of twee honderd jaren niemand geen manschap hadden gedaen. De keizer toonde hem de afhankelijkheid aen van Grimbergen onder Lothrike, en eischte eene rechtstreeksche antwoord van zynen vader Arnout.
V. 757.
De heer Arnout van Grimbergen, voor aleer antwoord aen den keizer te geven, roept zyne leenhouders en verwanten byeen om ze daerover te raedplegen. Daer kwamen: de grave van Vianden, de here van Breda, Geeraert van Assche, Arnout van Oijenbrugge, Godevaert Screihane, Ar- | |
| |
nout van Hombeke, Willem Tant, de burchtgrave Willem van der Tommen, Arnout van Cobbenbosch, Peter van Imple, Alaert van Beighem, Zegher van den Male, Walter van den Damme, Willem van den Bogaerde, Jan van Caelmont, Hendrik Hoesten, Paridaen van Eppinghem, Paridaen van Massenhove, Geeraert van Ophem, Geeraert van Herlaer en Geeraert van Lier. Wouter Berthout sprak en legde de rede voor der byeenroeping. De heer van Breda zegde dat hy liever lijf en goed zou te avonturen zetten dan Godevaert als overheer te erkennen. - De grave van Vianden dacht dat de weigerende antwoord moest behouden blyven; dat de heer van Grimbergen overigens machtig genoeg was om den hertog te wederstaen en dat de keizer te verre was gezeten om hem krachtige hulp te brengen. Maer Arnout van Oijenbrugge sloeg een voorzichtigeren vredehandel voor; hy zou den keizer de gansche zaek doen kennen: hoe Grimbergen vroeger onder Lothrike stond, maer nu sedert lange jaren als eigen wordt bestiert, hem verzoeken de zaek op den bestaenden voet te laten, en door zyne tusschenkomst vrede en rust te behouden. Na eenige verdere tale en wedertale, werd men het eens om Arnout van Oijenbrugge als gezant naer den keizer te zenden, opdat de vrede behouden blyve.
V. 1447.
De trouwe, hoofsche en koene heer Arnout van Oijenbrugge trekt naer Afflighem; maer de keizer was reeds naer Leuven vertrokken, waer hy hem achterna reed. Hy melde den keizer dat de heer van Grimbergen zyne leenhouders en verwanten geraedpleegd hadde en dat het zeker en stellig was dat het geslacht van Grimbergen nooit leen hield van de voorouders van Godevaert van Leuven. Indien het tegengestelde echter door een rechterlijk onderzoek bewezen werd, de heer Arnout zou den hertog gewillig als leenheer huldigen. Den keizer scheen dit recht en goed; maer hertog Godevaert schoot in gramschap op en zwoer dat Arnout hem zoude erkennen, al moest hy hem door geweld hiertoe dwingen en het hem duizend lieden kosten. De keizer raedde den hertog aen de zaek te onderzoeken, en byaldien gevonden werd dat Grimbergen als leen onder Lothrike behoorde, dat hy dan tot de wapens zynen toevlucht name, en beloofde hem in dit geval onderstand. Welhaest toog de keizer henen en hertog Godevaert begeleidde hem tot in Maestricht, waerna hy te Brussel terugkeerde. - Toen men deze dreigende antwoord van den hertog te Grimbergen vernam, werden al de kasteelen en sterkten met manschappen bezet en met levensmiddelen voorzien, vooral de burcht Grimbergen.
V. 2003.
De hertog deed welhaest kooplieden van Grimbergen te Brussel vastzetten. Heer Arnout zondt eenen bode opdat deze kooplieden gelost werden; maer vruchteloos. Op deze weigering trekt de heer van Grimbergen met een talrijk krijgsgevolg tot by Brussel, voert al wat hy panden en rooven kan te Grimbergen binnen en neemt onderwege verscheidene Brabanders gevangen. Hierop beval Godevaert aen de bezetting van de burcht Nettelaer, in het Grimbergerland te trekken en hetzelve te verwoesten. Ook werden de brabantsche hofsteden door die van Grimbergen niet gespaerd. Eindelijk verschijnt Godevaert te velde; maer hy kan Grimbergen niet dwingen, daer
| |
| |
het te zeer versterkt was. Deze strooptochten duren eenigen tijd voort en de verwoestingen breiden zich zoo zeer uit, dat tusschen Brussel en Grimbergen tot aen Vilvoorde niet éen dorp blijft staen, ten zy Nettelaer met het sterke slot. Nu gevoelde men ter wederzyden begeerte naer vredeonderhandelingen; maer de grave van Vianden, de heer van Breda verhinderden dit, alsook Wouter Berthout, Grimbergen's oir. Kort daerop overleed hertog Godevaert en werd te Affligem begraven.
