De Gids. Jaargang 170

[p. 573]

Leo Vroman
Over het bestraffen van lafheid

Als ik een definitie van lafheid zou durven bedenken, dreigde ik daar meteen de veroordelaar van te worden, want het woord is afkeurend bedoeld. Maar aangezien in mijn oordeel de bestraffer nog laffer is dan de laffe zou ik als superlaffe niet het recht hebben lafheid te omschrijven. Laat me dus liever de tegenovergestelde persoon beschrijven: de Held.

Ik stel mij een beroepsheld voor die op een nacht aan de kant van een drukke hoofdweg staat, wachtend op de noodzaak van een Daad. Daar komt een jong padje aanwandelen en begint de weg over te steken, maar de koplichten van een naderende auto betekenen Gevaar.

De Held werpt zich voor de wielen (en bijna op het padje), de auto remt maar rijdt hem aan, dood. Een vrachtwagen achter de auto slaat ertegenaan en doodt de vier personen in de auto waarvan één de nog ongepubliceerde uitvinder is van een toestel voor het redden van padden, en uit de vrachtwagen rolt een cilinder cyanide de helling af, het dorp in, waar hij of zij ontploft. Alle inwoners van het dorp Uchelveldt springen met een gil op en vallen dood neer. Als het padje alles wist en kon denken, en dat was toevallig zo, dan dacht het Wat een Held! Er zijn, dacht het, immers te veel mensen en te weinig padden.

Gelukkig stond er een Lafaard naast die Held en hield hem tegen, het padje was tussen maar niet onder de wielen gekomen en wandelde na het passeren van de auto rustig verder, de vrachtauto reed door en alle inwoners van Uchelveldt zijn nu nog in leven.

Aan mijzelf denkend intussen roep ik uit: O was ik maar zo laf geweest om in 1941 dienst te weigeren, dan had ik nooit een Japanner dood willen schieten.

Gelukkig is dat, ondanks de ene kogel die we per ongeluk midden in de nacht uit ons machinegeweer afschoten, niet gebeurd want er waren daar geen Japanners, alleen vissen in de verre visvijvers en ik hoop dat we daarin geen onschuldig dier hebben gewond.

Maar waarom waren we toen, in het donker, tussen de vuurvliegjes, zo vrolijk? Ik weet nog dat we veel grappen maakten, en vrees nu dat

[p. 574]

het de Vlucht naar het Gevaar was, waar geloof ik Du Perron of een dergelijk iemand het jaren geleden over had gehad.

Later in ons kamp in Cimahi wou ik zelfs naar Japan en begreep niet waarom, we stonden een keer aangetreden om te gaan en ik zag waarschijnlijk nogal bleek want een Japanse officier liet vragen of ik wel mee kon, en ik zei natuurlijk ja, omdat ik me niet door zo'n vent met goud op zijn schouders wou laten vertellen dat ik te zwak was. Nog later, in het Osaka-kamp, probeerde een stakkerige medekrijgsgevangene zijn sinaasappel - een duidelijk reddingsmiddel en de enige die we ooit kregen - aan mij te verkopen voor sigaretten, zeggende dat hij niet tegen sinaasappels kon. Maar hij was een ziekelijke sigarettenverzamelaar en ik kon hem niet weerstaan, laf als ik was, en werd dan ook gestraft met een streng woord van de doorvoede Hollandse luitenant.

Toch durf ik niet te beweren dat ik een lafaard ben, al heb ik nog steeds spijt en had ik graag mijn officier doodgeschoten, maar ja je kan niet alles hebben.

Tegen het eind van de oorlog, in het kamp in Nagaoka, moest ik als een soort rechter met een paar rechtschapen andere rechters mensen zitten veroordelen die van elkaar (niet van de Japanners natuurlijk, dat was heldhaftig) hadden gestolen. Ook daar heb ik spijt van, maar wel had ik berekend dat voornamelijk de langst zittende gevangenen schuldig waren en dus het meeste gewicht hadden verloren. De lafaards probeerden zich heldhaftig in leven te houden.

Wat wil je nog meer weten?