De Gids. Jaargang 170

[p. 387]

Madelon Székely-Lulofs
Brief aan Herman Robbers^*

Budapest, 24 maart 1932.

Beste mijnheer Robbers,

Ik ben bekoeld.... Bent U boos op me? Ik hoop het niet. Zou dat heusch erg beroerd vinden. Ik ben een beetje ontploft over Augusta de Wit. Als U me wat beter leert kennen, zult U merken, dat dat nog al eens voorkomt. Ik ben heusch een vat buskruit. Sta een heele tyd stilletjes in een hoek en spring opeens uit mekaar. Maar ik heb me heusch een beetje geërgerd aan dat boek. Vooral áls roman over Indië. U kunt natuurlyk niet weten in hoever het een hoopeloze onzin is, een.... mag ik even heel hatelyk zijn.... ouwe juffrouw geteem. Wy, die in Indië zooveel jaren leefden, het volk zoo door en door kennen, wy weten wat er onecht is aan dit boek. En dat kan geen Hollander weten, die er toch min of meer vreemd tegenover staat.

Ook over de critiek van Coenen ben ik even uit mijn slof geschoten. Niet om de critiek zelf. Daarmee ben ik het helaas roerend eens. Maar over het totale gebrek aan een weten wát eigenlijk Indië is. Daar worden maar tjitjaks en Indo's en de hele santekraam over alle deelen van Indië eerlyk en uitgewogen gelyk heen gestrooid. Alsof Indië niet een kaleidoscoop was van rassen, talen, gewoonten, gebruiken en omstandigheden. Daaròm, weet U, is het zoo moeilyk om een roman over Indië te geven en zoo ondankbaar eigenlyk. Wat er goed aan is, kan men in Holland eigenlyk noóit zo begrypen. En wat er slecht aan is evenmin. Eigenlyk een volkomen zuivere maatstaf wordt aan zoo'n boek nooit aangelegd. Door de zuiver Hollandsche critici dan. Hoe zouden ze ook?... Ik begryp alleen dát niet, en dat ergert me soms, dat men in Holland er niet voor zòrgt, dat Indië wat beter en wat meer bekend wordt... Waarom worden er niet meer lezingen gehouden door men-schen, die daartoe bevoegd zyn. Waarom zyn er geen films van Indië? Waarom... Enfin, ik houd er over op. Ik sluit hierby een uitknipsel uit de Pester Lloyd over de P.E.N. club. Zooals U ziet, is de herrie voornamelyk om de uitdeeling van de Rothermeere prys. Kosztólanyi als

* Deze brief wordt zorgvuldig bewaard in het Letterkundig Museum, Den Haag.

[p. 388]

voorzitter heeft deze prys toegekend aan twee echt Hongaarse schryvers, maar schryvers, die niét in het kader passen van de huidige politiek. En daar álles hier geregeerd wordt door de heerschende politieke party, in dit geval de feodale, is hierover hevige verontwaardiging ontstaan. De feodaal gekleurde auteurs hebben zich onmiddellyk uit de P.E.N. terug getrokken. Daarmee verviel de regeringssteun aan de P.E.N. club, dus eventueel de subsidie voor het congres. Daarop heeft het bestuur het corps bedankt. Zoo zyn dus Kosztólanyi en Bókay er uit. Jammer genoeg! Een nieuwe president is nog niet benoemd, dat gebeurt een dezer dagen. Het is weer het gewone Hongaarsche geschreeuw en gezanik! Kosztólanyi was volkomen alright. De beide auteurs aan wie hy den prys toekende, zyn inderdaad pracht schryvers. Maár....ook de anderen lyden honger. En dat is een kwade concurrent! De oorlog heeft nog altyd veel op zyn geweten. Of liever de vrede!

Ik hoop, dat ik U niet al te zeer gestoord heb in Uw werk. U hebt U waarschynlyk geërgerd aan myn critiek over Orpheus in de dessa [roman van Augusta de Wit]. Myn man zegt, ik deug absoluut niet voor criticus, had de nadruk op geheel andere dingen moeten leggen en niet over kleinigheden vallen. Daarby ben ik te fel. Misschien, dat ik daarom altyd zoo geniet van Coenen en Borel, die twee lekkere ouwe zuurpruimen! Maar met dat al trek ik toch geen woord terug van wat ik schreef. Alleen had ik het misschien wat kalmer kunnen schryven!

De zenuwen! Hoopen koud water!

Met hartelyke groeten, ook aan mevrouw,

Uwe U toegenegene,