V. 2398.
Na Godevaert den IIe, die slechts vier jaren regeerde, kwam het hertogdom aen Godevaert den IIIe, nog een kind, jong van dagen, dat aen vier voogden of momboren werd bevolen: aen de heeren Hendrik van Diest, Geeraert van Wesemale, Jan van Bierbeke en Arnout van Wemmele. Als de heer van Grimbergen de dood des hertogen vernam, beriep hy te eenen gestelden dage alle zyne leenhouders en verwanten om hen te raedplegen over den krijg. Op voorstel van den heer van Breda trekt Arnout van Grimbergen met eene talryke heirkracht naer Nettelaer, dat na eene korte belegering ingenomen en geslecht wordt. De Brabanders snellen den belegerden ter hulpe, onder 't bevel van Arnout van Crainhem; maer de burcht, te Nettelaer, was reeds ingenomen en afgebroken als zy aenkwamen. In het veld, by Nettelaer, randen zy echter de Grimbergenaers aen; maer moesten het eindelijk opgeven. Die van Grimbergen behielden het veld en vervolgden de Brabanders tot onder Brussel.
V. 2885.
Toen de momboren van den jongen hertog Godevaert de nederlage vernamen door hun leger in het veld te Nettelaer geleden, en dat de sterke burcht aldaer afgebroken was, beriepen zy al de leenheeren van Brabant te Cortenberg om over 's lands zaken te beraedslagen. Men besluit aldaer een machtig heir te verzamelen om een einde aen den overmoed der Grimbergsche heeren te stellen. - Die van Grimbergen hadden besloten naer Vilvoorden te trekken om de burcht aldaer ook te verwoesten, toen zy den tocht van het brabantsch leger naer Grimbergen te weten kregen. Nu togen zy het te gemoet en een groote veldslag werd geleverd in de vlakte buiten Grimbergen.
V. 3852.
Arnout van Grimbergen verdeelt zijn heir in vier scharen. De grave van Vianden was leidsman der eerste schare; met hem waren: de burchtgrave Willem van der Tommen; Pieter Van Imple; Arnout van Cobbenbosch; Willem Tant, Alaert van Beighem, Geeraert van Herlaer en andere. - De tweede schare leidde de heer Geeraert van Breda; met hem kwamen zyne vier zonen: Geeraert, Zeger, Heindrik en Jan; en Wouter van den Damme, Willem van den Bogaerde. - De derde legerbende gaf heer Arnout aen Wouter Berthout, zynen oudsten zone en zes anderen riddren: Zeger van den Male, en deszelfs zoon Simoen, Godevaert Screihane en dezes twee broederen en Jan van Caelmont. - Over de vierde schare nam Arnout van Grimbergen zelf het bevel, en met hem waren de heeren: Arnout van Oyenbrugge, en dezes zoon Heindrik; Paridaen van Eppeghem, Heindrik
| |
| |
Hoesken of Hoesten, Paridaen van Massenhove en zijn oom Geeraert (Arnout B.H.) van Liere, Arnout van Hombeke en zyne vier zonen. Arnout van Grimbergen beval den standaerd den heere van Assche en Arnout van Hombeke met zyne vier zonen.
V. 3953.
Wanneer Arnout van Grimbergen aldus zijn volk had verdeeld bleef hy stil houden op dat veld buiten Grimbergen en hy beidde daer de Brabanders, die snel naderden, daer zy eene lichte bende van Grimbergen hadden verslagen en meenden dat gansch het leger vluchtend was. Toen de heer van Wesemale, maerschalk van Brabant en bevelhebber der Brabanders vernam dat de Grimbergenaers hen in slagorde afwachtten, deed hy zyne troepen stand houden en verdeelde dezelve ook in vier scharen; elke schare telde vijfduizend man. De heer van Diest leidde de eerste legerbende, de here van Bierbeke de tweede, de here Hendrik van Rosselaer de derde en de heer van Crainhem en van Wesemale de vierde. De standaerd van Brabant werd bevolen den heere Van Wemmele, hem en zynen magen.
