De Gids. Jaargang 147

[p. 747]

J.P. Guépin
Over galanterie

De Fransen vinden het zelf: in de achttiende eeuw is de poëzie dood; en de revolutie kon alles omverwerpen behalve de cesuur in de alexandrijn. En dat is gek, als we denken aan de enorme reputatie van de Franse cultuur in die tijd in heel Europa, en aan de roem die niet alleen Voltaire zich verwierf met zijn epos, zijn tragedies en zijn lyriek, maar ook zovele anderen, die meteen na hun dood vergeten werden. Zelfs de epigrammen vind ik niet grappig, vergeleken met de antieke of die van de Italianen uit de Renaissance. Is dat nu de Franse esprit: man door een slang gebeten, slang dood?

Er is een uitzondering, Dorat (1734-1780), want die was al tijdens zijn leven mislukt. Hij ruïneerde zich om de schouwburg vol te krijgen voor zijn tragedies, hij sierde zijn dichtbundels op met fijne gravures om de verkoop te bevorderen, hij wilde meer zijn dan de geparfumeerde dichter van ‘les riens galants’ waarmee hij wél succes had. Ik interesseerde me indertijd voor Dorat omdat hij de Kusgedichten van Janus Secundus vrij heeft bewerkt. Ik ben toen door gaan lezen, niet in zijn Verzamelde Werken in twintig delen, maar in de vier deeltjes Poésies de Dorat, Genève, 1777. Tout y est faux, ook in de ‘poésie fugitive’, waar hij zo in uitblonk; plat zelfs wanneer hij zich als man aanbiedt, bijvoorbeeld ‘A une jolie femme qui n'est pas dans les vrais principes’.

Alles, behalve dan één billet, dat zelfs ver uitsteekt boven de hele Franse galante poëzie.

Ik heb de titel veranderd in mijn vertaling. Ik vind een overdreven reactie leuker, en ik stel mij dus voor dat de jongedame Dorat in alle onschuld heeft uitgenodigd een tijdje op het familiekasteel te komen logeren. Het is aardig om te zien hoe van zo'n ruwe afwijzing door middel van de clichés van de wrede maîtresse een compliment gemaakt wordt. Het gedichtje doet me een beetje aan Propertius denken, die ook met zo'n uitbarsting kan beginnen.

[p. 748]

 

Autre (sc. billet) à M^lle ***,

 

Qui me proposoit d'aller, dans un désert,

 

passer un mois avec elle.

Un mois dans un désert! Es-tu de bonne foi?

Qui? toi, vive, aimable & légère,

Dans un désert, & sur-tout avec moi,

L'amant le moins champêtre, & le moins solitaire!
On t'adore en ces lieux; ils sont ornés par toi:
Doit-on abandonner les lieux où l'on fait plaire?
Quelquefois, pour rêver, l'amour quitte Cythère;

Mais il faut, du moins je le croi,

Il faut toujours une cour à sa mère:

Va, laissons ce projet, soyons de notre tems:

Ton front brillant des roses du bel âge,

Ton doux sourire, tes talens,

Sont-ils faits pour un hermitage?

Il vaut mieux sous sa main avoir tous ses amans;

On peut vouloir être volage;

Cela s'est vu de tems en tems:

Que devenir alors dans un antre sauvage?
Ne vois-tu pas d'ici perdre déjà courage,

Deux tristes coeurs, forcés d'être constans?

Suivons donc la route ordinaire;

Souffrir mes voeux, & puis les rejetter,

Paroître, tour à tour, indulgente et sévère;
T'embellir, chaque jour, pour mieux me tourmenter,

Me desoler, à force de me plaire,

Me prendre par humeur, en riant me quitter,
A la ville, en un mois, tout cela se peut faire.

Poésies de Dorat, ii, blz. 186-7

[p. 749]

 

Briefje voor Mejuffrouw ***,

 

die me voorstelde een maand op het land

 

met haar door te brengen.

Een maand afzondering, is je verstand wel bij?

Wat jij, lief, grappig en veranderlijk,

In een woestijn, en dan nog wel met mij,

Van al je minnaars 't minst eenzelvig, landelijk!
Hier is men dol op je, door jou wordt men hier blij,
Je laat ons in de steek, hier, waar ze je begeren?
Cupído wil wel eens vertrekken uit Cythere

Om wat te peinzen, maar, godlof,

Zijn moeder heeft behoefte aan het hof.

Kom, geef dat plan maar op, wees beter bij de tijd,

Met rozen van de jeugd straalt je gelaat,

Je lieve lach, je geestigheid,

Zijn bij geen hermitage gebaat.

Veel beter houd je al je minnaars hier paraat,

Veroorloof je wat grilligheid,

Dat ziet men graag van tijd tot tijd.

Wat komt ervan terecht als je een grot ingaat?
Merk je dan nu al niet welk een neerslachtigheid

Ons hart, tot trouw veroordeeld, ondergaat?

Blijf, als gewoonlijk zonder einde:

Mijn smeken dulden vóór me weg te jagen,

Om beurt toegefelijk en danig lastig schijnen,
Je elke dag verfraaien om me meer te plagen,

Mijn geest door te behagen ondermijnen,

Me nors ontvangen en dan schaterend verdwijnen;
In één maand in de stad kun je dat alles wagen.