Golfslag. Jaargang 1

[p. 348]

Trekkers Danken...

Mogen wij, jonge zwerflustigen, ons klein steentje bijdragen in deze piëteitsvolle hulde ... Wij vullen het doen door u te danken, Timmermans, omdat gij deze ogen geopend hebt, omdat gij als een zon boven de ons beiden zo duurbare Schepping zijt opgegaan en deze heerlijkheden, waar wijzelf blind voor waren, in een schitterend licht hebt gezet.

O, wij waren soms verbitterd, als allen uit deze verscheurde tijden, die weewilden, op tocht naar zichzelf. Wij waren verbitterd wanneer wij door deze landouwen zwierven, omdat wij niet vonden wat wij verwachtten. Geen openbaring kwam tot ons, geen verlossende lichtstraal wees ons den weg. Wij vonden niet, omdat zoveel opgepropte wijdheid ons bezwaarde, omdat onze achteloze vingers, onverschillig slechts om het bloedwarme, kloppende hart van het leven zelf rustten. Wij durfden uw raad niet volgen en langs deze vijf zinnen om, innig kontakt nemen met wat eens gekneed werd door Zijn handen, omdat zovelen beweerden dat gij bekrompen waart en dat literatuur iets anders was en dat gij kamergeleerden durfde uitlachen. Wij waagden het niet eerst met beide voeten stevig op deze aarde te staan om daarna pas onze armen in de ruimte te strekken, omdat zovelen beweerden dat dit platvloers en banaal was.

Maar gij zijt blijven voortstralen en zingen, en ge hebt dat pantser rond onze harten doen smelten. Wij waren hulpeloos en toch zijt gij tot ons gekomen en hebt in onze zielen dat schuldeloos bekoren gegoten dat onze ogen zuiverde en fris onze leden opwekte na al die nutteloze tochten. Als hergeborenen gingen wij door deze gouwen en gij waart de St. Franciscus die ons dit bruisende leven, deze ruisende kruinen, die fanfaren van licht, dit Al leerde beluisteren en bekijken, die ons datgene leerde begrijpen waarvoor wij zolang teruggeschrikt waren omdat onze ziel zo arm was en we onze ontledende geest zo onfeilbaar achtten.

Gij zijt tot ons gekomen, groot en stralend, hebt ons met uw hand over het voorhoofd gestreken en ons dan uw Nethelandschap en het veld van Wortel en de warme Kempen ingestuurd terwijl ge heel eenvoudig zeidt: ‘Wat u ook mag gebeuren, 't is alle dagen feest onder deze zon ...’. En we zijn gegaan, nog wat sceptisch en onwillig, maar dat viel alles van ons weg, omdat gij ons leerde zien, horen, ruiken ... Van wie zou dit niet wegvallen, die als met uw ogen mochten zien hoe 's morgens ‘de zon klom: de dunne hemelwolken uiteen braken van 't licht, en blauwe diepten

[p. 349]

gaapten over de aarde’. Dit was openbaring na openbaring, toen wij, na eerst uw boeken gelezen te hebben - liefst op een sombere winterdag om uw weldoende warmte des te beter te beseffen - in werkelijkheid mochten zien hoe ‘de zon vlamde en beet door de klaprozen lijk door rood glas’ en hoe inderdaad die ‘geweldige klanken rood’ te betasten en te bestrelen zijn. ‘Eeuwige begijnenbossen, die zijn als een zee, met ook hun eeuwig lied van vogelen of van wind’ schreeft ge en nooit meer verloren we dit beeld, het zong in ons, wanneer we met uw eerbied door de Kempen schreden. Gij vermocht het door uw beeld ons te doen huiveren in plots inzicht, wanneer ge schreeft dat sterren kunnen staan, ‘rillend van klaarte’. Gij gaaft ons ook de mogelijkheid deze ‘eindeloos besterde diepte der ruimte’ in onze harten te dragen. Hoe dikwijls hebben we niet gewenst dat ge dat lied van God uit ‘Ik zag Cecilia komen’ hadt voltooid. De enkele zinnen die gij er van neerschreeft, waren ons zeer nabij, wanneer we door het landschap zwierven: ‘Uw lied doorgonst de oneindige ruimte ... Uw zang doorzindert alle wezens en dingen en alles neemt er kleur en vorm naar aan ... Wij horen het in het afvallen van appelen in de herfstnacht, in de lach der kinderen; wij beluisteren het in elkanders oogen ...’

