Golfslag. Jaargang 1

[p. 265]

De laatste nacht
Vervolg

Frans ligt languit op z'n rug en tuurt naar de sterren.

Hij soest.

Er komt als 'n wijding over hem.

Droomt hij?

Een blauwe nevel daalt als 'n gelaten adem langs z'n slapen. De vurige schroeven rond z'n hersenpan worden door milde handen losgemaakt. Z'n pols slaat weer rustig.

M'n God, welke zaligheid!

... Het ruikt bitter en fel naar geurig hooi. En naar rijpende tarwe. En naar de immer vochtige grond.

De hemel staat majestatisch en moederlijk breed boven de wereld.

Vogels lokken mekaar vol drift en tallenkant vaart 'n sterke, lavende wind.

Mariska.

Je ligt in het hoge gras en je azuren ogen verdromen in de roerloze diepten van de lucht.

Wat ben je mooi, Mariska. Laat me je nogmaals zoenen...

Je open mond smaakt naar fruit. Het bloed wordt wakker in de broze, witte schelpen van je oren.

Traag en bedachtzaam monkelt de Zenne - die grauwe kween - tussen haar nukkige oevels. Er hangt 'n lichte, gouden nevel boven de rivier.

Mariska...

.. De nacht is stil. Geen sterren aan de fluwelen baldakijn van de lucht. Geen maan.

Alleen 'n blij getemperd licht, dat van overal komt.

Mariska. Je ligt aan het raam en fluistert. Fluistert... Naast je op de vensterdorpel.

De nacht is plots vol geluiden. De nacht lééft en uit de zwoele diepten van het slapende huis stijgt soms 'n vreesaanjagend gerucht.

Iemand mompelt hardop in z'n droom. 'n Bed kreunt. 'n Lange, zalige zucht...

Tegen de morgen gaat de aarde zweten en 'n witte, geheimzinnige nevel drijft traag over de wachtende weiden.

Door de lucht breken enkele loense sterren en ze glorieën.

Onze ogen branden. Onze monden zijn verschroeid. Onze harten slaan luid.

Triomfantelijk.

Dan spring ik naar beneden. Ik weet je duizelend wuiven, terwijl ik over de zwarte barm hol... het openschallende licht tegemoet...

... Mariska. We liggen onder het tentzeil en buiten roffelt de regen, eentonig, met duizenden vingers.

We luisteren.

Door het bos stormt de wind - als 'n buffel.

Onze gedachten zwerven uit naar buiten, over de mooie, grote wereld met haar eindeloze verten en haar moederlijke schoot als een hoorn van overvloed.

[p. 266]

Wij weten ons sterk.

Wij spotten met alle dreigementen en in onze dubbele, glanzende lach zegeviert de overmoed van ons heftig geslacht.

Mariska. Ach Mariska. Waar ben je plots?...

... En lichte muziek ruist aan...

Er schitteren tranen in de turkooizen ogen van m'n vader. Z'n zware hand met de talrijke sproeten en de bruine haartjes trommelt de maat op de lederen armleuning van z'n zetel. Geluidloos vloeien z'n tranen en z'n adamsappel rolt op en neer.

Ik zie z'n pols slaan. In z'n keel zit 'n aandachtig hamertje, dat snel en angstig klopt op de rode, rimpelige huid. Z'n hart. Z'n kinderhart. Dan snikken weer de vrouwen en hoog boven alle uit m'n moeder, die gillend op de knieën stort.

Het judasoog spring open.

- Hij is in de hemel! Laat ons bidden... Here-God!...

Maar vader rekt nog éénmaal z'n linkeroog open.

Afzichtelijk.

Bloed en licht.

Het ooglid valt zwaar neer en smoort de laatste pijnflits in het ruige haar van de wimpers.

Uit de machtige borst vloeit het leven weg, als 'n klein waterken, in de groeven van de grijnsmond. Onmiddellijk treedt het doodshoofd uit het gestorven vlees te voorschijn en 'n wijle zitten we allemaal als versteend en met 'n huiver in de rug.

