De Gids. Jaargang 139

[p. 330]

Paul Celan
Dertien gedichten

In de bron van je ogen
leven de netten van de vissers der waanzee.
In de bron van je ogen
houdt de zee z'n belofte.

Hier werp ik,
een hart dat onder de mensen verkeerde,
de kleren van mij en de glans van een eed:

zwarter in zwart, ben ik naakter.
Afvallig ben ik pas trouw.
Ik ben jij, als ik ik ben.

In de bron van je ogen
drijf ik en droom ik van prooi.

Een net haalt een net op:
we scheiden omstrengeld.

In de bron van je ogen
wurgt een gehangene de strop.

(uit Mohn und Gedächtnis, 1952)

[p. 331]

De helling

 

Naast mij leef jij, net als ik:

 

als een steen

 

in de ingevallen wang van de nacht.

 

 

 

O deze helling, geliefde,

 

waarlangs wij doorlopend rollen,

 

wij stenen,

 

van bedding naar bedding.

 

Keer op keer ronder.

 

Gelijkvormiger. Vreemder.

 

 

 

O dit dronken oog

 

dat hier rondwaart als wij

 

en ons bij vlagen

 

verwonderd als één ziet.

(Uit Von Schwelle zur Schwelle, 1955)

[p. 332]

Spreektralie

 

Oogbol tussen de spijlen.

 

 

 

Trildiertje ooglid

 

roeit zich naar boven,

 

geeft een blik vrij.

 

 

 

Iris, zwemster, droomloos en dof:

 

de hemel, hartgrijs, moet nabij zijn.

 

 

 

Schuin, in de ijzeren houder,

 

de walmende spaander.

 

Aan de lichtzin

 

herken je de ziel.

 

 

 

(Was ik als jij. Was jij als ik.

 

Stonden we niet

 

onder één en dezelfde passaat?

 

We zijn vreemden.)

 

 

 

De plavuizen. Erop,

 

dicht bij elkaar, de beide

 

hartgrijze poelen:

 

twee

 

mondvol zwijgen.

[p. 333]

Bloem

 

De steen.

 

De steen in de lucht, die ik volgde.

 

Jouw oog, zo blind als de steen.

 

 

 

Wij waren

 

handen,

 

we schepten de duisternis leeg, we troffen

 

het woord dat zich boven de zomer verhief:

 

bloem.

 

 

 

Bloem - blindenwoord.

 

Jouw oog en mijn oog:

 

zij zorgen

 

voor water.

 

 

 

Groei.

 

Hartwand na hartwand

 

voegt blaadjes toe.

 

 

 

Nog één woord, als dit, en de hamers

 

zwaaien vrijuit.

(Uit Sprachgitter, 1959)

[p. 334]

Psalm

 

Niemand kneedt ons nogmaals uit aarde en leem,

 

niemand beleest onze stof.

 

Niemand.

 

 

 

Uw naam zij geprezen, Niemand.

 

Om uwentwille

 

zullen wij bloeien.

 

U

 

tegemoet.

 

 

 

Een niets

 

waren wij, zijn wij, zullen

 

wij blijven, bloeiend:

 

de niets-, de

 

niemandsroos.

 

 

 

Met

 

de stijl zielshelder,

 

de meeldraad hemelswoest,

 

de bloemkroon rood

 

van 't purperwoord dat wij zongen

 

boven, o boven

 

de doorn.

[p. 335]

 

ER WAS AARDE IN HEN, en

 

zij groeven.

 

 

 

Zij groeven en groeven, zo vloog

 

hun dag heen, hun nacht. En zij prezen niet God

 

die dit alles, zo hoorden zij, wilde,

 

die dit alles, zo hoorden zij, wist.

 

 

 

Ze groeven en hoorden niets meer;

 

ze werden niet wijzer, verzonnen geen lied,

 

bedachten geen enkele spreektaal.

 

Ze groeven.

 

 

 

Er naderde stilte, er kwam ook een storm,

 

en de zeeën kwamen, de zeeën.

 

Ik graaf en jij graaft, en de worm graaft, de worm,

 

en het zingende ginds zegt: Zij graven.

 

 

 

O één mens, o géén mens, o niemand, o jij:

 

Waar ging 't heen als 't nergens heenging?

 

O, jij graaft en ik graaf, en ik graaf naar jou

 

en aan onze vingers ontwaakt reeds de ring.

(Uit Die Niemandsrose, 1963)

[p. 336]

 

TWINTIG VOOR ALTIJD

 

vervluchtigde sleutelburchtbloemen

 

in je zwemmende linker-

 

vuist.

 

 

 

In de visschub

 

geëtst:

 

de handlijnen waaruit

 

ze gegroeid zijn.

 

 

 

Hemel- en aard-

 

zuur vloeiden ineen.

 

De jaartelling

 

ging op zonder rest. Kruising

 

- terwille van jou, snelle weemoed -

 

van visschub en vuist.

(uit Atemwende, 1967)

DAUW. En ik lag met jou, jij, in 't afval,
een brijige maan
bekogelde ons met antwoord,

we kruimelden uit elkaar
en krummelden weer ineen:

de Heer brak het brood,
het brood brak de Heer.

[p. 337]

Iers

 

Geef mij recht van overpad

 

over de korentrap naar je slaap,

 

recht van overpad

 

over het slaappad,

 

recht om turf te steken

 

op de harthelling,

 

morgen.

(uit Fadensonnen. 1968)

HOORRESTEN, ZIENRESTEN, in
slaapzaal duizendenéén,

nachtdagelijks
de berenpolka:

ze scholen je om,

jij wordt weer
hij.

(uit Lichtzwang, 1970)

[p. 338]

 

KOM, STAP SCHUIN

 

naar binnen als de nacht,

 

het noodzeil

 

bolt zich,

 

 

 

aan boord

 

ingekist

 

staat je kreet,

 

je was er, je was onder,

 

 

 

daaronder ben je,

 

 

 

ik ga, ga met de vingers

 

van mij vandaan,

 

om jou te zien,

 

met de vingers, jij ondere,

 

 

 

de armstronken woekeren,

 

 

 

het kustbaken denkt

 

voor de één-

 

sterrige hemel,

 

 

 

met de zwaardkiel

 

pik ik je op.

[p. 339]

 

IK HOOR DE BIJL HEEFT GEBLOEID,

 

ik hoor de plek is niet noembaar,

 

 

 

ik hoor het brood dat hem aankijkt

 

heelt de gehangene,

 

het brood dat de vrouw voor hem bakte,

 

 

 

ik hoor ze noemen het leven

 

onze enige toevlucht.

(uit Schneepart, 1971)

EEN BLAD, boomloos,
voor Bertolt Brecht:

Wat zijn dat voor tijden
waarin een gesprek
bijna een misdaad is
omdat het ook nog zoveel behelst
wat gezegd is?

(uit Schneepart, 1971)

(Vertaling Peter Nijmeijer)