De Gids. Jaargang 169

[p. 602]

[p. 603]

Joris van Casteren
Bordeelbezoek

Laat overigens die Parijzenaars niet je stem horen. Als je ook maar één woord zegt, weten ze hoe ze je voor de gek kunnen houden.
- Stendhal, Het rood en het zwart

Op een dag in januari ging ik naar Parijs om een vergeten schrijfster te interviewen. Lang geleden had ze een paar taboedoorbrekende boeken geschreven die eerst jubelend, daarna matig en vervolgens helemaal niet meer besproken werden.

In haar toenmalige bestseller, Alles anders, onderstreepte ik een zin die mij belangrijk leek: ‘Toe maar, doe het maar, en jezus meid, je was zo warm van binnen, bloedheet, en zelfs je dijbenen waren heel warm, de huid aan de binnenkant was, nee, niet glad als satijn, daar was het niet mee te vergelijken; Rauptierfelle (duizend jaar later in Rilke), vanwege dat warme en omdat het vel zo leefde onder mijn vingers.’

De vergeten schrijfster had ook een aantal boeken vertaald, onder meer de pornobelevenissen van Emmanuelle Arsan, ook die waarin Emmanuelle het met kinderen deed (‘Met al haar vijf jaar wist Isé zich te bedwingen en trok niet meteen haar hand terug.’). Het zou de eerste en laatste vergeten schrijver zijn van wie ik het complete oeuvre in één keer uitlas.

Mijn moeder ging mee naar Parijs. Ze wilde een paar dagen met mij samen ergens heen. Ik was nog nooit samen met mijn moeder ergens heen geweest. We zaten naast elkaar in een snelle trein die maar een paar keer stopte.

‘Waar schreef die vergeten schrijfster over?’ vroeg mijn moeder. ‘Het was erg taboedoorbrekend,’ zei ik, ‘en nogal feministisch.’ Ik liet in het midden dat het neerkwam op ‘onversneden pornografie’, zoals een recensent het in een minder gunstige bespreking kwalificeerde.

Mijn moeder haalde bruine boterhammen uit een linnen tasje tevoorschijn. ‘Dan hoeven we niet naar de restauratie,’ zei ze.

[p. 604]

De vergeten schrijfster vond het enig dat ik haar opzocht. ‘Ik ben geen wilde dame maar een keurige mevrouw,’ zei ze op het einde. ‘Maar weet je niet dat de keurigste dames de wildste zijn?’

Intussen had mijn moeder een hotel gevonden. We aten in een soort fastfoodrestaurant. Om negen uur waren we terug in het hotel. ‘Laten we maar naar onze kamers gaan,’ zei mijn moeder. ‘Dan kunnen we morgenochtend fris op.’

Ik ging op het bed liggen. Slapen ging niet. Ik belde mijn borderlinevriendin die de ene verslaving inruilde voor de andere. Op dat moment was het heroïne. Ze nam niet op.

Rond elven besloot ik naar buiten te gaan, om geld op te nemen zodat ik de volgende ochtend het hotel kon betalen. Het hotel bevond zich in de buurt van de voormalige Moulin Rouge. Nergens zag ik een geldautomaat.

Na een kwartier over boulevard de Rochechouart stopte ik bij een oversteekplaats. Een Noord-Afrikaanse man kwam op mij af. Hij wist wel een automaat. ‘Geld doet er helemaal niet toe,’ zei hij. ‘Laten we wat drinken.’ Hij loodste me een bar binnen: Le Nooky, club privé, 26 boulevard de Clichy.

De Noord-Afrikaanse man verdween onmiddellijk. Twee andere mannen kwamen tevoorschijn. Ze sloegen mij amicaal op de schouders. Achter een bar trok iemand twee flessen champagne open. Een ander bracht een plateau met zachte kaasjes.

Het interieur was kitscherig, met veel velours. Op de grond lagen kussens met kwastjes. Ik zei tegen de mannen dat ik geen cent bij me had. Ze lachten en maakten afwerende gebaren.

