De Gids. Jaargang 162

(1999)– [tijdschrift] Gids, De– rechtenstatus



[pagina 146]
Koedooder & Heilig Museumpraat Antonio de Pereda, Walnoten, 1674

[pagina 147]
Okkernoten Aan wat anders dan aan wat gesloten okkernoten besloten denken kunnen kunnen okkernoten denken? ‘Toe!... Okkernoten denken?’ Zie hier toch hoe, opengebroken, de helften gelijken, in halve schil, wat geen hoofd van zichzelf kan bekijken of bekijken laten wil, inhoud, van lijken, passend in twee handen, een paskwil. O, waren wij zo'n hard omsloten dubbel hersenstel! ‘Dan ervoeren wij wellicht ook niet dit leven leven; even geuren verf en vernis - naar in zich dwarrelend bos, waarachter stil de nevels boven verre dreven...’ Prefereer het toch van geen einde af te weten! ‘Ach, heerlijk het eenzaam wandelen door late kleuren, overpeinzingen, wit de reseda, invallen, van eeuwigheden.’ Lees eens, wat staat bij dit walnotenstilleven geschreven? ‘Datering: 1634; schilder, geboren in 1611 te Valladolid, - Antonio de Pereda...’ En overleden is diezelfde nog niet?

[pagina 148]
Haast ‘Wat een geluk toch al dit zichtbaars makend mee te kunnen maken: het bloeien van amandeltakken, blauwe irissen in een vaas.’ - Voorjaar is onoorbaar, haast. Een driesprong in rijp koren nog schiep de weifelaar zich dat jaar. Zwarte vlekken loste hij erboven, die krassend uitzwermend zich omzwermden tot een wade vormend waas. Alom begon zijn pad. Daar wandelde zijn bloed, voorgoed ernaast. ‘Je bedoelt dat zien bloeien ons het hart aan het bloeden maakt?’ - Ja, als het ons zo raakt. - ‘Hier, Henri Matisse, werd 84 jaar, schiep bedlegerig bloeisels met een schaar!’ - Die wapende zich tegen het schier waarachtige verzoek der dingen tot hun kernen door te dringen; wellicht zag hij al ons verlangen als een binnenstebuiten behangen ruimte met niets dan oppervlakkigheden binnenin. - ‘Je bedoelt...’ - Ja, lieve? - ‘... Wie aan zijn tijd van leven hangt...’ - Dat die hangt aan het decoratieve.

[pagina 149]
Doortocht (Rothko) ‘Vlak én diepte, geweld én gebed: Red on Red.’ Zo'n zee van rood kan door een ieder toch worden opgezet!? ‘Door iedereen als jood geboren in Dvinsk die zich op 25-2-1970 in de vroege ochtend in zijn studio op East 69th Street met 66 jaar het leven neemt.’ Zijn wij zo voorbestemd? ‘Of weet de dood pas hoe achternagezeten ik mijn leven achternazittend afzet op dood heden?’ Een doortocht ben ik mij, is het het leven? ‘Een en al bezinksel wij...’ ... Red on Red.
[pagina 150]
Hendrik Johannes (later Jan Hendrik) Weissenbruch (1824-1903), Gezicht bij Geestbrug

[pagina 151]
Het Rijks ‘Als de stad met ijs ligt onder een grauwgrijs verwarmen me de schilderijen in het Rijks...’ Maak dat de armen en daklozen wijs! ‘... van Roelofs, Maris, Mauve. Zie de zon op die koerug daar eens stoven! Het weidevee ligt onder vol uitgeschoten wilgen of staat in een wed gespiegeld in de blauwe lucht. Twee wolkjes glijden...’ Wolken? ‘... witte, kleine, voor de pret. Elders stuiven warme wolkjes duinzand op. Drie paarden stappen het duinpad af. Ze geuren. Ze zijn bereden: een dame en twee heren die converseren. Weldra gaan ze het strand over, de zee langs, galopperen. Maar wat blijf jij daar nu staan dralen bij De Trekvliet van Jan Hendrik Weissenbruch? En je zei iets, niet?’ Ik? Och, nee, niets, ik dacht dat, even, ik in groen gras achterover tussen boterbloemen lag en dat, terwijl ik onder de hoge zomer zeilbootzeilen zag, vanachter een haagdoornheg een klein meisje vroeg hoe oud ik was... - ‘toen, blozert, toen zei jij wat?’ - Ik? O, ik, zei ik, ik? ik ben al acht...