De Gids. Jaargang 147

Bert Voeten
Over Shakespeare als geschiedschryver

De in deze titel gedane suggestie kan beter meteen worden ontzenuwd. Als geschiedschrijver staat Shakespeare bij niemand te boek (althans voor zover ik kan nagaan; sommige Shakespeareologen is niets te dol). Wel was hij de auteur van tien zogenaamde ‘histories’: Henry vi (3 delen), Richard iii, King John, Richard ii, Henry iv (2 delen), Henry v en Henry viii. De benaming ‘history’ gebruikte men in zijn tijd voor toneelwerken van zeer uiteenlopend karakter. Er vielen zowel tragedies als dramatische biografieën onder, maar vooral stukken gebaseerd op de Engelse geschiedkundige kronieken. F.P. Wilson oppert in zijn studie Marlowe and the Early Shakespeare (1953) de mogelijkheid dat de Bard de grondlegger is geweest van deze laatste, bij de Elizabethanen bijzonder populaire vorm van drama.

Op zijn minst een divisie zeergeleerden heeft zich - vaak boeiend, vaker vermoeiend - beziggehouden met het onderzoek naar zijn bronnen, waar en hoe hij ze gebruikte, hoe hij ze interpreteerde, transformeerde en ondergeschikt maakte aan zijn politieke denkbeelden.

[p. 676]

We mogen aannemen dat hij het werk kende van de uit Italië afkomstige historicus Polydore Vergil; we weten dat hij een stimulans vond in de reeks imaginaire monologen die bekend is als A Mirror for Magistrates (voor het eerst verschenen in 1559), en het staat vast dat hij met royale hand geput heeft uit de Chronicles van Hall en Holinshed.

Zelf heeft hij zijn ‘methode’ samengevat in de twee adembenemende regels die hij zijn Richard ii laat zeggen:

For God's sake, let us sit upon the ground
And tell sad stories of the death of kings.

Wegen we zijn relazen over leven en lot van zeven Engelse souvereinen, dan blijkt Shakespeare een geschiedschrijver die alle geschiedschrijvers van zijn tijd overbodig maakt.