De Gids. Jaargang 158

[p. 15]

Ad Beenackers
Poëtisch woordenboek

Adel De zegelring mag gezien worden, maar bekijken gaat te ver.

Apocalyps De avond valt in grote brokken zwart en telkens is het even stil; heel even maar.

Archeologie (1) Aan een knoop een vraag stellen over een jas die verdwenen is.

Archeologie (2) Het blijkt de mantel te zijn van de vrouw van de hoofdman.

Ascot Hier ziet men kleding die geen vrouw nodig heeft, die de wind streelt om met de storm te paren.

Beeldhouwer Ik schep de chaos die anderen nodig hebben om de hoefijzers in hun mond te voelen.

Beheersing Waar mijn wil geen weg meer is, splijt ik mijn ego in meester en knecht.

Bekende Nederlander Een kappersknecht die ooit een liedje zong, en daarbij knippend door een hoepel sprong.

[p. 16]

Bekoring De leeuw kerft de zebra streep voor streep in zijn kop.

Boksen Ik heb mijn tegenstanders aan mijn borst genageld, maar ik had ze liever, veel liever neergesabeld.

Casanova De wind breekt op mijn wang in duizend zachte draden: ik ruik de horizon; een blauwe nachtjapon.

China In een gigantische stal van duizend miljoen pruttelende allesverbranders verloor ik mijn zakdoek.

Climax In de autosport wordt op het erepodium het hoogtepunt hardhandig geforceerd.

Dement Waar eerst de hersenkronkels zaten, kronkelen nu de eerste maden.

Dialect Hier kan het woord geen bochel slijpen; hier leent de taal zich niet voor pest.

Discjockey Als de wijnproever een stukje brood neemt moet ik zwijgen - dan draai ik een plaatje.

Doppler Er komt een hoertje aan: ik hoor een tingeltje en dan verandert de toon als ze voorbij gaat.

Duif De snavel verkrampt omhoog als een eiffeltorentje, boegbeeld van de verenboot, de eerste vlucht al uitgeloot.

[p. 17]

Dwarsfluit Laat in oktober zong het geluid zich los van de oude gracht en kroop onder de daken.

Dweil Iedere ochtend druipt hij dronken uit bed, en drop, drop, drop, druppelt hij van de trap.

Elders Stroomafwaarts zijn de rokjes korter, maar de billen beginnen ook hoger.

Emancipatie Toen ze het bos inging, sloeg ze mij tot wolf, zodat de boswachter haar moest beschermen.

Empathie Als de goochelaar weer in de lengte zaagt, kan ik het vanavond wel schudden.

Ervaring De tweede wereldoorlog: die heb ik meegemaakt in de knik van de straat waarin ik geboren ben.

Exotisch De maat slaan voor een paar kontplaten als kevervleugels, glimmend als legerschoenen.

Feminisme In de topsport zijn het altijd de mannen die de stopwatch indrukken.

Gastsyndroom Als in een restaurant wordt opgediend, knikt en lacht de klant alsof het gratis is.

Gebroken Bij iedere wedstrijd schiet ik uit het startblok en sleep ik mezelf over de eindstreep.

[p. 18]

Gelovig (1) Een slaaf droomt zich een vader die zijn baas het hoofd doet buigen.

Gelovig (2) De baas hakt een beeldje voor zijn slaaf en buigt het hoofd.

Geriatrie Met de laatste rafels worden hier alle botten die bij elkaar horen iedere ochtend gebundeld.

Gescheiden Ik vond een sleutel en daarna een slot; de sleutel was goed, het slot was kapot.

Gorbatsjov Meer dan duizend beren heeft hij geschoten, en in de bek van iedere beer zat een dood kind.

Grabbelton Ongeduldig pulkten de moeders de vleugeltjes eraf: het restant van de kevertjes dartelde van de kinderhandjes in het graf.

Grootvader Ofschoon hij nooit had leren zwemmen, bleek hij op zijn sterfbed de rugslag te beheersen.

Hitler De twee stalen ballen van de kopklepper in het ranzige scrotum dreven de kaken aan.

Hoogmoed Ik ben een kip en wil slechts vliegen sprak de stewardess en stortte neer.

Huwelijk Om het dobbelen tegen te gaan, heeft de kerk de vrouw op de bon gedaan.

[p. 19]

Hypochondrie Als de krabnevel uit haar lichaam trekt, hangt de volgende al in de gordijnen.

Illusie De vis, aan de hengel, zag in de reiger een engel.

Image (1) De woestijn is geel dus de vlag wordt groen.

Image (2) In het veld loopt een haas dus in het wapen hoort een leeuw.

