De Gids. Jaargang 169

[p. 52]

Meral Uslu
Yeni kapiköy'deki gençligim

Türkiye'deki gençligime isteksiz bakıyorum. Doğduğum yer olan küçücük Yeni Kapıköy'de en son otuz yıl önce bulunmuştum. İsteyerek gitmedim. Annem, babam, dedem ve ninemle birlikteydik, çünkü evlenme teklifi almıştım. Başgöz edilmedim, hayır, yalnızca bir teklifti. Bana düğünde ağırlığım kadar altın verebilecek olan köyün zengin çiftçisinin iki oğlundan birini seçebilirdim. Erkek kardeşim beni çok yemek yemeğe teşvik etti, çünkü o zamanlar 15 yasında bir sırıktım.

Çiftçinin büyük oğlu benim için çok uğraşmış, babasının traktörüne binip gösteriş yaparak beni etkilemeye çalışmıştı.

Bu teklifi kibarca ama kesin olarak geri çevirmek benim için pek de zor olmadı. Her iki ahmağa bir bakmam yetmişti.

Bir kere daha, bu arada otuz yasımdayım, küçük Golf ‘ümle babam yanımda doğduğum köye doğru araba kullanıyordum. Önümüzde daha ikiyiz kilometre kalmıştı ki, boğucu sıcak yolda sollarken karsıdan gelen araca çarptım. Hastanede yatarken bu yolculuğun beladan başka bir şey getirmediğini düşündüm ve Yeni Kapıköy'e bir daha asla gitmemeye karar verdim.

Yeni Kapıköy (Hollandacaya çevirisindeki verdiği ses gibi), o zamanlar bir cami etrafındaki toprak evler topluluğundan ibaretti. Elektriğimiz ve suyumuz yoktu. Baba tarafından dedemin ve babaannemin evi köyün dışında mezarlığın karşısındaydı. Aslında beni on yaşıma kadar büyütenler babamın dedesi Asım ile babaannem Fadime'ydi.

Doğduğumda ne ebe ne de doktor varmış. Bir gaz lambası ışığında komşuların ve Fadime ninemin yardımıyla dünyaya getirmiş annem beni. Küçük erkek kardeşim patates tarlasında doğmuş ve annemin uzun şalvarının içine düşmüş. Annem doğumdan bir kaç saat sonra patates sökmeye devam etmiş. Zaman zaman orada doğuran ben olsaydım, diye düşünürüm; üç gün boyunca doğum sancısı ve sonunda sezaryen. Oğlumun doğumu her ikimizin de ölümüyle sonuçlanırdı.

[p. 53]

Bebekken beni içi sıcak kumla doldurulmuş pamuklu bir bez ile kundaklar, aile bireyleri tarlada çalışırken bir ağacın altına yatırırlarmış. Annem hala, o zaman beni ihmal ettiğini düşünerek suçluluk duyar. Geçenlerde bana, ben bir yasımdayken ve bir ağaca sıkı sıkıya bağlıyken iki canlı pilici nasıl hakkettiğimi anlattı. Ninem ‘Ah benim piliçlerim’ diye feryat ederken annem ‘Ah benim çocuğum’ diye bağırmış.

Babam ben beş yasımdayken Avrupa'ya gitti. Annem okuma yazma bilmediği için beni hemen okula yolladı, böylece aşk postacısı olarak babamla annem arasındaki yazılı iletişimi sağlayabilecektim.

Örneğin, ‘Sevgili koca’ yazmalıydım, ‘ekinin bereketi iyi. Sağlığımız iyi. Paraya ihtiyacımız var’.

Babamın mektubu geldiğinde anneme okurdum: ‘Kadın, işim var ve iyi kazanıyorum. Bu zarfa para koydum.’ Son cümle önemliydi, çünkü para her zaman ulaşmıyordu.

Mezarlık o zamanlar benim oyun bahçemdi. Iki yaş küçük kardeşim Tuncay'la birlikte mezar taşlarının arkasında saklambaç oynardık. Bu arada tıpkı bir köpek gibi iple bağlanmış keçim Boncuk'u da otlatırdık. Oyuncaklarımız, taşlar, çomaklar ve hayvanlardı.

Maceralı, bir hayattı, rahat ama tehlikeli de. Dedem bana ata binmeyi, yemek için kuş avlamayı öğretti. Ara sıra onun dolu tüfeğiyle oynamama da izin verirdi, ta ki bir keresinde çok kötü bir şey oluncaya kadar. Her zaman olduğu gibi at arabasında dedemin yanında oturmustum, tarlaya gidiyorduk, giderken bir yandan da onun tüfegiyle oynuyordum. Bir anda tüfek patladı ve kendimi el bileğimden vurdum. Doktor yoktu ve bu kurşun tam on yıl sonra Hollanda'da bileğimden çıkartıldı.

Köyün öbür tarafındaki okula gidişimle ilgili çok az iyi anım var. Beyaz yakalı siyah elbise biçimindeki okul önlüğümü giyer, başıboş köpekleri kovalamak, gerektiğinde de yılanları ve yabani domuzları uzaklaştırmak için elime aldığım değneği sımsıkı tutardım.

Ben yedi yaşımdayken annem Haarlem'deki kocasının yanına gitti, beni ve küçük kardeşimi de bakması için kayınvalidesi ve kayınpederine bıraktı. Asım dede ile Fadime babaanne geniş toprakları ve hayvanları olan varlıklı çiftçilerdi. Evlilikleri babaannemin köyü Yeni Kapıköy ile dedemin köyü Pirikli arasındaki bir kan davası sonucudur. İki köy arasındaki barış her iki köyün muhtarının çocuklarının evlendirilmesi ile sağlanmış.

[p. 54]

Çiftlik evi büyüktü ama hepimiz bir odada uyurduk. Hava kararınca yatağa girerdik, yazları çok geç kışları ise çok erken. Kışın uzun soğuk gecelerinin ortasında uyanır, yağ sürülmüş ekmek yerdik. Babaannem haftada bir ekmek pişirirdi, onun için ekmek çoğunlukla kafa yaracak kadar sert olurdu.

Dedemin yatağı ayrıydı, babaannem ise erkek kardeşimi kollarının arasına alırdı, ben ise onun arkasına uzanırdım ve hep böyle beraber yatardık. Bu durumu haksız bulurdum ama babaannem yüzünü bana donup yatmaya istekli değildi.

Benim büyüklerin seksi ile ilgili ilk deneyimim: bir gece babaannemi göremedim, ikimizin arasında değil dedemin yanında yatıyordu. Ertesi gün bunu kardeşime anlattım, yıllarca bana bununla şantaj yaptı: babaanneme gidip, onun dedemle nasıl seviştiğini gördüğümü anlatacaktı.

Anne ve babamızı çok özlemiştik. Tepeden bir uçak geçse el sallar onlara öpücük yollardık.

Sevdiklerimden ayrılmak bana hala zor gelir ama Yeni Kapıköy'e hiç sıla hasreti duymadım. O benim anılarımda iki dağ arasında hızlı akan bir ırmağın kıvrıldığı yerde uzanmış bir kır köyü. Oradaki hayatımızın sadeliğini keyifle hatırlarım. Ama ne zaman Yeni Kapıköy'ü düşünsem yine hala annemi babamı özlerim.