De Gids. Jaargang 170

[p. 878]

Nanne Tepper
Over woede

Een paar punten uit mijn bondige werkje in wording Over Uitbarstingen van Woede.

(uit de introductie, ‘Het universum en je eerste lange broek’)

· Ik ben geboren met kwaad bloed. Woede is mijn eeuwige metgezel dankzij een kinderachtige ziekte die vreselijke demonen baren kan. Maar goddank ervaar ik De Woede niet als demon. Nee. Ik beschouw Hem als mijn vriend, mijn motor, mijn redder in nood, mijn trots, mijn enige waardige emotie, ja, zelfs als mijn geweten, dat - ik heb het over woede die voor Het Kwaad slechts een opgestoken middelvinger overheeft - zo hopeloos op zoek is naar zuiverheid. Als ik mijn woede niet gehad had was ik op mijn zevende onder mijn bed gekropen en er nooit weer onder vandaan gekomen. Als ik mijn woede niet gehad had, was ik na publicatie van één roman door mijn acute smetvrees voor de literaire wereld prompt weer opgehouden met publiceren. Als ik mijn woede niet gehad had, zou ik nu niet kunnen leven waar ik leef: diep onderin de wereld tussen apolitieke punkers en een krankjorum grote roedel artistiek begaafd uitschot; een poel van kwaad bloed, waar alles van je ‘anger management’ gevraagd wordt. En daar ik juist op dat vlak volkomen talentloos ben, train ik er mijn discipline, mijn enige redding als het om menselijkheid gaat.

(uit het hoofdwerk)

· Woede is mij zo dierbaar omdat hij ons de enige naakte waarheid van de mens toont: de woedeaanval. Woede maakt een hoop wanstaltige ballast aan, maar daar is de mens zelf verantwoordelijk voor. Haat, bijvoorbeeld, is een van de loodzware voetnoten van de woede. Zo ook zelfmedelijden. Het zijn gecultiveerde emoties die de mens even hard nodig lijkt te hebben als Dak Boven Het Hoofd, Voedsel en Viswatertje. Ze geven beide namelijk een aangename

[p. 879]

roes en warmte en houden van eeuwig dromen. De woedeaanval is sneller dan zijn schaduw. Hij toont in zijn grimas onze enige oprechte emotie, die van het ‘nu’. Zonder voetnoten schiet hij uit zijn slof om de waarheid te spreken. Ik ben er zeker van dat woede de drijfveer is geweest achter het ontstaan van de mens. En ik ben ervan overtuigd dat wij zonder het vermogen tot woede-uitbarstingen deze farce die we beschaving noemen nooit zo lang hadden volgehouden. (zie Hoofdstuk Eén, ‘Het Patent op Universum’)

· De simpelste weg naar de woede-uitbarsting is De Vrouw. Ze belandt op haar negentiende in een identiteitscrisis die pas ophoudt als de overgang toeslaat. Lange tijd leek deze dwaze levensloop een wetenschappelijke lijn van hormonale kuren te bezitten die serieuze aandacht verdiende, maar die helaas onbeduidend bleek. Niet getreurd. Het mysterie achter dit wezen is opgelost. Wij zien sinds kort op tv elke dag weer dozijnen vrouwen die met alle plezier vertellen hoe ‘verstopt en opgeblazen’ ze zijn. De vertoonde, wetenschappelijke tekeningetjes laten een verontrustend beeld zien. Deze dames zitten waarlijk potdicht! Sommige tot aan hun ellebogen. Ik acht hiermee mijn stelling over vrouwen klinisch bewezen. They're all fulla shit. Steekproeven zal ik zelf voortaan dan ook achterwege laten. (uit Hoofdstuk Twee, ‘Het Cabareteske Universum’) (zie ook verderop)

· Menig zich modern wanend mens zegt dat woede destructief is, dat hij je opvreet en uitput, en dat hij een onwaardige emotie is. Ik weet niet hoe vaak deze lieden in de rug gestoken zijn - en of ze er iets van gemerkt hebben, gezien de uitzonderlijk dociele houding die de burgerij tegenwoordig aanneemt - maar nimmer is er grotere onzin over een menselijke emotie verkondigd. Zelf heb ik zoveel messen in mijn rug dat ik elke dag gratis acupunctuur geniet. Elke eigenaar staat op een lijst: ‘Nog af te maken kwesties’. Soms beleef ik dagen plezier aan mijn haat. En nu ik toch bezig ben: zelfmedelijden mag dan voortkomen uit woede, het is een verdriet dat tot onanie is overgegaan, het snot van een flink aan zijn gerief komend innerlijk. Al die bedwelmende aanstellerij kost een hoop energie. Woede, daarentegen, gééft energie. Ook aan lieden die niet die malle ziekte hebben die mij naar het einde jaagt. Opvallend bijverschijnsel: de mensen die zo vol dedain en zonder kennis van zaken over woede spreken zijn vaak lieden die niet weten hoeveel energie ze zelf uit woede halen, terwijl er toch dag in dag uit buitensporig boos bloed in hun aderen klopt. (uit Hoofdstuk Vijf, ‘Het Tijdloze Universum’)

