De Gids. Jaargang 166

[p. 169]

Ileen Montijn
Mevouw Padt van Heyendaal: de laatste keurige mevrouw

Hier ligt zij dan, gebed in crèmekleurig satijn. Het deksel is dicht, en slechts een minuscuul groepje rouwers is gekomen om haar de laatste eer te bewijzen. Zij heeft haar tijd overleefd, zij was een fossiel geworden: de laatste keurige mevrouw. Mevrouw Padt van Heyendaal-Heuvelink in eigen persoon.

Ze zullen wel van haar schrikken in de hemel. Niet direct natuurlijk, al was het maar omdat mevrouw Padt, attent als zij is, zeker niet met lege handen zal komen. Een bloemetje voor de gastvrouw, een rol chocoladeflikken, iets bracht zij altijd mee als zij op bezoek kwam. Het hoefde niet groot te zijn (en dat was het dan ook nooit) maar anders stond het zo onverzorgd, vond mevrouw Padt.

Voor wie is dat bloemetje trouwens, wie is daarboven de gastvrouw - Maria? Maria is natuurlijk wel heel róóms, en daarmee heeft mevrouw het altijd een tikje moeilijk gehad. Zelf was zij protestants, nu ja, lid van de Waalse Kerk, wat net iets meer cachet heeft. Andersgelovigen, andersdenkenden, mensen die ánders waren op welke manier dan ook, deden er in de ogen van mevrouw Padt goed aan hun plaats te kennen, en daar te blijven. Rooms, dat was haar werkster bijvoorbeeld, uit Volendam - ‘een geweldig mens,’ vertelde zij altijd als zij een andere katholiek tegenkwam die zij op zijn gemak wilde stellen. Nee heus, mevrouw Padt had geen vooroordelen. Wat niet wegnam dat het nogal schrikken was toen haar jongste zoon met dat meisje Aronson wilde trouwen. Een avond heeft zij er met haar man wel over zitten praten (mijnheer zei wijselijk niet veel terug), en de toon waarop zij het vervolgens met de rest van de familie over haar toekomstige joodse schoondochter had, maakte duidelijk dat zij het nu ook weer niet gewóón kon vinden. Dat was het toch ook niet? Maar enfin, op de familie van het meisje was weinig aan te merken (muzikaal was zij echt zéér begaafd). Alleen waarom Charlotte haar eigen naam is blijven dragen, is mevrouw Padt altijd een raadsel gebleven.

Nu, we kunnen het wel aan haar toevertrouwen om precies de

[p. 170]

juiste bestemming te vinden voor haar attentie in de hemel. De juiste oplossing is altijd haar specialiteit geweest. De smaakvolste gordijnen, de beste kringen, zij wist ze te vinden, en wie daar ook aan twijfelde, zijzelf niet. Haar vriendinnen hebben haar daarom altijd gevreesd: Ella Padt deed alles zo góéd. Zij dacht aan ieders verjaardag, feliciteerde met elke promotie, droeg de beeldigste deux-pièces. En was je soep mislukt, je tuin een bende, maakte je man geen carrière, dan deed zij misschien wel aardig, maar je voelde haar misprijzen.

De stem van mevrouw Padt, dat is waarvan de hemelbevolking zal schrikken. Luid en duidelijk schalden hier op aarde haar betogen door iedere kamer: ‘Enfin, je begrijpt, een onmógelijke situatie... en zijn schoonzuster, die al járen de boel liet verloederen... énige mensen, hij is nu lid van de raad van bestuur...’ Ja, zij gebruikte hem veel en graag, die stem. Met de eeuwige rust van mijnheer Padt daarboven is het nu weer gedaan. Hij zal weer aan haar zijde moeten staan, niet zozeer omdat zij hem nodig heeft maar omdat het zo hoort. Met in zijn rechteroor die stem. Hij zal weer door salons moeten tijgeren, zoals hij het zelf noemde, in plaats van dasloos potjes schaak te spelen met zijn vrienden die, helaas!, nooit chic genoeg waren naar de smaak van zijn lieve vrouw.

Is er in de hemel een afdeling van de vereniging Tesselschade - Arbeid Adelt? Een bewonerscomité, een Waals kerkbestuur, een cultureel genootschap? Laten zij zich schrap zetten, want mevrouw Padt komt eraan. Zij kent haar verantwoordelijkheden, zij zet zich in. Vooral Tesselschade ligt haar na aan het hart: een keurige vereniging die door het verkopen van keurige handwerken keurige meisjes aan een opleiding helpt. Een vereniging van de oude stempel bovendien, waar onderscheid wordt gemaakt tussen de eenvoudige handwerksters en de volwaardige leden, de laatsten zonder uitzondering van onberispelijke komaf... Het zal wel niet lang duren of mevrouw zit in het bestuur. In het bestuur ontstaat vervolgens ruzie, zo leert de ervaring, waarna moeilijke jaren volgen. We hoeven daar niet op vooruit te lopen, maar ach, wat een onrust heeft mevrouw Padt altijd met zich meegebracht. Zij die buiten het perfecte huisvrouwschap zelf nooit een vak, een serieuze opleiding heeft gehad (want zo was dat jaar voor haar huwelijk in Zwitserland nu ook weer niet bedoeld), zij die nooit door passie is gedreven - of het moest zijn de passie voor maatschappelijk succes.

Maatschappelijk succes, dat begrip wordt duidelijk dankzij mevrouw Padt. Het gaat niet om slagen, het gaat er niet om dat iets lukt: het gaat om geslaagd zijn in de ogen van anderen. Wat onge-

[p. 171]

zien blijft op het maatschappelijk toneel zou evengoed niet kunnen gebeuren.

Wij rouwen niet om mevrouw Padt. Wij beklagen haar zoals wij dat al bij haar leven deden, om de armoede van haar bestaan - ook al weten we dat zij daarvan zelf nooit iets heeft gevoeld. Eigenlijk moeten wij haar gelukkig prijzen dat zij alles zo goed heeft gedaan; en onszelf dat wij nu van haar verlost zijn. In de hemel zoeken ze het zelf maar uit.