De Gids. Jaargang 157

[p. 561]

Cees Nooteboom
Vier gedichten

Empedocles

Zoals daar toen niets aankwam,
niemand daar aankwam.
Zoals toen alleen
met zichzelf werd gesproken.
Een toren van stenen met valken,
vliegende stenen aan een kust van graniet.
Zoals daar het vuur brandde,
in de branding weerspiegeld.
Zoals toen daar niets aankwam,
niemand toen aankwam.
Zoals de woorden kwamen als heilige honden,
op de roep van hun meester.
Zoals zielen naar het huis van hun leven,
aan het eind van hun touw.
Zoals de dag daar begon
met een brand die de aarde verzengde.
Zoals toen zijn huis in het water.
Zoals een lucht alleen nog van vuur.

[p. 562]

De vrienden van Thales

Ze zaten bij het wijnzwarte water
toen de wereld nog stil was,
mannen met pratende monden
in hun blijvende namen geborgen,
hun kleren vol vraag.

Ze zagen de zon in zijn jaargang,
de maan in herhaalde gedaantes:
de wereld moest worden geweten
voor het boek zonder schrift.

Ze telden het gruis van de sterren,
ze kamden de lucht met hun denken.
Zonder antwoord verkommert het zoeken,
zonder vraag slijt het antwoord van dorst.

Pas later zouden ze schrijven
het hoe en waarom van de aarde:
door een reeks van oneindige sluiers
de pijn van het einde,
de langzaamste zin van begin.

[p. 563]

Xenofanes

Jij zei het, ik zie het:
de afdruk van het laurierblad
op een rotswand in Paros,
de versteende vis in de bergen
door zijn marmeren water.
Het bewijs in een steensoort getekend
zwemt nergens meer heen.

Jij zei het, ik hoor het:
we zijn uit aarde en water geboren,
uit water en aarde is alles
wat ontstaat en wat groeit.

En ik, met mijn betere weten,
ruil mijn geërfde gelijk voor jouw antwoord.

Zoveel hoger is vragen dan weten
dat ik mijn kennis beklaag.

[p. 564]

Orde

De goden zijn sterfelijk,
maar mogen niet sterven. Achter
hun ramen heerst de ontembare chaos,
de meester van niets.

Daar wordt het water van vuur, zweeft
de zee door de lucht, daar likken
de elementen het zicht uit andermans
ogen, daar baart de toevallige wet

een wet zonder wetten, het ongeluk
dat op helderheid uitloopt,
de appel die valt als een luchtschip
in vlammen, de vervalste wals van de uren,

het slot zonder som.