De Gids. Jaargang 153

[Reactie op J.R. Evenhuis]

Geachte redactie,

In het juninummer 1990 van De Gids las ik een interessant artikel over de plaats van het Nederlands ‘in het Europese talenstelsel’. Het betreffende artikel, geschreven door een Gids-redacteur, bevatte verschillende opmerkingen die ook voor iemand zoals ik - Amerikaans hoogleraar die veel Nederlandse literatuur in het Amerikaans heeft vertaald - niet onbelangrijk waren. Als voorbeeld: ‘Het ligt voor de hand om een keuze uit de klassieke en actuele Nederlandse literatuur in vertaling toegankelijk te maken voor een buitenlands publiek. Dat is wel het minste.’ (p. 437) En op dezelfde bladzijde: ‘Onderwijs in vreemde talen, vooral in het Engels, en vertaling, vooral naar het Engels, vormen dus een nationaal belang.’ Prachtig en nog waar ook.

Na dit lead-artikel van Abram de Swaan is het alleen maar logisch dat een lezer zich met een zekere spanning en nieuwsgierigheid gaat verdiepen in de reeks van vijf artikelen die zich bezighouden met de stand van zaken van de ‘Nederlandse literatuur in het buitenland’ (pp. 473-93). Men kan daar in vier degelijke, goed geschreven overzichten lezen hoe het staat met de Nederlandse literatuur in Spanje, Italië, Tsjechoslowakije en Polen. Prima artikelen - persoonlijk vond ik dat van Olga Krijtová over het lot van de Nederlandse literatuur in Tsjechoslowakije het sterkste - die interessante gegevens vermelden over wat in die landen in de jaren tachtig uitgegeven is.

Als men de mening van De Swaan deelt - dat vertaling, ‘vooral naar het Engels’, een ‘nationaal belang’ is -, dan kijkt men toch wat vreemd op dat er geen algemeen artikel over de ontvangst van Nederlandse literatuur in Engelse vertaling in dit nummer voorkomt, slechts een kort artikeltje over het lot van de Nederlandse literatuur in de Verenigde Staten, dat zich beperkt tot een stoffig exemplaar van de vertaling van L.P. Boons De Kapellekensbaan, De aanslag van Mulisch, De vlaschaard van Streuvels en de vier vertaalde boeken van Nooteboom. C'est tout. Een nogal beperkte keuze.

Terwijl de andere vier artikelen uitvoerig ingaan op een reeks van zeer gevarieerde titels, krijgt de lezer de indruk dat in de Verenigde Staten in de jaren tachtig maar zeven boeken (de roman van Boon is bovendien al in 1972 in vertaling uitgekomen) zijn verschenen. Mag ik zo vrij zijn op te merken dat dit geen juiste weergave van de werkelijkheid is? Hier volgt een beknopte lijst van werken van Nederlandstalige auteurs die in de Verenigde Staten in de jaren tachtig zijn uitgegeven, terwijl een plus teken (+) aangeeft dat dit titel ook in Engeland is verschenen, en een pondteken (£) dat het alleen maar in Engeland is uitgekomen.

[p. 765]

Een bloemlezing van gedichten van Achterberg (£) in 1987, en de prachtige en forse bloemlezing Dutch Interior (1984) van Columbia University Press. Alberts: De eilanden (1983). Bernlef: Hersenschimmen (1989) (+). Brouwers: Verzonken rood (1988) (+). Claus: Selected poems (1986) (£) en Het verdriet van België (1990) (+). Couperus: De Stille Kracht (herziene (De Mattos) vertaling, 1985). Daum: Ups en Downs in het Indische Leven (1987). Van Eeden: Pauls' Ontwaken (1984)(+). Emants: Een nagelaten bekentenis (1986) (£). Friedericy: De raadsman (1983). Haasse: Het woud der verwachting (1989). Maarten't Hart: De aansprekers (1984)(£) en Een vlucht regenwulpen (1986)(£). Herzberg: Selected poems (1988). Het fenomenale succes van de dagboeken en brieven van Etty Hillesum in de Verenigde Staten en in Engeland (1983, 1985, 1986, 1988). Yvonne Keuls: De moeder van David S. (1985)(+). Komrij: Selected poems (1983). Dirk Ayelt Kooiman: Montyn (1984)(+). Rutger Kopland: Selected poems (1987)(£). Anja Meulenbelt: Een kleine moeite (1989). Hanny Michaelis: Selected poems (1987). Minco: De glazen brug (1988), Een leeg huis (1990), De Val (1990), alle drie in Engeland. Rob Nieuwenhuys: Oost-Indische Spiegel (1982) en Vergeelde portretten (1982). Mulisch: Hoogste Tijd (1990)(+). Jona Oberski: Kinderjaren (1983)(+). Du Perron: Het land van herkomst (1984). Reve: Bezorgde ouders (1990)(£). Willem M. Roggeman: Selected poems (1989)(£). Renate Rubinstein: Nee heb je (1989) (£). Rumphius: Bloemlezing (1981). Ward Ruyslinck: Het reservaat (1987)(£). Van Schendel: Jan Compagnie (1983). Schierbeek: Weerwerk (1990) en Formentera & De tuinen van Suszhou (1989). Jos Vandeloo: Het gevaar & de Vijand (1986). Van de Waarsenburg: Selected poems (1989). Het succes van de crime novels van Jan Willem van de Wetering in de Verenigde Staten. Vuyk: Het laatste huis van de wereld (1983). Leon de Winter: Over de leegte in de wereld (1985).

Men moet aan de bovenstaande lijst nog toevoegen bloemlezingen van Nederlandse en Vlaamse poëzie (1985, 1987), Nederlandse poëzie (1983, 1985), Vlaams theater (1984), koloniale literatuur (1988), Friese poëzie (1985) en korter proza (1989). Ook de nogal zeldzame studies in het Engels over aspecten van Nederlandse literatuur, zoals bijvoorbeeld de studie over Vestdijk van Beekman (1983), over Gezelle (1986), over de moderne Nederlandstalige poëzie van Lovelock (1984), over Verwey van T. Weevers (1986). Evenmin zijn vermeld uitgaven in Engelse vertaling in verschillende Amerikaanse en Engelse tijdschriften van gedichten en verhalen of de herdrukken (bijvoorbeeld van Max Havelaar en De tienduizend dingen door Dermout) die óók in deze periode verschenen zijn.

Zoals men ziet, niet bepaald een opsomming waarvoor men zich hoeft te schamen. Ik hoop dat u deze aanvulling op uw artikel aan De Gids-lezers wilt voorleggen.

Wassenaar, 18 juni 1990,

E.M. Beekman