De Gids. Jaargang 153

[De publicaties van Adriaan Venema]

De publikaties van Adriaan Venema over collaboratie van Nederlandse schrijvers tijdens de Duitse bezetting doen nog steeds stof opwaaien. De afgelopen weken verschenen er weer twee boeken, een van Venema onder de titel Aristo revisited en een tegen hem: Liever waarheid dan sensatie van Martien J.G. de Jong.

In zijn polemiek met Martien de Jong - afgedrukt in Aristo revisited - schrijft Venema ook over mij als redacteur van De Gids. Hij noemt enige schrijvers die De Jong zouden hebben geassisteerd en vervolgt dan: ‘Een andere hulp van De Jong is Piet Calis. Calis is heel tevreden over de opzet van de publikatie van De Jong. Hij heeft, na De Jong met raad en daad terzijde te hebben gestaan, de Namense professor een uitgebreide publikatie in De Gids toegezegd. In ieder geval kraaide De Jong deze toezegging overal al triomfantelijk rond. Hij zou die Venema eens pakken. Mijn telefoon stond al roodgloeiend van bezorgde vrienden die het een en ander hadden gehoord. Gelukkig bleek de redaktie van De Gids in zijn geheel het hoofd koel te houden: het verhaal kwam er niet in. De politieke denkbeelden van Martien de Jong braken hem alsnog de nek. Voor Calis een teleurstelling.’

Een merkwaardig verhaal. Hoe weet Venema wat zich in de redactie van De Gids heeft afgespeeld? Was tijdens het redactieberaad een microfoontje in een van de champagnekoelers verborgen? In ieder geval klopt het verhaal van geen kant. De bijdrage van Martien de Jong over Venema's aanpak van Hoornik - over wie we graag een stuk hadden, omdat hij in De Gids vele jaren lang zo'n inspirerende rol heeft gespeeld - werd geweigerd, omdat zij voor De Gids te lang zou zijn. In 1988 hadden we immers ook al een uitvoerig essay van De Jong over Venema in De Gids opgenomen. Ik heb vervolgens aan De Jong gevraagd zijn beschouwing tot vier pagina's te bekorten. De Jong heeft daarop een nieuw stuk geschreven, maar dit bleek vooral over Venema te gaan en nauwelijks over Hoornik. Ik heb de andere redacteuren toen voorgesteld het stuk niet te plaatsen, wat ook inderdaad niet gebeurd is. Niets geen teleurstelling bij Calis dus. Wel verbazing over het feit dat iets wat zich zo kort geleden heeft afgespeeld, zo vervormd in Venema's boek kon terechtkomen. - P.C.