Huub Beurskens
De aandachtig stille kunstomgangen van Anne Duden
Zowel organisch verweven in haar verhalende proza (zoals Übergang uit 1982 en Das Judasschaf uit 1985) als in haar boeken met meer beschouwend werk (zoals Der Wunde Punkt im Alphabet uit 1995), publiceert de Duitse schrijfster Anne Duden al een paar jaar kijkverslagen naar veelal oude schilderijen. Het zijn verslagen die stuk voor stuk bestaan uit een combinatie van factoren die, zowel in figuurlijke als letterlijke zin, zo vanzelfsprekend overkomt dat je zoiets kennelijk juist daardoor elders hoogst zelden mag tegenkomen. Anne Duden heeft als het ware een schrijvende blik ontwikkeld. Of een kijkende pen. Bij haar lijkt er een dioscouristische wisselwerking actief te zijn tussen kijken en schriftuur. Waar zich geschikte mogelijkheden aandienen laat ze de taal (in zegswijzen, standaarduitdrukkingen, associaties enzovoort) de waarneming sturen en ontplooien, terwijl haar oog er weer nauwgezet en onverbiddelijk op toeziet dat er nooit maar wat buiten het schilderij om verder wordt gefabuleerd. Anne Duden verstaat de kunst van een zich tot vertellen ontwikkelend analyseren, alsmede van een analyserend vertellen. Haar teksten over en naar aanleiding van schilderijen zijn onmiskenbaar die van de emotioneel geïnvolveerde stem van de vertelster, terwijl je door die persoonlijke inzet meer en meer van het bekeken werk te zien krijgt. Het lukt, zou je kunnen zeggen, Anne Duden om zichzelf voor een werk te openen, zonder daardoor zichzelf tussen dat werk en de lezer/beschouwer te plaatsen, integendeel. Anne Duden brengt oude, verstilde beeldende kunst tot leven en doet dat met, door en in een kunst die zelf leeft, haar schrijfkunst. Dat klinkt als precies het tegengestelde van wat een tekst van Anne Duden is, een cliché. Het kan bijna niet anders.
Anne Duden werd in 1942 in Duitsland geboren. Sinds 1978 woont ze afwisselend in Londen en Berlijn. Voor haar literaire werk ontving ze meerdere prijzen, waaronder de Dedalus Preis, de Berliner Literaturpreis en de Hans Reimer Preis van de Aby Warburgstichting. Haar twee boven genoemde prozaboeken werden in het Nederlands vertaald. De Gids publiceerde al eerder poëzie, verhalend en beschouwend proza in vertaling van haar. In dit nummer twee nieuwe intrigerende proeven van haar kunnen en daarmee ook van de kunst van, in dit geval, de Venetiaanse schilder Carlo Crivelli en een anonieme schilder uit Ferrara, beiden uit de vijftiende eeuw, en vervolgens Frans Hals.
Auteursrechtelijk beschermd