Na een tijdje kwam een schaars geklede Marokkaanse binnen. Ze vroeg of ik bij haar kwam zitten. ‘Ze geloven niet dat ik geen geld bij me heb,’ zei ik. De Marokkaanse zei dat ik zelf mocht bepalen hoeveel ik haar gaf. ‘Zo simpel werkt het hier.’

Ze vroeg wat ik in Parijs deed. ‘Ik heb een vergeten schrijfster opgezocht,’ zei ik. ‘In haar tijd was ze erg populair.’ De Marokkaanse wilde weten waar haar boeken over gingen. ‘Eigenlijk was het onversneden pornografie,’ zei ik. De Marokkaanse kwam dichter tegen me aan zitten. Van Emmanuelle had ze nog nooit gehoord. ‘Het is ook verfilmd,’ zei ik.

Ik vertelde dat mijn moeder met me mee was gegaan naar Parijs. ‘Ze slaapt in een hotel iets verderop.’ ‘Jij bent een voorbeeldige zoon,’ zei de Marokkaanse. ‘Ik denk dat ze bang is dat ik ten onder ga,’ zei ik. Ik vertelde over mijn borderlinevriendin die verslaafd was aan heroïne.

‘Het is belangrijk dat je die relatie verbreekt,’ zei de Marokkaanse streng. ‘Je moeder zal er net zo over denken.’ De Marokkaanse vond mij lief en eerlijk. Ze wreef over mijn been. Ze zei dat ze me gematst zou

[p. 605]

hebben als ze niet in dienst was van het bordeel. ‘Ik weet het,’ zei ik, ‘jij kunt er ook niets aan doen.’

Ik zei dat ik maar eens opstapte. ‘Bordeelbezoek maakt mijn leven er op dit moment alleen maar ingewikkelder op,’ voegde ik eraan toe. De Marokkaanse knikte. De twee mannen gingen voor mij staan en riepen de ‘patron’ erbij. De patron had een vervaarlijk postuur en een pokdalige kop. Hij hield me vast terwijl de anderen mijn zakken doorzochten. Mijn lege portemonnee werd binnenstebuiten gekeerd.

De patron wapperde met een prijskaart. Er stond op dat een fles champagne vijfhonderd euro kostte. Dat maal twee, rekende de patron voor, en het optrommelen van de Marokkaanse maakte een totaal van vijftienhonderd euro. Ik zei dat ik de Marokkaanse niet had aangeraakt, zomin als de champagne en de zachte kaasjes. De patron gaf me een stomp.

Wat later liep ik tussen de twee handlangers in door Montmartre. Naar een geldautomaat, waar ik al zo lang naar op zoek was. De Marokkaanse liep achter ons. Ze had een bontmantel omgeslagen.

Bij de geldautomaat toetste ik een verkeerde code in. De mannen grepen me beet, twee knopen vlogen van mijn jas. Toen ze loslieten probeerde ik weg te rennen. Ik viel. Er zat een scheur in mijn broek, bloed aan mijn handen en knieën.

De handlangers raapten mij van straat. ‘Doucement, doucement,’ riep de Marokkaanse. Ze dreigden de patron te bellen. Ik dacht aan mijn moeder die een stuk verderop in het hotel lag te slapen.

‘Laten we een andere automaat proberen,’ zei ik. Op weg erheen probeerde ik de aandacht van omstanders te trekken. Het leken mij toeristen, ik had geen idee in welke taal ik ze aan moest spreken. Ze keken me aan alsof ik dronken was.

Bij de tweede geldautomaat toetste ik weer een foute code in. De handlangers overlegden met elkaar, de Marokkaanse riep ‘non non’. Daarna verklapte ze dat mijn moeder vlakbij in een hotel lag te slapen. De handlangers duwden haar opzij en haalden een mobiele telefoon tevoorschijn. Toen begon ik te rennen, zo hard als ik nog nooit had gerend. Er klonk geschreeuw achter mij, en voetstappen. Ik heb niet omgekeken.

