De Gids. Jaargang 170

[p. 220]

Luuk Gruwez
Psilo en de hebzucht
Avaritia

Wat wil Psilo zoal verwerven? Een fabelachtig zakencijfer? Een majesteitelijke wagen met het vermogen van een bolide? Een harem cheergirls om zijn libido te blussen? Een kast van een villa in eigen land en daarbovenop een riant buitengoed aan de Côte d'Azur? Of alleen maar het verrafelde kanten doekje dat zijn dode moeder heeft toebehoord en dat inmiddels zoek is geraakt? Het eindigt ermee dat hij alles hebben wil, maar dat dit ondermaans nergens verkrijgbaar is.

‘Meer’ is een woord dat in de wereld van de hebzucht van onschatbare waarde is, maar er is één woord dat nog belangrijker is en dat is ‘meest’. Psilo gaat voortdurend op zoek naar ‘meest’. Onbegonnen werk! Hij probeert zich dan maar met ‘meer’ tevreden te stellen. Helaas is ‘meer’ pas tevreden, wanneer het ‘meest’ heeft bereikt: nooit dus.

Psilo barst van de ambitie, maar hij heeft er het lijf niet voor. Zijn hart bonst in zijn keel. Het zweet staat in zijn handen. Hij trilt in al zijn ledematen bij de gedachte aan wat hij allemaal bemachtigen moet. Hij wil het ver schoppen, maar hoe? Wanneer wéét je overigens dat dit je gelukt is? Hij kijkt onderzoekend om zich heen en bij de aanblik van al die deerniswekkende en stupidologe medemensen vraagt hij zich af wie het nu het verst heeft geschopt. Die met het imposantste klatergoud? Of juist die sjofele met het aandoenlijkste mankement?

Er zijn volgens Psilo maar twee werkwoorden die er echt toe doen: hebben en zijn. In zijn habitat vindt nagenoeg iedereen dat wie het meest heeft, ook het meest is. Het is waar dat zijn bezitsdrang naijverig van aard is. Voortdurend vergelijkt Psilo zijn eigen have en goed met die van zijn buren. Maar het gaat hem vooral om iets anders. Psilo bestaat uit ontelbare gaten, die minuut na minuut toenemen. Vanaf het ogenblik dat hij opstaat tot hij gaat slapen is hij druk in de weer met het dichten van de gaten die hij overal in zich

[p. 221]

zelf meent te ontwaren. Hij moet zichzelf opvullen met bezit om niet volkomen leeg te stromen. Hij is zo lek als een mens. Het komt hem voor dat hij enkel en alleen de optelsom is van wat hem ontbreekt. En het is zaak daar zo snel mogelijk een eind aan te maken: zoals elke begeerte is hebzucht op onmiddellijkheid gesteld.

Het is maandag vandaag en daar heeft Psilo niet de minste zin in. Op maandag moeten mensen alles verwerven wat zij op zaterdag weer mogen verliezen. De maandag is de meest moetende van de dagen, terwijl de zaterdag de meest mogende is. Op zaterdag knoopt Psilo de das los die hij op maandag heeft dichtgeknoopt. Op maandag reppen Psilo's antracietgrauwe medemensen zich naar hun antracietgrauwe werkplaatsen onder een antracietgrauwe hemel. In macabere stoeten trekken zij eendrachtig ten strijde tegen het grote ontbreken. Hij volgt hen gedwee. Klaar voor de slacht.

Al wordt het zijn ondergang, Psilo wil hebben, hebben en nog eens hebben. Een beetje. Een beetje veel. Veel. Een beetje meer dan veel. Veel meer dan veel. Alles. Het allergrootste alles in de meest volstrekte volledigheid. Tot hij uiteen dreigt te spatten. Niet het tekort, maar het teveel is de grootste vijand van de volledigheid. Het teveel is iets om weg te gooien. Een doorgeprikte ballon.

Toch is Psilo's hebzucht helemaal vervuld van ouderwetse romantiek, misschien zelfs van mystiek. Hij droomt zich een hoogsteigen universum bij elkaar, een simpel heelal met landschappen vol fjorden en klippen en langoureuze jonge moeders die, loreleiend tegen het tanende avondrood, een wiegeliedje zingen. Hij wil niet hebben om te hebben. Hij wil hebben om te zijn, om een hoger doel te dienen en vooral om de liefde te verwerven, waarzonder men - zo wordt van oudsher beweerd - niets ooit echt bezitten kan.