De Gids. Jaargang 150

[p. 393]

Leo Vroman
Twee gedichten

Zoveel aardbevingen

Het ondergaan van de morgenzon
aaide het breukvlak van mijn leven
om daar het korstlicht aan te geven
van ondoorgrondelijk beton

onder grondgelijk beton
waar een werker met zijn knuisten
verstenend zweet en knokelpuisten
zijn reinstebreinverval mee won

daar hurkte mijn gedroogd verleden
onder het stof waar dat begon
te hoesten van hoedanigheden

haastig scheefgeschorte kleden
en huisraad op de grond gegleden
onder maan en morgenzon

De woorden vielen uit mijn taal
en braken door hun buren heen
met rijstverbrijzelend kabaal
zo begonnen een voor een
alle uitgewoontehuisvestingwallen
duikbotemelkaartehuizevallen
een tantepruik hier lag te hol
op daar een blote oombuik vol
verweerde bijgedachten

[p. 394]

 

Door de dood vergrote dijen

 

hingen in zweepslagerijen

 

op hun eigenaars te wachten

 

en ik een snoer gestolde kluiten

 

bloed glipte ik daar onderuit en

 

was binnen in een kamer buiten

 

 

 

Men hijste stil een stuk plafond

 

van mij naar het uitzicht open

 

en ik zag inboorlingen lopen

 

in de late middagzon

 

 

 

struiken stonden paars in bloei en

 

uit hoge palmen hingen lange

 

geveerde blaren en die woeien

 

regenlucht over mijn wangen

 

 

 

O dacht ik dat kapotontwaken

 

juist waar ik sedert koud en klein

 

eeuwig warm had willen zijn

 

haar lijf denkbeeldig na te smaken

 

 

 

O Minangkabause daken

 

o die Javaanse klederdacht

 

hoe had ik haar daarin verwacht

 

 

 

o was op het natte laken

 

van de slecht gezwete nacht

 

misschien wel alles wat ik dacht

 

 

 

Toen ik dan eindelijk werd beschoten

 

in een verkwist op mij gemunte

 

regen van gemiste punten

 

en ik van mijn volrijpe angst

 

de laatste droppel had genoten

 

rekte het heden zich het langst

 

dekte met uitgeleefd gebeuren

[p. 395]

 

het skelet in mijn verzoomde huid

 

en door de schadelachse scheuren

 

van het uitgesnot vervelen

 

staken mijn schaarse delen uit

 

om slotaccoorden van te spelen.

 

Stof strooit het gelooide fruit.

 

 

 

Weer eensklaps moest ik mij hervinden

 

weer opgestuwd uit de ondergang

 

van weer een volk dat ik beminde

 

weer werd een dag seconden lang.

 

 

 

De rest gaat eigenlijk niemand aan

 

die dag die maan die rode zon

 

toen onze tijd opnieuw begon

 

zijn jullie zon en jullie maan.

 

Daar komen tranen trouwjapon

 

en trilgras ook vandaan.

 

 

 

Maar nu in bed houd ik mij vast

 

om de seconden af te tellen

 

tot onze kamer zal gaan hellen

 

en die verdomde boekenkast.

Brooklyn, 17 november 1986

[p. 396]

Iets over heldhaftigheid

1

Kon ooit een Cain te slecht genoeg
de dood zien in zijn eigen zaad
dan eerst nog ongeveer te vroeg
en nu ook ongeveer te laat

Het kind dat nooit een vaandel droeg
wordt in zijn vaders vlag gebraad
maar helden lopen nog op straat
met een geweten voor de boeg

neem de heldin die goed noch kwaad
en zelfs nooit een vliegje sloeg
dus martelingen ondergaat

en tot het einde netjes doet
omdat ze denkt dat het zo moet
omdat het beter staat

2

Al omstreeks bijbelige jaren
bewogen mensen die misschien
tussen pijnigen en paren
het verband niet konden zien

Hij drukt nu een sigarettepeuk
tussen haar zwak geworden dijen
omdat ze deuken of ze vrijen
en stuipen net als half geneuk

de smook van die geschroeide haren
en straks de etterende blaren
en daarvan de vermoeide reuk

wil ik in mijn hart vergaren
tot het barst en daarna staren
in de afgrond van de breuk

[p. 397]

3

Heldhaftig zij die alles geloven
wat een vergiet maar geloven kan
en anderen van hun goed beroven
voor een verraderlijk goed plan

zij die hun brein terzijde schoven
naar ballingschap in eigen ban
en hun ongare offer stoven
in hun nog natte hersenpan

die denken neer te zien van boven
maar naast hun troon geen gouden man
zien wachten om hun nek te kloven

en al die hennepvezels dan
deemoedig in mijn hemd gewoven?
Ach maak daar ook maar helden van

Brooklyn, 20 november 1986