De Gids. Jaargang 167

[p. 1006]

Hedda Martens
Iemandsland
Lot

Iemand is op het nippertje aan de dood ontsnapt - hoe het precies toeging weet hij niet meer, maar eenmaal thuis heeft hij een flinke borrel nodig om van de schok te herstellen. Het gigantische wiel van die vrachtwagen, de vrouw die net als hij linksaf zou slaan en van haar fiets werd geslingerd terwijl hij zijwaarts tegen de grond sloeg; blauwe knipperlichten, de sirenes van ambulance, politie... hijgend stond hij tegen een muur geleund, van zijn eigen fiets was evenmin veel overgebleven en een agent had nog van alles opgetekend, geen idee wat. Zijn adres waarschijnlijk, de lichte, luxe verdieping waar hij nu uit het raam staat te kijken. Hij is veilig thuis, hem is niets overkomen, een paar schrammen hooguit; maar aan de vrouw, op een brancard gesjord, kon hij zien waar hij op een haar na aan was ontsnapt. Exact gelijke kansen voor hem en voor haar en zij was het geworden, niet hij. Hij niet. Hij vraagt zich af of hij zich schaamt, daarvoor; hij acht het onzinnig zich daarvoor te schamen.

Hij slaapt nauwelijks, staat op met overal spierpijn en zijn ochtendroutine gaat hem slecht af; eerst koffie of eerst douchen, niet dezelfde kleren als gisteren en zijn glanzende leren tas blijkt een lelijke schaafplek te vertonen. Ook moet hij de fiets van zijn buurman lenen om op zijn werk te komen, de verwrongen restanten van zijn eigen exemplaar kunnen zo bij het oud vuil en de aanblik beneemt hem de adem: alsof er een wals overheen is gegaan. Hij wil niet terugdenken aan die beelden, het wiel, de scherpe klap, het lichaam dat door de lucht wentelde - allemachtig steeds vergeet hij dat de fiets van zijn buurman handremmen heeft; met knikkende knieën staat hij aan de straat en hij is nog niet opgestapt of hij wordt opnieuw rakelings gepasseerd, ditmaal door een man op een brommer. Alsof hij lucht is, een schim - terwijl auto's, rinkelende trams, een jongen die plotseling oversteekt extra aanwezig lijken, groter of nabijer, steeds opnieuw stokt zijn vaart en niemand slaat acht op hem.

Ook op zijn kantoor wordt zijn komst amper opgemerkt terwijl

[p. 1007]

hij de anderen stuk voor stuk haarscherp waarneemt; zijn bureau vervult hem zelfs met een zekere argwaan, zo kaal en keurig, de stoel netjes bijgeschoven. Hij gaat zitten, draait om zijn as, laat de stoel op en neer gaan en zet zijn computer aan; dan leunt hij achterover, vouwt de handen achter het hoofd, wendt zijn bovenlichaam linksom, rechtsom. Kom, eerst koffie halen - zo, daar zijn we weer, op de goede afloop dan maar; hij neemt een forse slok en tuurt naar zijn computerscherm, waar hij naast het laatst ingekomen bericht precies het tijdstip ziet dat zijn digitale horloge vertoonde, gisteren, op die hoek van de straat. - Antwoord op een stuk dat hij pal voor zijn vertrek nog opgelucht had verzonden; niets leek toen dringender dan dat, hij was er al dagen mee bezig geweest en dat hadden zijn laatste dagen kunnen zijn, het uur waarin hij het afrondde zijn laatste uur. Hij wordt licht in het hoofd, 17:53, op dat moment zat zijn collega dus aan de andere kant van de stad nog veilig achter haar bureau en veel mensen waren al even zo veilig thuis, aan tafel zelfs, etensgeuren, getik van bestek. Zoals ook, op precies datzelfde tijdstip, mensen aan de andere kant van de aardbol hun bed opzochten en op weer een ander gedeelte er juist uit kwamen, geeuwend trekt iemand de gordijnen open en knijpt zijn ogen dicht tegen de zon. Op precies datzelfde moment stond hij daar op die straathoek, in zijn oren de echo van de klap en het loeien van sirenes, en keek op zijn horloge: aan zijn lot ontkomen. - Zijn lot? Of het hare?

