Golfslag. Jaargang 1

[p. 368]

Jeugdkroniek.
De ongebondenen.⁽¹⁾

Toen Rodenbach de Blauwvoeterie in het leven riep en over geheel het land zijn kameraden rond de waaiende wimpels schaarde, was Vlaanderen tot op het merg doordrongen van de negentiendeeuwse geest. Conscience's Leeuw had de nationale trots gewekt; over de ‘freien, deutschen Rhein’ heen, werd fel verbroederd; Vlaamse studenten volgden de Burschen en Wandervögel na en vonden in Heine en Uhlands liederen de geliefde weerklank van hun eigen sentimentelen volksaard. Het was een tijd van bruisende levensdrang en dromende weemoed, van strijd om adel, recht en jonkvrouwelijke minne, in één woord van Romantiek.

Rodenbach's terminologie bezielde in een ommezien een jeugd die nood had aan nationalistische literatuur. Gudrun werd het voorbeeld van het ideale meisje en Berten de Vlaamse Schiller. De geniale ruimte van Rodenbach's gedachtenwereld echter werd minder gewaardeerd; alleen zijn strijdleuzen konden de jongeren begeesteren.

Sindsdien zijn alle jeugdgroeperingen trouw gebleven aan de Blauwvoet-mythe, zonder zelfs te beseffen hoe deze stilaan tot taboe verstarde. Wie dit echter maar enigszins durfde becritiseren werd onmiddelijk voor verrader uitgescholden. Meer dan een halve eeuw ging zo heen.

Na Mei 1940 geloofden velen dat een nieuwe wereldorde aangebroken was en zij richtten er hun daden heen. Een eenheidsjeugdbeweging werd opgericht en op het licht gewijzigd model van het bestaande AVNJ geschoeid. De leiders vonden het logisch en passend het Blauwvoet-symbool te bewaren, waartoe zij ook het volste recht bezaten.

Maar, en hier ligt m.i. de grondoorzaak van de thans heersende kwalen, zij verwaarloosden volkomen de problemen betreffende tijd en jeugd ‘opnieuw te denken’. Zij meenden dat het voldoende was een diets-germaanse Vikinger-ideologie uit te werken om een jeugd, die onbewust in het grootste gevaar verkeerde, te pantseren tegen de onvermijdelijke zware taak van de na-oorlog. Zij achtten het niet nodig karakters, sterke persoonlijkheden te smeden. Zij gruwden voor iedere uiting van een individualistische, of liever personalistische cultuur, want ze beschouwden deze als decadent en volksvijandig.

Ik wil hier niet de hatelijke rol van een auditeur vervullen en jonge mannen aanklagen, die voorzeker met het zuiverste idealisme gehandeld hebben, en waarvan velen nu hun mooiste jaren in hechtenis zien voorbijsnellen. Ik schrijf liever in 't zand dan iemand den steen te werpen. Doch dit moet me van het hart uit liefde voor het te bereiken doel: wanneer ooit aan de leiding van de jeugd naast onstuimige voormannen ook nuchtere, breed-

(1) Dit opstel behandelt de zg. nationalistische jeugd en laat de andere groeperingen buiten kwestie.

[p. 369]

denkende ideeënmensen zullen aanzitten, zal meer positiefs geboekt worden op vijf jaar dan vroeger op twintig.

Het kwaad is nu eenmaal gebeurd; want toen de bevrijding daar was, sloeg de nederlaag deze jeugd uiteen. Duizenden werden opgesloten, hun rechten ontnomen of gebrandmerkt weer in de maatschappij losgelaten. Uiterst gering waren de families die niet verminkt werden. En veler geloof in de toekomst werd vernietigd. Want er was geen innerlijk houvast aanwezig!

Indien er iemand thans existensialist mag genoemd worden, is het onbewust deze jeugd. Zij is pessimist geworden en leeft van de ene dag in de andere, omdat ieder dromen aan een latere werkelijkheid hun absurd lijkt. Het groeiende ontaardingsproces van de maatschappij, zo grondig bevrucht door de opeenvolgende bezettingen, en de zinloosheid van heden en toekomst hebben een diepe immoraliteit doen gedijen. Van de vroeger jaren blijft deze jongeren nog het heimwee naar de kameraadschap, het groepsleven, de uniform, de marschen. Zij brengen er echter geen steun uit mee, die hen nu zou redden.

En, om nog een schijn te bewaren van eertijds, gaan ze nu op trektocht!... Met zijn tweetjes of in groep. De heide in of voor langer naar Friesland en Luxemburg. Iedere leiding hebben ze afgeschud en iedere morele wet geloochend. Hun enig doel is genieten van het bestaande ogenblik, hartstochtelijk en duister, zonder bezinnen, want morgen kan een ramp het onzeker bestaan omverwerpen en de ellende doen weerkeren.

Ik ben lang geen puritein en ik weet ook dat er uitzonderingen zijn; maar wie die joelfeesten en kampvuren van de laatste maanden meegeleefd heeft, wie getuige is geweest van nachten in tent, schuur en hooimijt, beseft dat er voor de physische en morele gezondmaking van het Vlaamse volk paal en perk moet worden aan gesteld.

Daarom vraag ik de verantwoordelijke jeugdinstanties, waar ze zich ook mogen bevinden: ‘Sla, zo ge kunt, de handen aan 't werk. Overwin de gebroken illusies en begin opnieuw, sterk door de steun van velen!’

Praktisch gesproken: waarom zou er niet onmiddelijk in de grote centra kunnen overgegaan worden tot het stichten van een jeugdraad? Ik bedoel hiermee een organisme dat erkend is door de bestaande jeugd-, volksdans-, en trekkersgroepen, dat bestaat uit een zeer klein aantal personen, die bekwaam, moreel-hoogstaand en jong zijn en dat controle uitoefent over het jeugdleven in zijn meest verscheiden aspecten. Zo men wil, een veemgerecht en een kommandopost..

Wie maar eens het initiatief wil nemen, zal slagen ook, want de nood eist een oplossing en velen staan bereid.

Dat men de Blauwvoet als het heilig symbool van de Jeugd blijve beschouwen, maar dat achter die vlag een sterke en streng geleide jeugd opmarschere!

Manu RUYS.