Het was vreemd om door Parijs te rennen. Nooit eerder heb ik door Parijs gerend, ook niet door andere buitenlandse steden. Wel had ik ooit in Parijs tot mijn geluk tijdens een schoolreisje het tasje mogen dragen van een meisje. Toen ik haar later ergens tegenkwam en zij me niet herkende zei ik: ik ben die jongen die in Parijs jouw tasje droeg. Daar dacht ik aan

[p. 606]

terwijl nachtelijke gevels voorbijflitsten en een kat over een schutting sprong.

Ik dacht ook aan Lelystad, waar ik ben opgegroeid. Door Lelystad had ik wel vaak gerend, ook 's nachts. Dan lag mijn moeder ook nietsvermoedend te slapen. Op een keer rende ik 's nachts door Lelystad terwijl ik achterna werd gezeten door de buurman. Met een vriend wilde ik gaan joyriden in mijn moeders auto. Het was winter en de auto startte slecht. ‘Choken, choken,’ riep de vriend. Toen de auto aansloeg kwam de buurman op zijn sloffen naar buiten gerend.

Het was een van de vele redenen waarom mijn moeder nooit samen met mij ergens heen was geweest.

Ik stopte toen ik een paar agenten zag. Ze hielden geweren gericht op een man die met gespreide armen en benen tegen een muur stond. ‘Dat is een terrorist,’ zei een omstander. Het was een aardige omstander, nauwkeurig wees hij me de weg.

Uitgeput kwam ik in het hotel terug. Het was één uur geweest. Ik belde mijn borderlinevriendin. Ze nam weer niet op. Ik probeerde niet te bedenken wat er allemaal aan de hand kon zijn, mijn belevenissen verbleekten altijd bij de hare. Toen belde ik een ander meisje, die nam wel op. ‘Je moet het in ieder geval niet aan je moeder vertellen,’ zei het meisje, ‘het klinkt volstrekt ongeloofwaardig.’

De volgende ochtend om acht uur ging de telefoon op het nachtkastje. Het was mijn moeder. ‘Ik ga nu naar de ontbijtzaal,’ zei ze. Om halfnegen schepte ik cornflakes in een schaaltje. ‘Wat is er met je handen,’ vroeg mijn moeder. ‘Ben je gevallen?’

Ik vertelde dat ik die avond nog naar buiten was geweest. ‘Ik dacht: ik neem vast wat geld op,’ zei ik. ‘Weet je dat er hier in de verste verte geen automaat te vinden is?’

‘Laat mij het hotel toch betalen,’ zei mijn moeder. ‘Ik ben zo blij dat we er eindelijk eens samen uit zijn.’

‘Nee,’ zei ik, ‘ik kan het declareren.’

Ik vertelde dat ik heel ver door was gelopen en dat ik in de warme buurt terechtkwam. Mijn moeder woonde al heel lang met een vrouw samen. Ik weet nog goed dat we een keer voor een stoplicht stonden, naast een busje vol bouwvakkers die verlekkerd naar haar staarden. ‘Bah, mannen,’ zei mijn moeder.

‘Ik ben nergens naar binnen gegaan,’ zei ik.

‘Dat moet je toch helemaal zelf weten, jongen,’ zei ze.

Ik vertelde dat na een kwartier lopen op een kruising een NoordAfrikaanse man op mij af was gekomen.

‘Ze zien natuurlijk meteen dat je niet van hier bent,’ zei mijn moeder.

[p. 607]

‘Het kan iedereen overkomen,’ zei ik. Ik vertelde dat de NoordAfrikaanse man zei dat geld niet belangrijk was, dat hij graag iets met mij wilde drinken en dat hij mij meenam naar een bar.

‘Dat had je natuurlijk nooit moeten doen,’ zei mijn moeder.

