De Gids. Jaargang 170

[p. 1229]

Gidsfossiel

Koloniale literatuur
De Gids september 1883, P.A. van der Lith

In dagen als deze, waarin de koloniale tentoonstelling de aandacht van geheel Nederland tot zich trekt; - waarin de treurige gebeurtenissen in Atjeh in ieders mond bestorven liggen en aan beroepenen en onberoepenen het recht schijnen te geven, zich een oordeel over gewichtige onderdeelen van het koloniaal regeeringsbeleid aan te matigen; - waarin meer dan ooit plannen tot verbetering der betrekkingen tusschen koloniën en moederland in de lucht schijnen te zweven; - in dergelijke dagen zal het menigeen licht overtollig toeschijnen, dat de schrijver van deze regelen een overzicht van de jongste koloniale literatuur aanvangt met een pleidooi tot opwekking van de belangstelling zijner medeburgers in koloniale aangelegenheden. Mij schijnt dit echter niet overbodig. Ieder toch die zich, hetzij door ambtelijken werkkring of studie met de koloniën bezig houdt, wordt van tijd tot tijd onaangenaam getroffen door gemis aan kennis, en dientengevolge gemis aan belangstelling, niet enkel in die min ontwikkelde kringen, waar men dit desnoods zou kunnen verontschuldigen, maar zelfs onder de toongevende elementen onzer maatschappij, hooggeplaatste ambtenaren, groot-handelaren, geleerden en geletterden, wier gevoelen van grooten invloed op den algemeenen gang van zaken is. Wel hebben sommige zoogenaamde questions brûlantes het twijfelachtige voorrecht, plotseling de gemoederen warm te maken en velen tot het uitspreken van een scherp oordeel te verleiden, maar die opgewektheid is meestal slechts een stroovuur, fel opbrandende doch snel uitgedoofd, terwijl het oordeel, onder den indruk van het oogenblik gevormd en niet op ernstige studie steunende, slechts zelden den toets eener gerechte kritiek kan doorstaan. En toch! hoe dikwijls werkt het naar buiten en verleidt het bezadigde mannen tot stappen, die het verwijt van onberadenheid niet kunnen ontgaan! Niet velen, helaas! zijn

[p. 1230]

er onder hen, welke de kern onzer maatschappij uitmaken, die zich op de hoogte houden van 't geen er over de koloniën verschijnt, of die daarvan ook maar zelfs eene oppervlakkige studie maken. Voor een goed deel zal dit wel het gevolg zijn van de onbekendheid met de uitgekomen werken, want al vindt men in verschillende tijdschriften van tijd tot tijd een aankondiging van het een of ander geschrift op koloniaal gebied, zoo geschiedt dit zelden systematisch en worden in den regel slechts enkele werken besproken, zonder dat er naar volledigheid wordt gestreefd. Een paar tijdschriften maken hierop eene uitzondering, maar zij bewegen zich uitsluitend op koloniaal of economisch gebied, en komen daardoor niet in handen van vele lezers, wier belangstelling in de eerste plaats moest worden opgewekt. En daarom juichte ik met warmte het denkbeeld toe van de redactie van “de Gids” om van tijd tot tijd een overzicht der koloniale literatuur te doen verschijnen in de bladzijden van haar tijdschrift, dat tot eene groote verscheidenheid van lezers spreekt, en heb ik mij gaarne met de bewerking daarvan belast. Het denkbeeld zelf zal, dunkt mij, wel door iedereen worden goedgekeurd; over de uitvoering daarvan, mij toevertrouwd, moge de lezer oordeelen. Mijn werk moet voor zich zelven spreken en getuigen, in welken geest het wordt opgevat.