V. 4154.
Beide legers naderden elkander onder geklank der hoornen en bazuinen. Hendrik van Oijenbrugge, die sterk en jong was, reed vooruit en wilde den eersten kamp wagen en den vyand eerst bestaen. Een knape Jan genaemd, die de wapenen droeg van Wesemale, reed hem uit het brabandsch leger tegen; maer deze werd zoo hevig door Hendrik geraekt dat man en paerd te neder vielen; als zyne speer gebroken was, trok hy het zwaerd en woedde schrikkelijk onder de vyanden. Ondertusschen trekt de schare, door den grave van Vianden geleid, tegen die van den here van Diest; de legerbende den heere van Bierbeke bevolen tegen de gene des heeren van Breda, en zy streden als Roelants genoten. Geeraert, des heeren zone van Breda, stak Warnaer van Thienen, dat hy dood ter aerde viel. Menig degen bleef op het veld verslagen. Daer vochten de grave van Vianden en de heer van Diest moedig tegen elkander. Wouter Berthout naderde welhaest met de derde schare en trok tegen die van den heer van Rotselaer, en stak eenen van 's Hertogenbossche dat hy van zijn paerd ter neêr stortte. Als Hendrik van Rotselaer Wouter Berthout vernam, kwam hy met neêrgestreken speer op hem aen. Na de schachten gebroken waren vingen zy ten zwaerden; Wouters paerd stortte neder; hy verweerde zich te voet en riep: Grimbergen! Waerop velen daerheen snelden, als Hendrik van Oijenbrugge en anderen. Daer werd angstelijk gestreden. Dan kwam de heer van Crainhem met de vierde schare aen. Tegen hem trok de heer van Wesemale; ook kwam Arnout van Grimbergen daer en de heer van Assche. Arnout, de heer van Grimbergen, rende alleen uit: hy zat op een ors appelgrauw, dien de heer van Moy, zijn verwant, hem gezonden had uit Artois. Tegen hem kwam Geeraert van Wesemale gereden, de speren waren dra gebroken en moedig streden zy dan met de zwaerden. De strijd breidde zich langs beide zyden meer en meer uit, en werd welhaest algemeen. Hier hoorde men roepen: Vianden! Breda! Grimbergen! Mechelen! Beighem! Daer: Lotherijk en Brabant! Diest! Wesemale! Crainhem! Rotselaer! Wemmele! Bierbeke! En in dit gedrang was de angst en de nood groot. Tegen Godevaert van
| |
| |
Leefdale kwam Geeraert van Grimbergen; elk stak den anderen door 't leder van den schild dat de speren in stukken vlogen, en hunne paerden kwamen zoo hevig tegeneen stooten dat zy beiden ter neder vielen. De vrienden snelden toe en eer de heeren weder opgeheven waren ontstond daer een woedend gevecht. Arnout van Oijenbrugge met zynen zoon Hendrik snelden daerheen en Arnout stak met zyne speer den heer van Wavre dat hy byna van zijn paerd viel. Hendrik van Oijenbrugge streed tegen Wouter de Beer en stiet dezen van zijn paerd ter aerde neder; maer hy werd door zyne gezellen gered. Ook voer daer de heer van Aa stryden tegen Arnout van Oijenbrugge; maer hy moest voor Arnouts machtigen arm wyken. Arnout van Grimbergen kwam met zyne zonen daer ook aengereden en streed moedig tegen de Brabanders. De heer van Assche die helm, zwaerd en schild verloren had, streed woedend met eene kolve; hy greep eene sterke speer en doorstak eenen Brabander dat hy zieltogend nederviel en sloeg met den schacht eenen anderen dat hy levenloos nederstortte, en zoo voer hy door het vyandlijk leger heen tot dat hy by Arnout van Hombeke kwam, waer hy den standaerd zag wapperen, die hem toevertrouwd was. - Zoo duerde reeds de strijd voort van 's morgens vroeg tot nanoen, en die van Brabant hadden meer volk verloren dan die van Grimbergen. Ondertusschen waren de dorplieden by het slaen der klokken te wapen geloopen. Onder 't geleide van Jan van Massenhove, die zelf den standaerd droeg, stapten zy moedig naer het veld; de schutters trokken vooruit, daerna degenen die met staven en pyken gewapend waren, achteraen die daer met zwaerden en gijsarmen kwamen. Zy bestonden den vyand en streden als onvervaerden; dezen met staven, genen met zwaerden; zy sloegen ter aerde paerden, mannen, riddren, banrotsen. Zy gaven niemand vrede, maer streden immer voort en maekten harden strijd; zy drongen zoo zeer voorwaert, dat de Brabanders gedwongen waren achteruit te deinzen en eindelijk de vlucht te nemen. Die van Grimbergen behielden het veld en keerden met grooten buit naer Grimbergen terug, waer zy dezen deelden. De heer Arnout gedroeg zich edelmoedig na den strijd; hy deed al de gesneuvelden, zoowel vriend als vyand, ten kerkhove begraven.
V. 4210.
Na deze nederlage ontboden de momboren zonder uitstel al de leenhouders en banrotsen van Lotharijk en Brabant. Te dezer vergadering kwamen: Godevaert van Leefdale, Arnout van Crainhem, Hendrik van Rotselaer, Philips van Wavre, Godefrijn van Nivele, Jan van Dongelberge, Jan van Campenhout, Wouter de Beer, dezes zoon Willem, Jan van Aa, Gevaert van Pede, Florens van Hobosch, Gosen van Pollaer, Willem van Pamele, Jan van Hanut, Jan van Haspengouwe, Zeger van der Molen, Jan van Eversberge, Wouter van Huldenberge, Godevaert van Elinghen, Hendrik van Haren, Hendrik van Hombeke en andere. Ondertusschen namen de Grimbergsche heeren een kloek besluit. Arnout vereenigde zyne voorname leenmannen en stelde hun voor onmiddelijk naer Vilvoorde te trekken en de sterkte aldaer aftebreken, en daerna Brussel te overmeesteren om de Brabanders tot de vrede te dwingen. Geeraert van Breda, die de Brabanders ook zeer haette, antwoordde dat men den krijg moest voortzetten en den vyand
| |
| |
tot in Brussel vervolgen. Maer de voorzichtige Arnout van Oijenbrugge raedde aen te onderhandelen en de vrede op eenen behoorlyken voet te treffen. Nadat eenige heeren voor en tegen gesproken hadden, zeide de heer van Grimbergen dat hy in allen gevalle naer Vilvoorde wilde trekken om de bezetting te straffen over het leed en de schade welke zy hem had gedaen gedurende den krijg. Dan bereidden zich al de krygers voor den tocht en vereenigden zich welhaest op een veld buiten Grimbergen. Heer Arnout deelde zijn leger in vier scharen; de eerste schare leidde de grave van Vianden, wien de standaerd van Grimbergen toevertrouwd was; de standaerddrager in deze vaert was een vrome knape, Jan van den Dale genaemd. De heer van Breda voerde liet bevel over de tweede schare. De derde stond onder Geeraert van Assche en de vierde onder den heer van Grimbergen. En zoo togen zy naer Vilvoorde op St. Jansdag, in midzomer. Als die van Vilvoorde het naderend leger vernamen, wisten zy niet wat beginnen: zy vloden van angst wat zy mochten naer Brussel, en het volk dat de burcht hield vlood ook, en de Grimbergsche heeren kwamen zonder slag of stoot te Grimbergen binnen en wonnen daer veel goeds en schatten, die zy huiswaert deden dryven. Toen alles geplunderd was, braken zy de burcht en de zale af en staken den brand in het dorp. Dan gaf de heer van Grimbergen oorlof aen al de heeren, die hem ondersteund hadden, om heen te trekken, en allen beloofden den heer Arnout ter hulp te komen in geval de krijg hernam. Allen togen weg en heer Arnout met zyne zonen en huisgenoten bleven alleen liggen in de burcht te Grimbergen.
V. 5178.
|
|
Auteursrechtvrij