De Gids. Jaargang 164

[p. 145]

K. Schippers
Xie

Dit is Xie Kitchin, of beter Alexandra Rhoda Kitchin (1864-1925). X of Xie is haar familiekoosnaam. Charles Lutwidge Dodgson maakte de foto in 1874, hoogstwaarschijnlijk op 18 mei. Hij was toen tweeënveertig jaar. Z'n boek Alice in Wonderland, dat hij onder het pseudoniem Lewis Carroll schreef, was elf jaar eerder verschenen.

Bij de datum 18 mei 1874 schrijft Dodgson in z'n dagboek dat Henry Holiday, een collega-docent aan de universiteit van Oxford, Xie had opgehaald om haar te laten fotograferen. ‘Ik maakte een totaal. In haar volle lengte ligt ze op de sofa en draagt een lange nachtjapon, die Holiday ergens vandaan had gehaald,’ schrijft hij over de sessie. ‘'t Is ongeveer de beste opname die ik ooit van haar heb gemaakt.’

Op deze foto draagt Xie de nachtjapon niet. Ligt die soms in elkaar gepropt aan het voeteneind? Dodgson heeft een handdoek of een andere doek over de buik en dijen gedrapeerd. Voor de rest is ze naakt. Dogdson vroeg Holiday eens of hij wist hoe je de perfectie in de fotografie kon bereiken: neem een lens en zet Xie ervoor.

Xie Kitchin werd door Dodgson voor het eerst op 12 juni 1869 gefotografeerd. Moeder Maud Alice Kitchin kwam haar dochter brengen. Vader George William Kitchin, een andere collega-docent aan de universiteit, vond het ook best. Er werd Carroll niets in de weg gelegd.

Xie moet voor Dodgson het mooist zijn geweest, toen ze nog net geen tien was. Hij fotografeerde haar door de jaren heen, als bedelmeisje in lompen (5-7-1870), met een indiaanse sjaal (19-4-1873), in een Deense winterjurk, een rode petticoat en in een Griekse jurk (14-5-1873), met emmer en schep, in bed en weer in een Griekse jurk (12-6-1873), in een Chinese jurk, twee posities (14-7-1873) en in die lange nachtjapon (18-5-1874).

Er werd niet alleen gefotografeerd. Op een keer vertelde Dodgson Xie en haar broers Hugh en Brooke onder de opnamen het verhaal

[p. 146]

van de koningin en het bedelmeisje die een en hetzelfde kind zijn. (5-7-1876).

Vier jaar later laat Xie bij haar thuis - ze is dan al zestien - een foto van drie vriendinnetjes aan Dodgson zien. ‘Ze zijn gekleed als jongens in een soort acrobatenpak,’ schrijft hij op 14-2-1880. ‘Die kleding moet ik ook hebben voor m'n modellen van twaalf.’

De volgende dag schrijft Dodgson Alexandra Kitchin een brief. Hij bedankt haar voor de foto die hij nog moet ontvangen en schenkt haar twee kaartjes voor het theater. ‘“But why two?” you will say. “This is too much! He is too kind! I am too delighted!” To all which I reply “Voilà tout!”’

Dodgson zegt dat het nog wel even zal duren voor hij Alexandra en haar dan zesjarige zusje Dorothy kan ontvangen. Hij vraagt Xie in die tussentijd alsjeblieft niet te groot te worden, anders kan hij haar niet meer fotograferen. Met een tekening laat hij zien wat er anders gebeurt. De nogal forse Xie zit op een stoel en haar hoofd valt voor de helft buiten het kader, als Alice die te groot wordt voor een huis.

In de editie van de dagboeken uit 1953 ontmoet Dodgson Alexandra Kitchin op 25 mei 1880 voor het laatst. Haar moeder bracht Xie en haar zus Dorothy, bijna vier maanden na de brief, naar het huis van Dodgson. ‘Ik nam verscheidene foto's.’ Daar blijft het bij. De kleding wordt niet eens meer genoemd. Xie was te oud geworden en de kleine Dorothy heeft Dodgson niet vaak meer gefotografeerd. Ze miste de betovering van haar zus.

Charles Lutwidge Dodgson zou Alexandra Kitchin nooit meer vergeten. Eerst stuurt hij haar nog allerlei puzzels en raadsels. Dan wordt het stil. Op 20 mei 1885 schrijft hij Isabel Standen, een ander model van vroeger, dat hij Xie sinds haar vierde wel vijftig keer heeft gefotografeerd. Ze is nu ‘verloofd’ voegt hij er met aanhalingstekens en al aan toe. En wat later getrouwd. Op 26 mei 1892 schrijft hij haar, zes jaar voor z'n dood, z'n laatste brief. Dodgson is dan zestig en Alexandra Cardew achtentwintig. Hij verontschuldigt zich ervoor dat hij de brief met ‘Geachte mevrouw Cardew’ begint: ‘Het staat gek, maar ik neem aan dat je niet van me verwacht dat ik je nu nog “Xie” zal noemen.’ En hij vraagt haar of ze met haar gezelschap naar het eerste optreden van een met hem bevriende violiste wil gaan. Meer niet. Hij eindigt met ‘Affectionately yours’, ‘misschien mag ik het erop wagen dat die relatie is blijven bestaan.’

Dogdson woonde als docent wiskunde dertig jaar intern in het belangrijkste

[p. 147]

Lewis Caroll, Portret van Xie Kitchin, 1874

gebouw van de universiteit van Oxford. Hij had er een paar royale kamers, die er met al die zware banken en stoelen nogal somber uitzien. Misschien viel dat mee. Hoe het licht erin viel is op zo'n foto nooit goed te zien. Hij kreeg toestemming op het dak een studio met donkere kamer te plaatsen, een hele onderneming voor die tijd. Of liever, ‘een donkere kast’, zo herinnert z'n model Evelyn Hatch zich de plaats waar Dodgson z'n opnamen ontwikkelde. Het rook er naar chemicaliën. Er was zelfs een kleedkamer met vreemde kostuums.

De sleetse bank waar Xie op ligt komt ook op andere foto's voor. En Xie zelf is toch niet helemaal verdwenen. Op 28 oktober 1876 vraagt Dodgson aan Gertrude Chataway of ze even wil meten hoe groot ze is zonder schoenen. Hij vergat het na de acht opnamen. Altijd meet hij z'n jonge modellen tegen de deur. Hun lengte kerft hij met hun naam in het hout.

De deur zou op een universiteit met zoveel deskundigen door archeologen gezocht kunnen worden. Scheikundigen verwijderen de overtollige verf en daar zijn ze, levensgroot, Xie en alle andere kinderen die door Dodgson werden gefotografeerd.