|
| |
| |
| |
Breyten Breytenbach
Gedichten
Wy
my hart is in die boland en niks
kan dit ontwy nie dis gebêre in
'n kissie in wit wellington
ek droom soms runnikend daarvan
in die heuwel van die nag en
verbeeld die wit keil van sneeukop
hier is die strate oppehopie van
winter en die mure is blomryk
vrouens met rooigeverfde borste suig
'n man se lyf droog soos luise en
busbestuurders staak as dit reën, maar
my hart is in die boland en niks
kan dit ontwy nie dis gebêre in
'n kissie in wit wellington
(Uit: Die ysterkoei moet sweet)
| |
| |
| |
My vrou
my vrou se naam is Yolande
en haar mond 'n rooiborsie
hang die vleesklok van 'n vreemde land
Yolande Yolande gee my jou hande
- en al jullie vraatsige oë, Here, kakkerlak
vir spek en boontjies oor my handkaart
as jullie verwag, onnosele age, dom donders
dat ons my vrouw vir julle slag en rangskik
in die beddens van julle verbeelding
haar voete is meesterwerke
sy dra vyf tone aan elke voet
van die beste in die land
(Uit: Die huis van die dowe)
| |
| |
| |
Die afstand tussen die blom en die mond
kepies van tekens en klanke op ruimte
taal vertaal word talle tale
bye met die stuifmeel van 'n blom wat >voel< en >is< was
die heuning of die byewas
wat jou maag laat werk of jou oë van lig laat praal
maar denkmasjiene, staalkake, vertalende
matematiesharte doen dit beter
waarom moet ons soos doofstomblindes mors
as alles herlei tot 'n Morse-kode van
ek is honger ek is dors ek is bang
wat die hart van vol is loop van mond tot oor
sal die presiese vertalers ons liefdesby-vlugte skors?
ek wou dit anders hê en sê
wou dat elke woord 'n lekhart bepaal
dat die strepies wat jou oë gaan lees
die klanke wat jou gevleuelde mond gaan weef
die heuning om jou korf kan sekreer
iewers agter al die tale wat ons skei
(Uit: Die huis van die dowe)
| |
| |
| |
Hardlywigheid
‘Niemand het nog ooit geskryf, geskilder, gebeeldhou, geboetseer, gebou of uitgevind behalwe om pad te gee uit die hel.’
[artaud in verwysing na Van Gogh]
Want alle ware digkuns is wreed
in 'n opstel oor die mislukking van Coleridge
of elders in 'n aftakeling van die sukses van Van Gogh
mislukking en aftakeling relatief
relatief tot die tong van Artaud
want hy 't nie 'n siel gehad nie
maar 'n groot mond sonder tande
wat soos 'n tuig om die tong kon pas
Nie dat Coleridge tot die garde verdoemde poëte behoort nie
die uitgeworpenes wat op 'n gegewe moment daarin slaag
om 'n waksagtige poep van afgryslike pyn
deur die tonnel en draaihekke van bloed te baar
anders dan 'n swart wind?
Miskien is dit wat Artaud wou sê
dat sy lyfeie anus beslaan was met tande
waaruit spreeus kon ontsnap
maar die kraaie het bly nes
om die tonnels en draaihekke en wagkamers van bloed
Coleridge vaar die oseane plat op soek na die wit
Van Gogh se vrese vlieg soos swart roofvoëls
oor die branders met oë van koring
en hy sterf met 'n koeël in die buik
die swart en dik kraai worstel in sy nes
en vrek sonder om 'n tand te kan lê
(Uit: Die huis van die dowe)
| |
| |
| |
Luistervink
(vir Stephen L.)
jy vra my hoe dit is om in ballingskap te leef, vriend -
dat ek te jonk is vir bittere verset
en te oud vir wysheid of berusting
dat ek tog net een van vele is,
die heerskare van uitgewekenes, verlooptes,
burgers van die duister se derms,
een van die ‘Franse met 'n spraakgebrek’
of selfs dat ek my tuis voel hier?
