[Wie heeft het moeilijker...]
Wie heeft het moeilijker met de Nederlandse vrijheid - het binnenland of het buitenland? Drie voorvallen in mei 1986 geven op die vraag een vreemd antwoord. Het eerste voorval had te maken met de aan Vaclav Havel uitgereikte Erasmusprijs 1986. Nederland kan trots zijn op die jaarlijkse prijs (die officieel Praemium Erasmianum heet), die meestal wordt uitgereikt in het koninklijk paleis op de Dam in Amsterdam, in aanwezigheid van het staatshoofd en andere leden van de koninklijke familie. Inmiddels is bekend geworden dat Havel, die een moedige rol heeft gespeeld in de Tsjechische mensenrechtenbeweging, geen uitreisvisum zal krijgen van zijn regering om de prijs in ontvangst te komen nemen; hoe kleinzielig kunnen staten zijn, die hun macht zelfs misbruiken tegenover individuen die het ongeluk hebben hun onderdanen te zijn - een volstrekt feodale situatie. Maar de Tsjechische machthebbers kunnen zich ditmaal koesteren in het begrip van de Nederlandse regering, die immers bepaald heeft dat het paleis op de Dam niet beschikbaar zal zijn voor deze prijsuitreiking, en dat het staatshoofd zich verre dient te houden van de bekroning van Havel.
Het tweede voorval hing samen met het bezoek van de Dalai-Lama aan ons land. Aan zijn toelating tot ons vrije grondgebied werd een aantal voorwaarden verbonden: de Nederlandse regering liet hem weten dat hij geen enkele publieke verklaring zou mogen doen die een politieke implicatie kon hebben. Als hij iets onaardigs zou zeggen over de Chinese volksrepubliek, die Tibet sinds 1950 bezet houdt en intensief koloniseert, zou de relatie tussen Nederland en China wel eens verstoord kunnen worden. In verband daarmee woonden enkele hoge ambtenaren van Buitenlandse Zaken op 15 mei de opnamen bij van het televisieprogramma ‘Hier is Adriaan van Dis’, en zij eisten dan ook dat een aantal op zichzelf onschadelijke passages uit het opgenomen vraaggesprek in de eindmontage zou worden weggesneden. Zo is gebeurd. China kan gerust zijn.
Evenals de Sovjet-Unie, die te maken heeft met het derde voorval. Want het was de regering van de ussr onwelgevallig dat het Poetry International Eregeld reeds enkele malen de aandacht vestigde op de gruwelijke werkkampen en lugubere psychiatrische inrichtingen waarin de Sovjet-staat zijn kritische burgers pleegt op te sluiten. De met het eregeld bekroonde dichter Vasil Stoes is in het begin van dit jaar aan uitputting en mishandeling overleden. De in 1984 bekroonde dichter Nizametdin Achmetov verkeert thans in levensgevaar, in een ‘psychiatrische’ inrichting; diens ouders is afgeraden hem verder te bezoeken. Leidende politici in Frankrijk en de Duitse Bondsrepubliek hebben bij de Sovjet-regering voor zijn vrijlating gepleit. Enige maanden geleden heeft een lid van het Nederlandse koningshuis het voornemen opgevat om zich ook publiekelijk te gaan inzetten voor het lot van Achmetov. Evenwel, de Nederlandse regering acht het ongewenst dat het koninklijk huis zich inlaat met ‘politieke aangelegenheden’ zoals deze humanitaire actie. De betreffende persoon heeft zich uiteraard geschikt in de regeringsinstructie. Verstandig buitenlands beleid of pure bangigheid? (LvK)
Auteursrechtelijk beschermd