Verstrooid trekt hij een bureaulade open en tuurt naar de inhoud, als om houvast te vinden bij de vertrouwde aanblik: potloden en balpennen door elkaar, overal paperclips, verknoopte elastiekjes, een confetti van rondjes uit de perforator ontsnapt. Visitekaartjes, een pluizig eind touw, een kogellager, notities door een nietje bijeengehouden. Wat zou iemand doen die dit uit moet ruimen - de hele la omkeren boven een vuilniszak? De blonde vrouw had stellig een keurig bureau, elk voorwerp een vaste plek in zijn vakje; werktuiglijk zoekt hij dopjes bij ballpoints, verzamelt een hand vol paperclips, gooit de roestige weg. Op welke plekken en tijdstippen zou haar handschrift nog voortleven, heeft ze iemands agenda ingevuld tot ver in het jaar, thuis een kalender, een fotoalbum, zou ze kinderen hebben - hij mag er niet aan denken.

Tegen de lunchpauze heeft hij nog steeds geen spat uitgevoerd dus hij besluit door te werken, maar als de kantoorzaal leeg is staat hij op, loopt naar het raam en kijkt zijn collega's na, pratend en lachend steken ze de straat over op weg naar de broodjeszaak. Zou dat er anders uit hebben gezien als het lot gisteren niet haar had gekozen, maar hem, zijn kop in plaats van dat lange blonde haar, in een

[p. 1008]

waaier wijd over het asfalt - hij voelt zich misselijk worden, schermt zijn ogen af van het felle licht buiten. Zij had het niet moeten zijn, hij had het niet moeten zien, zoals hij zichzelf nu ook bij het raam ziet staan, als een zwart silhouet in tegenlicht en hoe een schim naderbij komt, een hand naar hem uitstrekt - hij draait zich bliksemsnel om: de dans ontsprongen, hij wel.

Hij kijkt de kantoorruimte rond, elke collega een plek voor zichzelf, tassen en koffertjes naast het bureau, koffiebekers, fotolijstjes, pluchen figuurtjes hier en daar op computerschermen. Zij had ook zo'n koffertje, het was opengesprongen, de papieren vlogen alle kanten op, kleefden vast aan het asfalt en hij balt zijn vuisten, komt er nooit een eind aan die beelden. Wat kan hij eraan doen, hij heeft er niks mee te maken; als hij een andere route had genomen of drie minuten eerder was weggegaan had hij zelfs geen enkel idee gehad, had hij nu met de anderen een broodje gegeten aan de overkant. Wat deed hij daar op dat kruispunt, op dat tijdstip? Hij kijkt naar de forse schram op zijn rechterhand die rood is ontstoken, hetzelfde vuile, zwarte asfalt, bijna bloedbroederschap; maar zij bracht het offer, niet hij. - Wat zou er eigenlijk aan hem gemist worden, hier bijvoorbeeld, wat zou het welbeschouwd uitmaken, je laat de schoonmakers 's avonds zo'n bureau leegruimen hop de vuilniszak in... Hij draait zijn stoel in het rond, staart afwezig naar de lade met pennen, doosjes, nietjes, gum en plotseling woelt zijn geschramde hand er krachtig doorheen. Hij moet het weten, hij moet er nu achter zien te komen; hij staat op, trekt zijn duim in één haal schuin over het toetsenbord en stormt met lange passen de gang in waar drie medewerkers, net teruggekeerd, hem verbluft nakijken.

Eenmaal buiten knijpt hij zijn ogen samen tegen het zonlicht, weer dat beeld van het gouden aura wijd om haar gezicht, en aan de bar van het dichtstbijzijnde café bestelt hij eerst een borrel, dan een volgende borrel, om met de derde resoluut in de krappe telefooncel te verdwijnen. Door het glas heen ziet de caféhoudster hem druk gebaren, steeds weer in het telefoonboek zoeken, met zijn vuist tegen de muur stompen, zijn ogen achter zijn hand verbergen; dan opeens staat hij recht, kijkt pal in het gelige lichtpeertje en trekt zijn mond in een brede, geluidloze glimlach; hij schrijft iets op, legt de hoorn neer en de deur zwiept open, met een tik staat het lege borrelglas op de bar. Dan bedenkt hij zich en loopt opnieuw naar de telefoon; ditmaal vergeet hij de deur dicht te doen en kan zij moeiteloos horen dat hij een boeket wil laten bezorgen dat heel groot en heel mooi moet zijn; geen boodschap nodig nee, en een afzender al helemaal niet.