‘Het was gewoon een aardige man,’ zei ik. ‘Maar ineens was hij vertrokken. Dat is hun tactiek. Je kunt dan niks meer.’ Ik vertelde dat er twee nieuwe mannen kwamen, dat ze twee flessen champagne opentrokken, zachte kaasjes lieten aanrukken, en dat ten slotte de patron mijn zakken liet doorzoeken. ‘Ik moest vijftienhonderd euro betalen,’ zei ik.

‘Vijftienhonderd euro,’ riep mijn moeder.

‘Die flessen champagne waren vijfhonderd euro per stuk,’ zei ik. ‘Ze lieten een prijskaart zien.’

‘Je hebt er toch niet van gedronken,’ vroeg mijn moeder. Ik schudde mijn hoofd en zei dat ik ook geen hap van de zachte kaasjes had genomen.

Mijn moeder vroeg of de kaas ook vijfhonderd euro was. ‘Dat was voor de Marokkaanse,’ legde ik uit, ‘de kaasjes zijn ze vermoedelijk vergeten erbij op te tellen.’

‘De Marokkaanse?’ Ik vertelde dat de Marokkaanse schaars gekleed was binnengekomen. Dat ze wilde dat ik naast haar kwam zitten. ‘Ze had het goed met me voor. Ze vond dat ik mijn relatie moest verbreken. Ze dacht dat jij dat ook zou vinden.’

Mijn moeder vond het een verschrikkelijk idee dat ik tussen de twee handlangers in naar de geldautomaat was gelopen. ‘Terwijl ik vlakbij lag te slapen,’ zei ze. ‘Je mag van geluk spreken dat ze je niet naar die akelige patron hebben teruggebracht.’

Ze vond dat ik op mijn hotelkamer had moeten blijven. ‘Het is toch goed afgelopen,’ zei ik en ik vertelde dat ik ontsnapt was door hard weg te rennen. ‘Het had ook minder goed af kunnen lopen,’ zei ze. Ze zag haar zoon met een teiltje beton aan zijn voeten naar de bodem van de Seine zakken. ‘En ik maar denken dat je op je kamer lag te lezen.’

Mijn moeder verdween onder het ontbijttafeltje en inspecteerde mijn knie. ‘Het moet hoe dan ook ontsmet worden,’ zei ze. ‘Die bloedvlek in je broek gaat er wel uit in de was. Heb je thuis die vlekkentovenaar nog staan die ik je indertijd heb gegeven, dat roze potje? Dat gat kunnen we naaien.’

Ik liet haar de hotelrekening betalen. Aan de balie vroeg ze waar een apotheek was en of er een markt in de buurt was waar we naald en draad konden kopen.

In de apotheek rolde mijn moeder mijn broek omhoog en wees op de wond. De apotheekster overhandigde een zalfje. In de apotheek smeer-

[p. 608]

de mijn moeder er wat van op de wond. Ze vroeg of het pijn deed. ‘Dat valt wel mee,’ zei ik.

We stapten in de metro. Een paar haltes verder was een markt. Het begon te sneeuwen. Bij een kraam met naaigaren kocht mijn moeder naald en draad. Ze wees op de scheur in mijn pantalon. Daarna wees ze op mijn jas en liet de plek zien waar de twee knopen hadden gezeten. De marktverkoopster zocht in een grote bak met knopen. ‘Het is niet precies hetzelfde,’ zei mijn moeder, ‘maar het komt aardig in de buurt.’

De dag verliep zoals een dag met je moeder in Parijs hoort te verlopen. We gingen naar het Louvre en bekeken de Notre Dame. Steeds harder sneeuwde het. 's Avonds aten we in een goed restaurant. Ik bestelde gevogelte en beet mijn kies kapot op een stukje hagel.

Weken later werd het stuk over de vergeten schrijfster gepubliceerd. De relatie met de borderliner was inmiddels verbroken, na een hele hoop gedoe. De vergeten schrijfster was blij dat ik een aantal van haar werken noemde. ‘Wie weet stapt er zodoende nog eens iemand naar een bibliotheek,’ schreef ze mij in een uitgebreide bedankbrief.