If I should die...
Kunstwerken ontstaan vaak in vreemde, soms tragische omstandigheden. Het is bekend hoe Mozart kort voor zijn dood, gedreven door een geheimvolle macht, zijn Requiem componeerde. Minder gekend en toch even eigenaardig is de onlangs voorgevallen geschiedenis van een jong brits soldaat.
Michaël Heming diende in het leger van Montgomery in Noord-Afrika. Hij was 23 jaar oud, kersvers overgekomen uit Engeland, en even onbekend als de duizende kaki's rondom hem. De schaduw van Rommel's adelaar schoof nog zwart over de Libysche zandwoestijn en dekte vele graven van gevallen Britten. Op de avond van de slag bij El-Alamein schreef Michaël Heming een treurmuziek voor zijn gesneuvelde kameraden: ‘Threnody for a soldier killed in action’. Drie weken later viel hij zelf. Vrienden openden zijn ransel, vonden de threnody en zonden ze rechtstreeks naar Michaël's vader. Deze was baryton aan het Covent Garden Theater. Hij las de partituur en zond ze ter inzage naar A. Collins, de dirigent, die de laatste hand legde aan de orkestratie. De eerste uitvoering der threnody vond plaats te Londen door The Hallé Orchestra o.l.v. John Barbirolli. Het werd een heerlijk succes.
Deze muziek, geschreven voor dode kameraden en misschien in 't vooruitzicht van eigen dood, is weinig treurig. Zij stijgt boven het gewone leven uit op ontroerend-serene wijze. Het is net of Michaël Heming ons glimlachend toespreekt uit de Hoge. Zijn muziek richt zich tot ieder die een geliefde, een zoon, een vriend verloor; zij is troost, want zij getuigt van de eeuwigheid. Bij het aanhoren denkt men aan het innig middelnederlands vers: Egidius, waer bestu bliven?... Hetzelfde helder eenvoudige, leven-transcenderende hemelbesef.
Michaël Heming had in zijn vrije uren nog gecomponeerd. Naast de threnody vond men een vrij aanzienlijk aantal andere partituren. De threnody was dank zij haar kleine omvang aanstonds naar huis gestuurd. De rest volgde per boot. Het konvooi werd aangevallen, het schip getroffen: Heming's muziek verging in de middellandse zee. De waarde van zijn laatste gift aan de mensheid zal ons immer voor een vraagteeken plaatsen.
Zo blijft de threnody het enig testament dat we van de jonge soldaat bezitten. Heming rust nu in het droge zand dat Egypte's oudste cultuur bergt. Iedere nacht belichten de sterren van Engeland het kleine kruisje. Maar zijn muziek wordt nu over de gehele wereld uitgezonden, ultieme vermaning aan de mensheid haar lage twisten te vergeten en naar de eeuwigheid te zien.
M.R.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd