Correspondentie
H.H. Kubbinga
Wetenschapstheater?!
Het dubbelnummer De Gids & Theater (honderdvijfenvijftigste jaargang, nr. 10/11, 1992, hoe breed ook opgezet, kon begrijpelijkerwijs niet uitputtend zijn. Wat mij betreft ontbrak een verwijzing naar een voor Nederland nieuwe vorm van theater, zoals die sinds een vijftal jaren wordt gebracht door het produktiebureau pandemonia Science Theater Nederland van Tony Maples en Lea Witmondt (Amsterdam). Artistiek leider Maples produceert in samenwerking met terzakekundige wetenschapsbeoefenaren (chemici, medici, fysici, informatici, enz.) een didactische vorm van toneel onder het motto: ‘Kijk, luister en verwonder’. Het gaat om wetenschappelijk verantwoorde stukken met de uitgesproken bedoeling zoniet enthousiasme dan toch begrip op te wekken, voor de wetenschap wel te verstaan. Een theatrale vorm van publieksvoorlichting, zou men kunnen zeggen, geschikt voor jong en oud. De belangstelling van pandemonia is overigens niet eenzijdig gericht op een lekenpubliek. Het bureau brengt desgewenst ook stukken voor de eigenlijke beoefenaren van de wetenschap. Zo werd de tweehonderdste geboortedag van Michael Faraday (1791-1867) onder auspiciën van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging herdacht met een stijlvolle produktie in het Boerhaave Museum (Leiden). Niet alleen de geschiedenis van een vak leent zich voor theater, ook het grondslagenonderzoek. Op dit moment wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een aangepaste theaterversie van het leerdicht De rerum natura van Lucretius (ca. 95-ca. 55 v. Chr.). Dit omvangrijke gedicht is zoals bekend gewijd aan de grondslagen van het antieke atomisme. In 1990 en 1991 werd een - schitterende! - bewerking ervan onder de titel La nature des choses opgevoerd door het gezelschap van het theater van Bobigny (Parijs), in een mise-en-scène van Jean Jourdheuil en Jean-François Peyret.
Of een dergelijke grootschalige produktie ook in de Nederlandse verhoudingen haalbaar is, lijkt vooralsnog onwaarschijnlijk. Het stuk werd namelijk in de zaal uitgevoerd, terwijl het publiek op speciaal daartoe op het toneel gebouwde tribunes was ondergebracht. De zaal in monochroom blauw suggereerde de oneindige ruimte, de acteurs in oranje lacernae, overkleden, speelden Lucretius' van plaats tot plaats bewegende atomen, en declameerden fragmenten uit het leerdicht in lopend Frans. Een adembenemend schouwspel! Produktiebureau pandemonia heeft nu in samenwerking met schrijver dezes een kleine produktie in voorbereiding waarin naast het atomisme het molecularisme aan de orde komt. De moderne natuurwetenschap is tenslotte gebaseerd op de molecuultheorie: zuivere stoffen - of zij nu vast, vloeibaar of gasvormig zijn - stelt men zich in eerste benadering voor als opeenhopingen van gelijksoortige moleculen, die verder opgebouwd zijn uit atomen. Die molecuultheorie is eens, in het begin van de zeventiende eeuw, voortgekomen uit het atomisme. Over die moleculen en hun structuur is echter nog steeds veel te doen. Berucht zijn die van een
Auteursrechtelijk beschermd