Inflatie Vroeger kostte een cent een gulden, nu betaal je voor een gulden een cent.

Intimiteit Toen hij ze paarsgewijs in struiken zag veranderen, wist hij, op zijn manier, dat hij hun koning was.

Intuïtie Van twee plus twee valt ze in slaap; ze wordt gewekt door vier of vijf.

Irritatie Ik toon de poetsvis mijn gehavende schoenen zodat ik hem niet missen kan.

Jubileum Ik heb de hond van de boom geschopt opdat ook hij vandaag iets voelen zal.

Kanker Na een uurtje spitten lieten ze de rest maar zitten: op ieder bloedplaatje zat al een dood soldaatje.

[p. 20]

Kat Het touw trilde en het water rimpelde, maar verder gebeurde er niets.

Kennis Ik heb zoveel water in ijsblokken gestapeld, dat de bron daardoor volledig is afgesloten.

Koe Ze martelde de grond met haar brandende horens en sloeg zich in cirkels diep in de aarde.

Konijn Op zijn laatste adem sloeg het zich tot lengte en vloog als een haas over het gekantelde veld.

Koningin Sinds ze de draagstoel in het koetshuis gezet hebben, kunnen ze de adelstand wel vergeten.

Kraaien Met de kop omlaag en de vleugels gespreid gaven ze het land terug aan de middeleeuwen.

Landleven In de kop van de boer raast eeuwig de ochtendspits, terwijl de stad zich van geen schuld bewust is.

Landschap De boer, die onzichtbaar is, zit met zijn neus in de grond, snijdt tanden in de rotsbodem, maalt steentjes in zijn mond.

Lente Er hing vandaag een vleugje toekomst in de lucht: een herinnering.

Leraar Ieder jaar vreten ze een stukje weg, en al die stukjes samen: dat ben ik.

[p. 21]

Lesbisch Geen verklaring is zonder verlangen is zonder dat strijkijzer laag in haar buik.

Medeplichtige Toen ik zijn hamer zag, en twee spijkertjes, keerde ik de crucifix en ving een vogeltje.

Menigte Ik braak het beest uit mijn lijf, zet de kop in de wind, kruip erin en brul.

Migratie Een gebedsmolen uit Nepal gaat in Nederland niet sneller draaien.

Minister Als de zon begint te druipen, pak ik de maan en die plak ik erop.

Mus Heeft dit vogeltje niet voor niets geleefd, omdat ik de tekening in het asfalt heb gezien?

Muziek Over de ongerepte vlakte klonk de lokroep van een vogel: niet voor hem, maar dat wist hij niet.

Normering Je kunt de duivel niet uitbannen, maar je kunt hem wel laten tekenen.

Numismaat Na twintig jaar nam ik haar onder de loep en herkende het muntmeesterteken.

Oerknal De oude haan kraaide het laatste oordeel en verdween in het zwarte gat.

[p. 22]

Omhoog Bij iedere trede die ze stijgt, schil ik een centimeter van de rok.

Onderwijzer Ik heb suiker gestrooid over de rietvelden; ik heb het riet gekapt en gekookt: nothing!

Onderzoeker Een doorsnee vraag is hier drie centimeter, en het antwoord zestien kilometer.

Onvoorspelbaar Als ze haar hand uitsteekt, weet ik dat ze gaat afslaan, maar ik weet nog niet welke kant ze op zal gaan.

Oorlog Een buik met benen lacht zich scheurend bloot, kust de aarde, kleurt de bloemen rood.

Opluchting Jouw vertrek schiep meer ruimte dan je ooit hebt ingenomen.

Optie In de tredmolen stroomt het luie bloed dat in de tuinstoel sloom tot stilstand komt.

Paragnost Ik zie een dode, met een kruis erboven, in een hof, vlak bij een kerk.

Passie De leeuw jaagt op twee billen, op het eerste straaltje bloed in de naad.

Poëzie Een kerk is een gebouw gevuld met lucht, restant van een wereld verpakt in steen.

[p. 23]

Polarisatie De zwarte en de witte uil, komen kiftend tot een stippenruil.

Pornoface Via mij kijkt ze mee, stelt ze mij de vraag die mij ertoe dwingt nog eenmaal te kijken.

Prikkel Gillen, gillen, gillen, met een spin tussen de billen, scheurde zij van start naar finish.

Proefschrift De proef zit in een bak. Het schrift ligt op tafel.

Prostitutie Soms is in het vlees de ruimte voor de letters al uitgespaard: klaar terwijl u wacht

Protectionisme Voor een bezoekje onder de rokken, moet men verhoudingsgewijs behoorlijk dokken.