Vader. Vader! Ga nog niet dood... Neen...

... De lucht hangt vol zilveren vogels. De morgen wandelt over de velden en we kijken als verrukt naar die mooie, zilveren vogels, heel hoog en glanzend.

Tot plots de aarde als 'n hoos omhoogspuit. De donder rolt.

Blauwe gillen worden uitgestoten. Mensen rennen als razend naar de horizon. De dood slaat.

En de mooie, zilveren vogels... de mooie, zilveren vogels in de zon...

Frans schrikt wakker. De maan giet 'n melkblauw schijnsel door het tralievenster. In 'n naburige cel is iemand hardop aan het bidden. Z'n trage, warme stem vult de nacht.

Bidden?

Met 'n ruk zit Frans overeind. Klam zweet breekt hem overal uit.

Weer spannen de gloeiend-hete schroeven rond z'n slapen en z'n tong is raspig-droog.

De vrome stem mummelt voort.

Bidden?

- Morgen te zes uur.

Frans slaakt 'n gil.

Droomt hij?

Waar zijn de mooie, zilveren vogels? Heeft hij gedroomd?

Z'n ogen boren door het melkblauwe schijnsel en verstarren in het spottend oog van de maan.

Meteen springt hij recht en beukt op de ijzeren deur:

- Chef! Chef!

[p. 267]

Het klinkt als de kreet van 'n angstig dier.

De nacht weerkaatst die kreet nièt.

De nacht is 'n reusachtige spons, die alle geluiden opzuigt en versmoort.

In de nabije cel heeft het bidden plots opgehouden.

Frans voelt het koele metaal aan z'n hete voorhoofd.

Dat doet hem goed en er vaart 'n siddering door z'n lichaam.

Geen antwoord.

- Chef!

- Maak zo geen herrie.

- Chef, wilt u...

- Nee.

- Alstublieft.

- Nee!

- Alstublieft. Hoe laat is het?

- Twee uur.

Het judasoog klapt dicht.

Twee uur!

Frans strompelt naar z'n strozak en ploft neer.

Zo ligt hij even. Versuft.

Dan komt z'n hele wezen in opstand.

Vandaag te zes uur. Nog vier uren. En dan...

Hij kijkt omhoog naar het smalle tralievenster. Nog steeds gluurt de maan. Ze lacht met bol gelaat. De ijzeren staven staan grimmig tegen de lucht. Daarbuiten is de vrijheid. Het licht. De ruimte. De wereld.

Straks worden de merels wakker in de tuin en zullen dapper aan het fluiten gaan. De mensen zullen ontwaken en de vensters wagewijd opengooien op de nieuwe dag.

Nog vier uren.

De zon zal met haar felle horens de morgennevels aan flarden scheuren. Zij zal haar gouden weg zoeken in de stralende hoogten van de hemelen.

Leven... o leven is de zon zien! Leven is de dwaze blijdschap van het licht!

Nog vier uren.

Frans begint te tellen. Tot zestig. Eén minuut. Nog viermaal zestig minuten. Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven...

De tijd stapt rustig verder. Frans hoort z'n afgemeten schreden. Ze klinken aan z'n oor. Zij bonken op z'n zere trommelvliezen.

Een, twee, drie, vier, vijf...

Nu slaapt de hele wereld.

Kleine, roze kindertjes met open mond, als engeltjes in de Gelderse sneeuwballen van hun hagelwitte bedje.

Sterke, gebronsde mannen met diep gorgelend keelgeluid en zalig ontspannen spieren.

Afgeleefde mensen als geraamten - uitgemergelde lama's - waarin het hart nog flauwtjes pulseert.

Slaapt vredig, alle Gods lieve schepselen. Hier zit Frans en telt de tijd. Hij wacht op de dood, die rondwaart in z'n cel. De dood is zo verliefd op hem. Ook aan jullie sponde houdt hij roerloos de wacht. Doch jullie weten het niet. Jullie slapen.

