Apropos
Het einde van de Nederlandse taal
Zoals bij eerdere gelegenheden liet Harry Mulisch het in zijn dankwoord bij het in ontvangst nemen van de Prijs der Nederlandse Letteren 1995 niet na te koketteren met zijn culturele en genealogische bastaardij. Deze ‘twee-de-generatie asielzoeker en allochtoon’ zoals hij zichzelf noemt, verschilt in dit opzicht nauwelijks of niet van de nationalist die op de raszuiverheid van zijn stamboom pocht in plaats van onder ogen te zien dat hij er als eenieder van ons per al dan niet schitterend ongeluk gekomen is.
In hetzelfde dankwoord meent Mulisch er ook op te moeten wijzen dat de Nederlandse taal ten dode opgeschreven is. Hij stelt dat het Amerikaans het Nederlands zal verdringen. Het proces van veramerikanisering van de Nederlandse taal is al in de verste uithoeken doorgedrongen, volgens Mulisch. ‘Over 75 jaar zal het Nederlands (...) de tweede taal van de Nederlanders en Vlamingen geworden zijn.’
Waarom, vraag ik me af, zegt de schrijver dit en dat uitgerekend bij het in ontvangst nemen van de Prijs der Nederlandse letteren? Om schrijvers, lezers, bestuurders wakker te schudden, te mobiliseren in de strijd om het behoud van de Nederlandse taal, tegen dat omhoog kwellende Amerikaans? Forget it. ‘Het pleit is beslecht,’ aldus Mulisch. ‘Vrees ik,’ voegt hij er dan nog aan toe. Maar het heeft inmiddels zo geklonken alsof hij zich erover verkneukelt dat er geen redden meer aan is. Alsof hij behoefte heeft te spuwen in de bron waaruit hij zelf gedronken heeft en nog staat te drinken, in een bron die hij nota bene zelf mee zuiver heeft gehouden.
Zou de bejaarde schrijver, nu veel van zijn werk in ‘grotere’ talen en ook in het Amerikaans is verschenen, van mening zijn dat na hem de tijd is aangebroken voor de zondvloed over de Lage Landen? Zou Mulisch zich niet kunnen en zich niet willen kunnen voorstellen dat er zich na hem nog een schrijver kan aandienen die de Prijs der Nederlandse Letteren verdiend in de wacht gaat slepen? Mag en moet na en met Mulisch het boek van de Nederlandse letteren als afgesloten worden beschouwd? Is met Mulisch het laatste woord Nederlands gezegd? Wil Mulisch zich al bij leven verzekerd zien van een plekje in een der vitrines van het natuur- en cultuurhistorisch museum en van het predicaat Homo diluvii testis? Ik was er niet bij maar kan me voorstellen dat je, toen Mulisch zijn dankwoord had gesproken, een moment lang in hem een levend fossiel, het enige levende fossiel van je allereigenste soort meende te ontwaren, met andere woorden, dat je jezelf al dood dacht en vanuit het grote vergeten-zijn tegen hem opzag als tegen een uitverkorene, een tragische halfgod. Zou dat de opzet zijn geweest? Ik weet het niet. Voer voor pyschologen.
Uiteraard verdwijnt de Nederlandse taal vroeg of laat. Over 75 jaar, over anderhalve eeuw...? En de kans dat het Amerikaans de wereldtaal wordt die alle andere talen weg- en onderdrukt is inderdaad niet denkbeeldig. So what? Ik bedoel, waarom hoeft geen enkele Nederlandse schrijvende
Auteursrechtelijk beschermd