Psychotherapie Ik heb de duivel geaaid, en in zijn blaren heb ik de brand gezien die ook mij heeft getroffen.

Public Relations Toen ik na de operatie geen cameraploeg zag staan, wist ik meteen: er is iets misgegaan.

Racisme Overal en altijd zal ik jou herkennen, dus verkleden heeft geen zin.

Ratteval Ik gebruik al jaren een tralieblok met een drempelbakje, gevuld met drek.

[p. 24]

Recept Probeer de kop van de romp te scheiden; gooi de kop weg en vouw de rest dubbel.

Rechtspraak De oude bijl, gemaakt voor het schavot, roestig en scherp, hakt zich blank en bot.

Reflectie Wie 's avonds door het vensterglas naar buiten kijkt, ziet alleen zichzelf.

Reiger Een beetje gas en een kus van de bus: in de berm kruipt een grote blauwe spin.

Religie Wie op zoek gaat naar God, komt altijd terecht bij de duivel.

Repressie Op het slagveld ligt een verbitterd mens, een kreupel zoogdier en een uitgedroogd reptiel.

Schoonheid (1 Terwijl de wind het mergelkind begraaft, wordt het bruidje afgemest met vette klei

Schoonheid (2 Terwijl een schrale wind het mergelkind begraaft, wordt het malse bruidje afgemest met vette klei

Schuld Als er een negertje van de zon valt, hebben alle blanken zwarte vingers.

Secularisatie Voor het voetlicht glooit het land waar de schaduw vliegt van Gods achterhand.

[p. 25]

Sensatie Als ik de krant opensla, vallen daar soms misdaden uit die ik ook even moet plegen voor ze zich laten terugstoppen.

Show Het is hem weer gelukt: alles klapt terwijl hij zich buigt en zij zich bukt.

Slaaf Als de baas mij roept schrik ik wakker; hoor ik mijn eigen stem dan val ik in slaap.

Snelheid Wij allen zijn ooit het eerste licht geweest dat ons na vele jaren de hielen verblindt.

Solidair Als er eentje struikelt, zijn ze allemaal beentje gelicht.

Spoorlijn Nog eenmaal liet ze haar broek zakken, om zich voor de laatste keer te laten pakken.

Stalin Geen enkel standbeeld werd naar zijn postuur gehakt maar omgekeerd: de man werd uit zijn beeld gehouwen.

Stamboom De kip is een vogel uit het ei van een dino die als eerste zonder touwtje vloog.

Striptease Als hij thuiskwam met iets dat zacht was, en nog warm, begon zij te dansen.

Tafelgebed Hr., dank uw dienaar voor deze gave, en let maar niet op die kromme rug.

[p. 26]

Theater De aap, die apen kijkt, die woest met woede smijt, heeft hier geleerd tot waar zijn roede reikt.

Tijd (1) Iedere slag van het hart is te snel voor de klok.

Tijd (2) Iedere tik van de klok is vier ton van de zon.

Torenvalk Toen hij op het water lag te bidden, ging hij als zijn spiegelbeeld voorgoed verloren.

Tourette Ik heb een pen in mijn kop geschroefd, zodat niemand er last van heeft.

Tragiek Haar wrede dood maakte van haar foto een rustend blad onder de waterspiegel.

Trauma De regen druipt mij traag het hart omlaag, doorweekt de grond met uitgeloogd verdriet.

Vader Pas toen de kever gestorven was, durfde ik het bolletje verder te rollen.

Verdronken Iedere nacht jakkerde de dood over het water, maar het bleef stil.

Verheffing Geacht publiek daar staat uw vorst, en hier zijn bord met soep met worst.

[p. 27]

Verliefd Toen de leeuw de strepen geteld had, zat het patroon in zijn kop.

Vermist Overal afwezig, ook daar waar ze nooit is geweest en nooit zou komen.

Verpleeghuis De draadpop, die smerig in het keelgat gleed, werd machinaal gestript en op de kist gekleed.

Visioen De vis, die op het droge lag, begreep meteen dat hij de hemel zag.

Voorlichting Ik haat de slang die op de televisie een konijntje kust of omhelst.

Vrede Weeïg ademt de aarde, door grote roosters, zorgvuldig gemonteerd en voor altijd geëerd.

Vrouwenstudies Bij veeartsenijkunde draagt men deze bloem in het knoopsgat der grote huisdieren.

Ziek Onder de warme deken schrijnt het vege teken, hongerig betast en heimelijk bekrast.

Zwaluw Toen er een pootje vast kwam te zitten, konden de vleugeltjes niet meer wegkomen.

Zwanger Negen maanden bochelde ik tussen de darmen van mijn moeder.