· Bekende tegenwerpingen: de grimas van de woede-uitbarsting

[p. 880]

waarin ik de enige unieke kracht van het individu wens te zien, valt ook te lezen op de snuit van de parende mens, de verdrinkende mens, de mens in paniek (paniekaanval!!), enzovoorts. Apekool. Wij zijn gedwongen te paren, omdat het ons de genade van een overdonderd brein en lijf belooft. Neuken is ideaal als drogering, maar de grimassen zijn veelal in strijd met hetgeen men voelt (kijk toch eens hoe heur snuit uitdrukkingen van walging, woede, krampen en ‘ik moet een boertje’ door elkaar weet te klutsen terwijl u weet dat u goed zit). Na een tijdje ken je de volgorde van grimassen op het gezicht van je geliefde zo goed dat je aan haar malle kop kunt zien hoe lang je nog moet. Tijd doden is het. De mens verzuipt trouwens met dezelfde grimassen op zijn smoel. (uit Hoofdstuk Zeven, ‘Het Stille Universum’)

· Mijn laatste vrouw kwam mijn leven binnen gewandeld als in een bloemrijk vers van een stokoude Lodeizen. Ze beloofde me vijf jaar te wiegen. Ze stelde me voor aan haar zoon. Zeven jaar oud. En omdat het Austeriaanse Legoland Perspectief ook wat wil in dit universum, bleek het joch dezelfde ziekte als ik te bezitten. De televisiegenieke versie ook nog. Gooien, smijten en slaan. En er was nog een verrassing: zo onopgevoed had ik een kind nog nooit gezien. Onbegrijpelijk onopgevoed. In mij stond een vader op. Zo'n enorm groot beest van een vader, dat ik Opvoeden wilde tot ik erin bleef. Na drie weken was de vrouw jaloers op de aandacht die ik het kind schonk. Na vijf weken gebruikte ze hem als chantagemiddel. De opvoeding? Eén voorbeeldje. Dat het kind vaak boos was, leek de ouders heel normaal. Je ziet nu elke dag op tv toch zogenaamde ‘onhandelbare kinderen’? Daar ik het kind verrassend snel kon bereiken, kon ik hem ertoe verleiden me eens te laten zien hoe boos hij was. Ik legde een aantal kussens op bed, gaf ze de naam van zijn vijanden op school en zei: ‘Meppen maar, tot er enkel gehakt van over is.’ Nooit heb ik zoveel woede zien losbarsten. Eerst was het een wat lome golf die steeds harder begon te beuken en een pracht van een woede-uitbarsting baarde, maar - ik had er al voor gevreesd - veranderde in de vijand van alle boze kinderen: razernij. Hij bleef maar met zijn vuisten slaan, met steeds meer en steeds rechtvaardiger wordende woede op zijn smoeltje. Drie kwartier lang. Op het laatst helemaal door het lint. Als je bedenkt dat de enige sport waarin wij Nederlanders uitblinken de hardste oosterse vechtsporten zijn, die bestaan uit drie rondes van een paar minuten, dan kan men zich misschien enige voorstelling maken van de razernij die ik gezien heb. Met de energie die vrijkwam had men heel Europa van licht kunnen voorzien. Met de energie die in mij

[p. 881]

vrijkwam - ik was in die tijd half dood - wijdde ik mij aan het kind en aan de vrouw. De moeder ging hier niet mee akkoord. Dat ik haar luiheid en schizofrene geest niet eerder heb ontdekt verwijt ik mijzelf, maar god, het blijft moeilijk inschatten als je zelf mesjogge bent... (uit Hoofdstuk Acht, ‘Het Menselijk Universum’)

(uit de Epiloog, ‘De Universele Mens’)

· De man weet diep van binnen dat hij een veredelde aap is. De vrouw denkt dat zij een veredelde mens is.

· De vrouw die zich waagt aan een ruzie waarvan het pleit al in haar nadeel is beslecht, zal, zo gauw dit tot haar doordringt, stante pede over iets zeldzaam triviaals beginnen te gillen, al duizenden jaren voorwendend dat ze denkt dat de man haar niet doorheeft. Met de meest uitgewoonde rituelen doden mensen ontzagwekkend veel tijd. De man, die luie, sneue, of chagrijnige aap op de heuvel, zal zich onder het slaken van een universeel ‘ooo, whatever...’ verwijderen en nootjes zoeken gaan. Want de boze aap die zijn apin een mep geeft, heult ook daar met Het Kwaad. Gelukkig heeft hij passender rituelen...

· De mens van nu creëert ten koste van alles tijd om te kunnen doden. Dat is, als je bedenkt dat de mens er honderd jaar geleden nog in verzoop en als een gek oplossingen tegen verveling begon te verzinnen, een ommekeer die ik als barbaars ervaar.

· Het schijnt dat steeds meer kinderen geboren worden met die malle ziekte (al zegt een collega van mij dat het gewoon allemaal van te veel cola komt). Hun onbegeleide Olympische Woede groeit en groeit en het enige dat hen genezen kan is Opvoeding. Eenmaal de jeugd voorbij is de kans op genezing verkeken.

· Rest de vraag of wij die woede in onze kinderen wel moeten genezen. Is die woede wellicht niet onze redding? Want het individu zoekt altijd naar zuiverheid, zelfs als hij een seriemoordenaar is. Maar begrijp daar maar eens iets van als je zeven bent.

· Ik zit met het joch cartoons te kijken. Zijn Amerikaans is voorbeeldig. Hij kan zijn veters niet strikken, niet met bestek eten, zijn tanden niet poetsen, zich niet aankleden, enzovoorts. Maar hij kan al wel tegen zijn moeder zeggen: ‘Hey you dumb bitch, relax, chill out and fúck off!’

· Ik heb het hem afgeleerd.