[Over Klaske Oenema]
Bij droge humor is de ‘sprong’ waarop het komische effect berust - de onverwachte schending van verwachtingen - ontdaan van alle retorische nadruk. Geen bloemrijke formuleringen, geen expressieve uitroepen. Het enige dat overblijft is de sprong zelf, in al zijn naaktheid. Niet het type naakt van een streaker, maar dat van een zich onbespied wanend naakt in een gordijnloos venster.
Droge humor speelt met de afstand tussen spreker/schrijver en luisteraar: kan het hem schelen of men zijn humor waarneemt? Bedoelt hij het wel grappig? Over droge humor hangt al snel een zweem melancholie; het verwijst naar een stilgevallen gemoed. Zie Bob den Uyl op zijn fiets. Zo fundamenteel is de vertwijfeling dat die duizenden keren moet worden opgevoerd. Niet als spektakel, maar juist als alledaags en daarom onontkoombaar voorval. De sprong van het komische effect is een weemoedig, eenzaam vlooientheater geworden.
Klaske Oenema debuteert in De Gids, en hoewel ze hoofdzakelijk poëzie en songteksten schrijft, doet ze dat met het verhaal ‘De stok in de hand’. De ingehouden stijl is niet zozeer zakelijk, als wel elliptisch. Het is het hollen en stilstaan dat ook droge humor kenmerkt. Maar de tijd die de jonge vrouw in het Toscaanse vakantiehuisje van haar ouders doorbrengt staat niet in het teken van vrolijkheid.
Alles wat de hoofdpersoon ziet en doet is een afleidingsmanoeuvre om maar niet aan de grote en zware vragen te denken die haar leven haar lijkt te stellen. Dat lukt maar half. Hoe ze haar aandacht ook dwingt in de richting van kapotte gloeilampjes, lekkende aanrechten, een charmante Engelsman of de dood van Pantani, de lezer ziet het niet als ontkenning maar juist als spoor, als poëtisch beeld voor wat er in haar omgaat. ‘De stok in de hand’ is een helder beeld van iemand die dreigt te breken, terwijl er ogenschijnlijk niets aan de hand is. Een geestig, licht en beeldend verhaal over grote verlangens dat zich nergens bedient van gemakkelijke ironie, leedvermaak of cynisme. Om de laatste zin van het verhaal te parafraseren: dit verhaal is een roze cakeje dat wel degelijk jam in het midden heeft.
dirk van weelden
Auteursrechtelijk beschermd