Frans rilt. De cel begint te zwalken.

[p. 268]

Nu gaat hij vallen. Hij duizelt.

Maar neen. Hij mag nog niet vallen. Straks zal hij vallen. Met twaalf kogels in z'n hart. Voor z'n ideaal.

Ideaal?

Frans grijnst. Zover is het hem dus gekomen.

Van overal worden de stemmen nu wakker. Hese fluisterstemmen, stemmen hard als metaal, smekende stemmen, nijdige, vlijmende stemmen vol leedvermaak en bloedige spot, zachte stemmen, meewarig en goed als het water, de stem van Mariska.

De stemmen zijn wakker. Heel de nacht is er vol van.

Frans wil vluchten. Hij stopt zich de oren. De stemmen laten niet af. Hij steekt de handen uit.

- Weg!

De stemmen willen niet zwijgen. Woedend overvallen ze hem.

Nu leveren ze 'n groot gevecht.

- Ik heb je altijd gewaarschuwd, Frans. Je hebt nooit willen luisteren. Je liet je warm maken door 'n paar vrienden. Je waart roekeloos. Je dacht niet aan mij, noch aan je kind, dat groeit in m'n schoot. Waarom heb je me dat aangedaan, Frans? Ach Frans. En wat heb je nu gewonnen? Wat moet ik nu beginnen? We waren zo gelukkig, Frans, tot jij je hoofd verloren hebt. Nu laten ze je allemaal in de rats zitten. Welke waanzin heeft je gegrepen, toen je... Hadt je niet genoeg aan mij, aan ons leven, onze toekomst? -

- Vergeef me, Mariska...

- Neen! Neen! Je hebt je plicht gedaan. Wat is er schoner dan de vervulling van de plicht. Je bent rechtzinnig geweest tegenover jezelf, Frans. Waarom zou jij je schamen over je grote liefde? De ware liefde is 'n offer. Je naam zal eens met gulden letteren geschreven worden in het boek van de geschiedenis. Kinderen zullen vol eerbied je heilige naam lispelen. Vrouwen zullen week worden bij het bericht van je offer, mannen zullen de vuisten ballen. Daar zal 'n grote vreugde zijn in de hemel en uit je bloed schiet krachtig het zaad voor 'n nieuwe, schone oogst. Je offer zal niet vergeefs zijn, Frans. Je bent uitverkoren. Je bent 'n held. 'n Martelaar voor je ideaal.

- Ha! Ha! 'n Held? 'n Martelaar?

Straks wordt je doodgeschoten. De kogels zullen 'n groot, afzichtelijk gat maken in je borst. Je zult aan de paal hangen als 'n vogelschrik. Vol bloed. Soldaten zullen je losmaken en ruw onder de aarde stoppen. De aarde zal zwaar neerstorten op je gelaat en de duisternis zal voor eeuwig om je zijn. Boven je zal men misschien 'n kruisje planten, 'n Grotesk houten kruisje met klagelijk uitgestrekte armen.

Grote heren zullen misschien komen. In mooie, blinkende auto's. Die zijn slimmer geweest. Die doen niet zo dwaas. Misschien zullen ze wel eens ronkende redevoeringen afsteken. Misschien zullen wel eens vaandels schitteren in de zon. Jij zult het niet meer zien. Jij zult dood zijn en rotten in de groezelige duisternis van je graf. De heren zullen hun hoge hoeden opzetten en zelfvoldaan wegtuffen. De mensen zullen hun ontroering wegspoelen aan de schenkbank. Je kruisje zal eenzaam achterblijven. De bloemen zullen verwelken. Je terpje zal onder gras verdwijnen. Niemand zal nog aan jou denken. Jij zult alleen zijn. Alleen in de schrikwekkende duisternis.

(wordt vervolgd).

Hans RANKE.