De Gids. Jaargang 164

[p. 3]

Hans Aarsman
De onwillige slager

Eerst een negentiende-eeuws hekwerk. Daarachter een lange pergola bedekt met een plantensoort die ik niet thuis kan brengen. Na de pergola een immense bakstenen muur, een stenen stoepje ervoor. Twee treden omhoog, een eikenhouten dubbele deur. Een bel, ik bel, er wordt opengedaan. Een marmeren trap op. Boven een kapstok, iemand die me een hand geeft en vraagt naar de reden van mijn bezoek.

De Studiezaal Prentenkabinet van het Rijksmuseum, hoge ruimten vol boeken, eikenhouten lambriseringen. Het verleden is hier bij het heden te biecht. Niet te veel lawaai maken, de oude geesten mogen niet worden opgeschrikt. Ik krijg witte handschoenen aan.

De ene na de andere stapel prachtfoto's krijg ik onder ogen. Negentiende-eeuwse taferelen, elk verpakt in een doorzichtig plastic mapje. Ik met die witte handschoenen. Voorzichtig, voorzichtig. Haarscherpe foto's. Lege trottoirs, af en toe een wandelaar, hier en daar een kar achter een paard. Het lijkt de hemel wel. Zou het in de hemel ook net zo stinken als in de negentiende eeuw? De grachten stonken, de boldootkarren stonken, iedereen stonk, een uur in de wind, uit de bek en onder de oksels.

Nee schud ik tegen een foto van een sprookjesachtig meisje schrijlings op een bank, mij te idyllisch. Nee schud ik tegen een vlijmscherpe opname van een spoorbrug in aanbouw, je kunt de klinknagels tellen. Dan een foto van een Egyptische piramide, ook al zo sereen en vredig. Ik begin mijn stekels op te zetten. Nee, nee en nog eens nee. Donder op met die oude troep. Geen gehunker naar honderdvijftig jaar geleden. En ook niet naar vijftig jaar geleden. Niet weemoedig wegdromen bij straatbeelden waarop de auto's rondrijden die je vader nog heeft gehad. Stuurversnelling, bumpers van chroom, geen voorstoelen maar een bank. Jij naast vader op de bank. De tijd dat rond het spitsuur de straten zich vulden met huiswaarts fietsende kostwinners, de aktetassen aan het stuur. De tijd dat exhibitionisme iets was dat zich schuil hield in lange regenjas-

[p. 4]

sen. Wat zag het er allemaal vredig uit. Wat was het fatsoenlijk. En hoe genotzuchtig is het nu. Bij de eerste zonnestralen komen de tieten tevoorschijn, alleen nog bedekt door een dun elastisch stofje, een zomer lang deinen de straten als de Noordzee. En hoe koopgek is het nu. 's Zondags één lange file van de Utrechtsebrug tot de parkeergarage van de Bijenkorf. En hoe onredelijk. Wie een vent die tegen een gevel staat te pissen berispt, kan rekenen op een pak rammel. Dat was vroeger anders, dacht ik. Tenminste, zo héb ik jarenlang gedacht.

Het was niet in de Studiezaal Prentenkabinet van het Rijksmuseum dat ik van gedachten veranderde. Daar merkte ik voor het eerst dat ik van gedachten veranderd wás. Het gebeurde ook niet een halfjaar eerder toen ik op ziekenbezoek ging bij mijn moeder, ze revalideerde van een gebroken heup. In de lift van het verpleegtehuis Slotervaart hing een papiertje met een citaat van Godfried Bomans: ‘Straks zal ook deze tijd die goede oude tijd zijn.’

De werkelijke omslag moet twee jaar geleden hebben plaatsgevonden, toen de onthullingen loskwamen over het joods bezit. Zo schoon bleken de handen niet te zijn die in mijn kindertijd de fietssturen vasthielden en pissig tegen het raam tikten als de bal in het tuintje kwam. Achter de hagen van het naoorlogse fatsoen zag het er net zo inhalig en zelfzuchtig uit als nu. Dus hou op met dat gezeik over vroeger was alles beter. Weg met die oude troep, lang leven het nu. We zien wel waar het schip strandt.

In de Studiezaal Prentenkabinet waren intussen de foto's in de doorzichtige plastic mapjes op. Nu werd een stapel leren albums voor me neergezet. Het bovenste was een langwerpig album vol foto's van slagerijen uit begin twintigste eeuw. Er zat hier en daar ook een melkboer tussen, maar vooral slagers. Mijn vader was slager. Toen hij ophield met slageren werd hij suppoost. In het Rijksmuseum. Uitgerekend in het Rijksmuseum krijg ik dit slagersalbum onder ogen. Net op het moment dat ik op het punt sta die goede oude tijd definitief de rug toe te keren.

De eerste werkdag dat mijn vader thuis kwam van het Rijksmuseum, zei hij: ‘Ze kunnen morgen een supermarkt beginnen.’

Het stikte er van de melkboeren, groenteboeren en slagers. De schatkamer van de Nederlandse kunst werd bewaakt door middenstanders die wegens gebrek aan klandizie hun winkel hadden moeten sluiten. Nooit een enthousiast slager geweest, mijn vader. Aan klanten had hij de pest, al wist hij dat goed te verbergen. Slachten vond hij nog erger dan klanten. Maar met kunst, zijn nieuwe bron van inkomsten, had hij ook niet veel op. Toeristen die hem vroegen

[p. 5]

waar Rembrandt was, kregen te horen: ‘Where Rembrandt is? Rembrandt is nowhere. Rembrandt is dead.’

Ik bekeek het fotoalbum nog eens grondig, mijn vader stond er niet tussen. De foto's stamden uit een andere periode. Bij ons thuis was de koelkast ingebouwd, een koelkast hoorde bij het vaste inventaris van een slagerij. Op de foto van slagerij J.A. van der Vegt uit Hilversum zie je de koelkast als een los element op de achtergrond staan. Er is een bordje ‘Koelkast’ opgeschroefd, slager Van der Vegt moet trots zijn geweest op zijn noviteit. Hij staat achter het hakblok, in zijn linkerhand heeft hij een stuk entrecote vast. Achter hem hangen tien halve kadavers. Achter mijn vader hing de laatste jaren zelfs niet één kwart kadaver. In zijn rechterhand houdt Van der Vegt het grote slagersmes. In mijn messenla ligt het oude exemplaar van mijn vader nog, zo vaak bijgeslepen dat er nog maar een streepje van over is. Met de punt van het mes steunt Van der Vegt op het blok, net zoals mijn vader altijd stond. Hoe vaak heb ik hem zo aangetroffen als ik 's middags van school kwam, niet omdat er een fotograaf bezig was, maar omdat de klanten wegbleven. Hoe zouden ze er toch achter zijn gekomen dat hij de pest aan ze had?

Anoniem Nederlands, Het interieur van slagerij Van der Vegt, Hilversum, ca. 1920