De Gids. Jaargang 164

[p. 8]

Maarten Asscher
De man van Staglieno

De plechtigheid op Staglieno was van korte duur geweest. Slechts enkele vrienden en een handvol familieleden hadden de reis gemaakt naar Genua om erbij te kunnen zijn. De zon stond bijna loodrecht boven de geopende tombe, die gapend gereed lag om zijn kist in ontvangst te nemen. Hijzelf was uitgeput geweest van zijn toch nog langdurige ziekenhuisverblijf en het had hem dus geen moeite gekost om doodstil te blijven liggen. Goddank was hij niet op slag dood geweest, zodat hij nog alle gelegenheid had gehad om aan zijn trouwe kleinzoon te zeggen dat hij slechts op één plek ter wereld begraven wilde worden, namelijk op zijn favoriete begraafplaats Staglieno. In zijn geliefde Genua, tussen blank marmer en onder blauwe luchten en te midden van de mooiste en verleidelijkste gebeeldhouwde vrouwen.

Terwijl hij in zijn laatste levensdagen half bewusteloos op zijn sterfbed lag, leek het misschien moeilijk voorstelbaar - ook voor hemzelf - maar zodra hij na zijn dood tot rust gekomen zou zijn, zou zijn lichaam weer aansterken en zou hij al zijn oude krachten herwinnen. Hij zou een ‘Nachleben’ van ongekende vreugde en lust tegemoet gaan. Dat was de demonische afspraak die hij met de duivel zelf had gemaakt, in ruil voor zekere diensten die maar beter ongenoemd kunnen blijven. De duivel had slechts één voorwaarde gesteld: hij zou zich nooit en te nimmer bij daglicht buiten zijn graf vertonen, want als hij door iemand gezien zou worden, zou het onverbiddelijk voorbij zijn met zijn eeuwige leven.

Staglieno was inderdaad paradijselijk. Zodra de zon onderging, bevrijdde hij zich uit zijn tombe, die slechts met dunne marmeren platen was afgedekt. Hij strekte zich uit, nog slaperig van zijn dagrust in de niet oncomfortabele en in elk geval koele grafkelder. Met zijn naaste buren had hij niet veel contact, aan de rechterkant lag ene Giovanni Battista Malfante, aan de andere kant een chique weduwe genaamd Tommasina Ghillini. Van beiden hoorde hij nooit iets. Maar elders op het kerkhof, daar had hij tijdens zijn nachtelijke

[p. 9]

Alfredo Noack, Augusto Rivalto's grafmonument voor Drago op het Camposanto, Genua, ca. 1875

[p. 10]

omzwervingen des te meer aanspraak. Daar waren funeraire sirenen die zijn hoofd op hol brachten. Kronkelende nymfen die overdag levenloos over een grafsteen gedrapeerd lagen, maar die 's nachts hun hartstocht uitleefden. Jonge vrouwen in Oudgriekse gewaden, die in de avondschemering de dennennaalden van zich afschudden om naar hem op zoek te gaan.

Jarenlang ging dit postume nachtelijke leven zo zijn gang en de man vergat bijna dat hij ooit gewend was om overdag te leven, te moeten eten en drinken, te moeten werken om geld te verdienen. Hij voelde zich zo herboren in zijn overleden bestaan dat hij zich de gelukkigste man onder de aarde waande. Toen de duivel dat aan de weet kwam, kreeg hij spijt van de blijkbaar al te royale gunst die hij verleend had.

Op een warme lentenacht niet lang daarna lag de man in de armen van een jonge stenen bruid. Bij het licht van de maansikkel kon hij haar gezicht en haar naakte lichaam nog juist onderscheiden. Hij had dit meisje nooit eerder op het kerkhof gezien, maar het stond voor hem vast dat zij mooier en wellustiger was dan alle andere funeraire vrouwen die hij over de jaren had bemind. In de daaropvolgende nachten sprak hij herhaaldelijk zijn liefde aan haar uit, en geleidelijk beantwoordde zij zijn liefkozingen met even zoete, zachte woorden en met de verzekering dat zij ook liefde voor hem zou kunnen voelen. ‘Maar,’ zo voegde zij daar aan toe, ‘hoe kun jij nu weten hoe mooi ik ben wanneer je mij nooit bij daglicht ziet? Kom morgen naar mij toe om te kijken hoe ik stil in mijn doorschijnend gewaad over deze grafsteen uitgestrekt lig. Dan zul je mij zien zoals ik werkelijk geschapen ben en als je dan nog steeds van me houdt, dan zal ik voor eeuwig de jouwe zijn.’

Aan dat heerlijke vooruitzicht kon de man onmogelijk weerstand bieden en na een doorwaakte ochtend, waarin hij lag te woelen in zijn graf, stapte hij de volgende dag op het heetste middaguur, wanneer de begraafplaats even verlaten is als bij nacht, uit zijn tombe. Maar hij had nog geen drie stappen gezet - ietwat onzeker in het felle licht - of daar stond de duivel, in de gedaante van een fotograaf. De man verstijfde en slaakte een kreet. Wankelend zocht hij steun tegen de achterzijde van zijn eigen grafzerk. Hij bracht zijn rechterhand in verbijstering naar zijn hoofd. Hoe had hij zo stom kunnen zijn om zijn dood op het spel te zetten voor de liefde van een vrouw? Terwijl hij de klik van het fototoestel hoorde, voelde hij zijn lichaam onherroepelijk verstenen, en een eeuwige berusting overviel hem.