De Gids. Jaargang 167

[p. 1004]

Nachoem M. Wijnberg

Menasse Ben Israel contra Spinoza

Na de dood van het lichaam blijft de ziel waar zij is, als een
onbeweeglijke engel, en kijkt naar wat er zal zijn in het licht dat
afkomstig is van wat er is.

Misschien zou ook de heer Spinoza willen toegeven dat wat hij wil
bewijzen tegelijk zijn stille aanname is en zijn verdediging in het
proces dat hij wil dat tegen hem gevoerd wordt.

Ook maakt hij het zich soms makkelijk terwijl hij doet alsof hij de
moeilijkste oplossing kiest; ik wil dat aantonen met een van zijn
voorstellen.

Het is moeilijker iemand lief te hebben die hem niet meer lief wil
hebben; vroeger was het mogelijk maar nu niet meer en dat is het
enige wat niet herroepen kan worden.

Ik had altijd gehoopt dat je je beslissing zou herroepen, maar ik
wist niet dat je mij vandaag de enige kans zou geven daarom te
vragen; dan had ik je toch niet tegengesproken, zelfs niet als ik
zeker was dat jij je vergiste?

[p. 1005]

Aan wie kan hij het vertellen?

Op zaterdagochtend staat op de golfbaan de rabbi die de meest
onwaarschijnlijke hole-in-one slaat.

Mozes zegt tegen God: Kijk toch, jouw rabbi en op jouw shabbes
speelt hij golf.

Op shabbes is het niet toegestaan te werken, ook niet aan sport
doen, al vertelde mijn vader dat die regel minder streng uitgelegd
werd toen hij een kind was, voor de oorlog, en niemand zich er
druk over maakte als hij op zaterdag, na afloop van de
ochtenddienst, met de kinderen van de rabbijn ging voetballen.

God zegt: Rustig maar, ik zal hem straffen.

De eerste bal die de rabbi wegslaat lijkt tussen de bomen te
verdwijnen, komt op de top van een boom terecht en kaatst terug,
lijkt in het meertje te verdwijnen, stuitert op het water en wordt
door een plotselinge windvlaag opgetild, behoudt genoeg vaart om
over de zandbank te scheren, rolt over het gras en ten slotte in de
hole.

Mozes zegt: Dit is de manier waarop je straft? Je laat hem de
mooiste slag uit zijn leven slaan.

Als ik van tevoren gehoord had dat dit mij zou gebeuren had ik
gedacht dat het mij zo blij zou maken dat ik alleen nog maar op en
neer had kunnen springen en dat ik jou met gebaren zou vragen
samen met mij op en neer te springen tot we niet meer verder
zouden kunnen en alles zou zijn zoals het aan het begin had
kunnen zijn.