De Gids. Jaargang 156

Piet Schrijvers
Vriend Horatius

Zo'n tien jaar geleden had ik al eens geprobeerd enige oden van Horatius te vertalen, maar toen in juni 1990 een vriendin, vakdidacticus klassieke talen aan de vu, me vroeg om enige vertalingen voor haar lezing, was de tijd kennelijk rijp. Van juni tot eind augustus heb ik in die zomer een eerste versie gemaakt van 93 oden. Toen kon ik niet meer, ik was volledig uitgeput. Ik moet erbij zeggen dat ik toen in echtscheiding lag en vertalen een speeltje voor me vormde, een afleiding tijdens de lange, eenzame zomer. Wat ook de oorzaak is, de eerste jaren na een echtscheiding zijn niet gemakkelijk, maar als 's avonds de eenzaamheid op me neer regende en ik me moest vastbinden om niet naar die andere straat te rennen om te horen hoe de kinderen ademden, wachtte mijn vriend Horatius me op en sprak me aan. Wanneer 's nachts een eerste versie in een mooie lay-out uit mijn printer rolde, was ik toch een klein beetje trots en gelukkig. Ik heb twee jaar met hem geleefd en hij heeft me twee dingen meer bewust doen worden. Allereerst het probleem van normen en waarden, van opvoeding en ontwikkeling naar ‘het goede leven’. Zonder het vertaalwerk zou ik nooit het lange artikel hebben kunnen schrijven over Horatius als moralist, waarvan ik het motto, ontleend aan Martha Nussbaum, hier citeer: ‘Progress comes not from the teaching of an abstract law but by leading the friend, or child, or loved one - by a word, by a story, by an image - to see some new aspect of the concrete case at hand, to see it as this or that. Giving a “tip” is to give a gentle hint about how one might see’ (Finely Aware and Richly Responsible, Literature and the Morel Imagination, p. 184). Het vijlen aan de vertaling leerde me de waarheid van het gezegde: ‘Der liebe Gott steckt im Detail.’ Of je nu lyrische gedichten vertaalt, een

[p. 578]

kind opereert, een huis verbouwt of met mensen omgaat, je moet met de grootst mogelijke zorgvuldigheid voor de kleinste details te werk gaan.

Woensdag 28 april 1993 was een topdag. Op hetzelfde moment kreeg ik via de post de onweerstaanbaar vleiende uitnodiging van De Gids om me als hobbyist bij de echte vertalers te scharen en de dummy van mijn odenvertaling kwam binnen en mijn kinderen kwamen barbecuen in mijn tuin en zo kon ik ze de opdracht laten zien: ‘voor Merit en Iskander’; ze waren echt een klein beetje onder de indruk. Ach, dacht ik, als Guus aan de Portugezen sleutelt, Rien aan Nabokov morrelt, Hans aan Montaigne schaaft, Gerard de Grieken fileert en Wilt de Chinezen ontcijfert, waarom zou ik niet doorgaan? Blindelings heb ik een contract getekend bij de vrienden van de Historische Uitgeverij Groningen. De broodnodige, nieuwe Nederlandse vertaling van Tacitus' Annales zal er komen. Als ik echt iets wil, ben ik niet meer te stuiten. Nu was ik die woensdag wel wat vroeg met de witte wijn begonnen, maar om het met Horatius te zeggen: ‘Dwaasheid smaakt op zijn tijd niet slecht.’