Wanneer we in wintertijden, als uw Wortel in de gevangenis, opgesloten zaten in de engheid van warme kamers, dan namen we ons voor zo vlug mogelijk te ontsnappen en verder op zoek te gaan naar uw vergezichten. We namen Boerenpsalm in de hand en ons, trekkers, klonk dit loflied zo bekend in de oren. Daar waren vooreerst Wortel's woorden dat ‘de herinnering niet schooner màg zijn dan de werkelijkheid zelf’ en we namen ons voor dit te bewijzen door levensvreugdiger nog, deze Schepping te aanvaarden. Daar was verder die grote gedachte - die ons zo na aan 't hart lag - dat moeder Aarde in onze harde levensstrijd even mild en gevensgereed zou zijn als in onze blijde ogenblikken, wanneer we slechts onze ontvankelijkheid wisten te schutten. Deze gedachte deed balsemend voor ons aan, nu er toch weer onrust in onze harten geslopen was toen we, in deze oorlogsjaren, het arcadische Pallieter-leven als onwezenlijk voor ons, getekenden, achter de horizont zagen verdwijnen ... Wanneer we zachtjes deze Psalm wisten mee te zingen, dan kwam over ons die grote eenvoud, die men nodig heeft om dit harde boerenleven in zijn schoonheid te begrijpen. En wanneer we, ver van deze doffe stad, welkom waren op de oude hoeve, dan klonken in ons telkens weer brokstukken op uit dat derde hoofdstuk dat als een epos voortschrijdt: ‘Een kind in de wieg, een ander in de kist’ of ‘God rekt de hemel uit en het blijft langer licht. We ploegen het veld; de schoone zwarte vette grond ... God schudt er zijn flesschen over uit, asemt er wat eerste zon over ...’ Wie van ons had durven hopen dat ge gelijk hadt wanneer ge zeidt dat hier, bij deze doorgezakte schuren en deze warme, geurende stallen, het grote Wonder van het leven nabijer was dan bij het vermoeide gebogen zijn over dorre wijsheid.

[p. 350]

Velen hebben beweerd dat ge een àndere Timmermans waart, wanneer ge, na Pallieter - het boek van de levensroes - uw Wortel uitbeeldde. Wij kunnen het niet geloven: In wezen zijt gij dezelfde levensmoedige mens gebleven, als allen echter schrijdend van het geidealiseerde dromen naar het zwaardere geluk dat zichzelf uit de donkerte heft. Wij durven beweren dat niemand als wij, beide boeken evenzeer nodig hadden. Ze waren de spiegel van ons leven dat evenzo draaide rond de pool van het blijde optimisme, de roes van zon en lucht, als rond de bezinning en de strijd om sterk te blijven. Gij waart terzelfdertijd de blijere intimist, die in ieder ding drong om het gelukzalig te proeven, als de dramatische Ruysdael die langs donkerder paden tot zijn geluk moest komen.

Dat gij het ons, in deze beide werken, voor mogelijk voorhieldt dit afwisselend uitbundige en harde leven te aanvaarden in al zijn schoonheid, dit gaf ons een levensmoed die tot durf en daadkracht uitgroeide wanneer we er het meeste nood aan gevoelden.

Timmermans, wij danken u voor deze geschenken, die niets betekenen tussen de vele die gij uit uw hoorn van de overvloed voor ons uitstrooide. Wij hebben u misschien verkeerd begrepen, misschien hebben wij slechts een greep gedaan in wat tijdelijk bij u was. We zijn echter zeker dat ge dit vergeven zult aan ons, die, jong als we zijn, al te graag eigen gevoelens en gedachten bij anderen zien. Gij zult ons dit vergeven omdat gij al te goed weet dat wij nog bij die zwervers behoren die slechts nemen wat hun van nut kan zijn om tot zichzelf te komen en die dan ook uw Woord in hun bloed opnamen. Dat uw Woord in zo ruime mate zovelen heeft weten te boeien, belicht, beter dan het sommigen lief is dit te horen, uw veelzijdig Kunstenaarschap.

Piet De MEEUW.