De Gids. Jaargang 157

[p. 271]

Benno Premsela
Het Holland Festival zou een ander publiek kunnen aanspreken

Ik matig mij geen oordeel aan over het programma van het Holland Festival, zoals dat nu voor me ligt. Ik kan hoogstens zeggen dat ik benieuwd ben naar bepaalde onderdelen, zoals de Chinese opera The Death of Oedipus. Waar ik wel een mening over heb is de vraag tot wie het festival zich richt.

Het festival heeft iets elitairs over zich gekregen - iets wat het nadrukkelijk niet bedoelt te zijn -, het roept barrières op. Veel mensen hebben iets van: het Holland Festival, dat is niet van mij, daar moet je in een smoking naartoe. Ik weet niet hoe je dat probleem kunt ondervangen. Misschien moet je dat niet eens proberen. Maar toch, de situatie waarin het festival verkeert, is de afgelopen tijd veranderd. In de jaren na de oorlog nam het een bijzondere plaats in binnen de Nederlandse cultuur, omdat het de enige plek was waar je kunst uit het buitenland kon zien en horen. Tegenwoordig is het aanbod van kunstuitingen van elders enorm groot en zijn de mogelijkheden om zelf naar het buitenland te gaan toegenomen.

Wat het festival te bieden heeft, is daarmee in zekere zin vanzelfsprekend geworden. En ik ben mede als gevolg daarvan een luie ‘gebruiker’ geworden. Of ik voorstellingen bezoek hangt af van simpele factoren als: ben ik op dat moment in het land. Ik ben niet meer zo gemotiveerd.

Nogmaals, dit is geen kritiek op de programmering als zodanig. En het feit dat het festival al jaren volle zalen trekt spreekt ook duidelijke taal. Echter, als ik aan het verschijnsel Holland Festival denk, dan denk ik vooral aan de Nederlandse samenleving. En aan het feit dat je zou kunnen overwegen om ook andere (niet per se grotere) publieksgroepen te benaderen dan het festival nu doet. Alleen, als je andere groepen wilt aanspreken, dan moeten er heel wat drempels geslecht worden. Ik realiseer me dat dat geen eenvoudige opgave is, zeker als je in het achterhoofd houdt dat de minister van wvc zal roepen dat een zo groot mogelijk publiek moet participeren in de gesubsidieerde kunst. Maar ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is. Ik zal twee voorbeelden geven.

Nederland is een multiculturele samenleving. Waarom zou het fes-

[p. 272]

tival niet kunnen proberen zich ook te richten op de allochtonen onder de bevolking, mensen die vaak moeilijk te benaderen zijn voor Nederlandse kunstenaars. Wat zouden die mensen willen zien, vraag ik mij af. Nog niet zolang geleden bezocht een Pakistaanse volkszanger (een held in eigen land, zoals de Beatles vroeger in het Westen waren) Nederland. En trok een volle zaal met landgenoten. Waarom zou zo'n optreden niet in het festival kunnen? En waarom zou het Nederlandse publiek dat niet mooi kunnen vinden? Het kan voor ons toch ook heel interessant zijn om te zien welke culturen andere groepen in onze samenleving met zich meebrengen? Ik hoor al de tegenwerping dat allochtonen geen geld hebben om dure festivalkaartjes te kopen. Dat is onzin. Ook in die groepen heb je mensen die zich best een kaartje kunnen permitteren. Alleen geven die hun geld op dit moment uit aan andere zaken.

Er is nog een tweede punt. Veel kunstenaars ontwikkelen in hun werk een visie op de maatschappij; maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de vrouwenemancipatie, zijn in tal van kunstuitingen terug te vinden. Het festival zou tot taak kunnen nemen om ook kunst te brengen waarin de maatschappelijke problematiek van het moment duidelijk tot uiting komt en daarmee iets minder podium zijn voor beeldschone, maar vrijblijvende kunst.

Nogmaals: dit zijn slechts twee voorbeelden. Ik weet zeker dat met enige creativiteit meer thema's te bedenken zijn waardoor andere mensen dan de beperkte groep die nu de festivalvoorstellingen en -concerten bezoekt zich aangesproken voelen. Dat is in mijn ogen de uitdaging die het Holland Festival de komende jaren zou kunnen aangaan.