De Gids. Jaargang 159

[p. 655]

Johan Reyniers
Among Congo Cannibals

‘Koken is een taal.’ (Hugo Claus)
voor W. de Pater en G. Geerts:
‘l'hommage de mon respect’

‘Namen kennen geeft houvast,’ dacht de zendeling
J.H. Weeks toen hij die ochtend wakker werd
te midden van de negers. ‘Het maakt de wereld
hanteerbaar. En dan eten zij mij niet.’

Hij zou het bewijzen. ‘Vandaag,’ zo zei hij
zuster Virgula, ‘wil ik het woord voor tafel
kennen. Ik vraag het hen meteen.’

Hij riep vijf zwarten naar zijn tent, sprak tot
de zwetende zuster: ‘God heeft mij uitverkoren.
Wij zullen deel hebben aan dezelfde werkelijkheid.’
De zuster knikte. Maalde maniok met zwarte tanden.

[p. 656]

 

Weeks tikte op tafel en vroeg: ‘Wat is dit?’

 

& de eerste neger zei: ‘dodela’

 

(omdat Weeks de tafel aanwees)

 

& de tweede neger zei: ‘etanda’

 

(want de tafel was van hout)

 

& de derde neger zei: ‘bokali’

 

(wat wil zeggen hardheid)

 

& de vierde neger zei: ‘elamba’

 

(een voorwerp dat op tafel lag)

 

& de vijfde zei: ‘meza.’

 

Alleen hij sprak waarover Weeks het had.

 

 

 

Maar dat wist Weeks dus niet. De zendeling

 

noteerde alles, sprak een dankgebed: ‘Ik

 

ben gelukkig te mogen werken te midden van

 

mensen met een dergelijk rijke taal.’ Tot

 

de zwetende zuster zei hij: ‘Ik heb vijf

 

taaltekens voor één referent. De werkelijk-

 

heid is merkelijk groter dan ik dacht.’

 

 

 

Wat Captain Cook net níet mocht ondervinden.

 

In 17- geland of gestrand op een eiland in

 

de Zuidzee (palmen en hutten,

 

het blauw van de lucht en het schuim in de branding)

 

vraagt hij de inboorlingen:

 

‘Wie zijn jullie? Waar ben ik hier?’

 

 

 

Witte tanden worden blootgelachen,

 

het antwoord luidt Papoea. - ‘Wat fijn,’

 

zegt Cook zijn stenograaf. ‘Noteer.

 

Dat wij hier op Papoea zijn.

 

Waar konden wij nog beter zijn?’

[p. 657]

 

Hij draait zich nog eens om en ziet weer

 

die Zuidzee, dat blauw

 

en daarin opeens in een flits: een donkere vrouw

 

met witte tanden. And he boldly went

 

where no man ever

 

went before.

 

 

 

De Arabieren hebben 200 woorden

 

voor een tweebultig dier, hun

 

‘schip der woestijn’. Wij hebben er één:

 

kameel. Want wat zou dat beest

 

voor ons meer kunnen zijn?

 

 

 

In het voorjaar van 1944 vernietigde het Amerikaanse 5e Leger

 

het klooster van Monte Cassino (529, herbouwd 914).

 

Want de soldaat aan de radio die de berichten

 

van de vijand onderschepte had de geslachten

 

der Duitse woorden door elkaar gehaald

 

en begrepen dat i.p.v. der Abt (de abt)

 

die Abt (Abteilung, dus van het Duitse leger)

 

noch im Kloster war.

 

 

 

Als Weeks tegen die tijd nog geleefd had

 

(en dat had eigenlijk best moeten kunnen):

 

hij had ervan kunnen meepraten.

 

 

 

Pratend met de bekeerlingen

 

haalde hij de namen te zeer door elkaar

 

en, zo vonden de negers,

 

was de werkelijkheid voor hem toch te groot.

 

Zij beseften wat dit betekende

 

en zij maakten hem dood.

 

Hij zei nog

[p. 658]

 

‘Luister eens jongens.

 

We zijn allemaal beschaafde lui onder mekaar.

 

We moeten ons dan ook als dusdanig gedragen.

 

De tijd van de menseneterij is voorbij.

 

De laatste pater is opgegeten in 1897 en -’

 

 

 

één beet in Weeks' onderhand

 

gaar geworden been. En toen nog één.

 

En nog één. En nog één. Een smullen was dat.

 

 

 

(Tot de zwijgende zuster nog een

 

‘Gij houdt toch van mij’.

 

Háár lieten de negers leven.)

 

 

 

Ze waren buitengewoon trots.

 

Want het was voor het eerst

 

dat ze iets uit liefde hadden gedaan.

 

 

 

Leven en laten leven, zeg ik maar.

 

Maar eten of gegeten worden:

 

that's the question.

 

 

 

‘De vlaamsche tale is wonder zoet,

 

voor die heur geen geweld en doet.’

 

 

 

Wat je niet kunt zeggen,

 

kun je ook niet fluiten.

 

 

 

Papoea betekent dus,

 

we hadden het kunnen denken

 

(zeggen is iets anders natuurlijk):

 

‘Wat zegt u?’

 

 

 

Als een Italiaan een arm gebroken

 

heeft, kan hij niet meer praten.

[p. 659]

 

Het voordeel van een kolonie te hebben.

 

De weldaad een koloniaal te zijn.

 

 

 

Weeks snikkend: ‘Deze biddende dame

 

snik houdt niet van mij.’

 

 

 

hapjes voor een heerlijk maal

 

stervend in hun eigen taal

 

 

 

Confucius ten slotte

 

op de vraag wat hij zou doen

 

om het bestuur te verbeteren:

 

- ‘Ik zou het taalgebruik verbeteren.

 

The final frontier.’