ja, maar ook dat ek nou die kamers van eensaamheid herken,
die bevuiling van drome, die oorblyfsels van herinneringe,
waar oë vér altyd vérder kyk,
ore tjoepstil na binnetoe luister
- dat ek ook soos 'n bedelaar
bid vir die aalmoese van ‘nuus van die huis,’
vir die genade van ‘onthou jy,’
vir die erbarming van ‘een van die dae’
en soos in die wierhare van 'n vrou in liefdesoeke
verlaat jy jou in 'n skuifelende massa anonimiteit
van vroegverouderde rewolusionêre,
van digters sonder taal en blinde skilders,
van briewe sonder tyding net soos seë sonder getye,
van hulle wat stik in die kindsheid van verlange,
van hulle wat geeste oproep uit die wierook,
landskappe optower uit die tonge,
die wete van die self opgooi
| |
| |
- moet ek ook 'n dieper wending gee?
dat ons almal net ballinge is van die Dood
om binnekort ‘huis toe’ te mag gaan?
nee, want nou begin ek, tastend met afgevrotte hande
hulle wat voor ons hier was verstaan
in die naam van wat jy vra
om goed te wees vir hulle wat ná ons kom
| |
4.6 Truth lies in-between
Ons het van C na I geloop om die ou kasteel te besigtig,
2.5 kilometer vanaf C en 3 vanaf I en onderweg het ons
'n naaldekoker aangetref, byna dood - sy oë is opregte
jukeboxe van Franse plastiek vol vonke en dit maak musiek
Daar is 'n dorpie in die suide met as enigste industrie
die fabrikasie en verkoop van duiwemis; daar is torings
vol duiwe; en hierdie dorpie behoort aan 'n mongoolse
kind - so is sy inkomste en versorging - met as enigste
bywoner tussen die duiwe 'n hondmak homoseksuele
Iedereen kies sy eie kruis; trek die deur op slot en
sluk die sleutel in en verknies jou in jou gevangenskap
Op pad terug het iemand die son in 'n boom vas laat vlieg
en op sy werf het ek gedog ek sien 'n boer maar dit was
'n masjien met die stert van 'n duif
Daar was ook 'n man met 'n hardebolkeil en sandale en
Dit het reeds geruik na aand
Onder my wolk het ek beweer ek is die koning van die mugge
maar iemand het gesê nee jy is 'n jood
'n Dorp is vrede, is algehele integrasie
As mens dit net reg kan sien
| |
| |
| |
8.8 (Byeboer)
hier kom ek aan uit die berge
en bergbye by 'n stralekrans om die hoof
hier kom ek aan uit die berge
met die tong opgeswel van die kennis
van die liefde - om jou skoonheid te loof
die bye het al my selfstandigheid geroof:
heel my by-die-huis is 'n kloof vir koel vlerke
en in kloostergrot en oogsel glinster die stroop
kom, ek sluit die berge vir jou oop
kom, wees koningin in hierdie hele ryk
kom, laat my jou met my heuningkwas bestryk
| |
9.3 (Die tekenaar)
die lig tril; jy is trillende lig
met die banvloek van die lyf
is om verdoem te word tot síén
kom beminde, maak 'n einde aan beginsels
maar net 'n rilling in die lig
om dan die tekens van die lig
| |
| |
| |
Die beloofde land
die woestyn is soos die bloesende gelaat van 'n vrou
of die uitspansels van 'n openbaring
'n apokaliptiese openbaring van hitte nie;
'n woestyn is van sand en van lug
die lug en die sand is warm en droog;
agter die strande van die Kalahari
waar die wit bome groei: maroela,
mopani, kameeldoring, kremetart -
agter die hitte se skuinstes lê buitewyke van die vagevuur
'n stad het op uit die gesidder gestyg
soos lugspieëlings op die vlak;
ingekamp agter torings van elektrisiteit
steier wit fabriekskoorstene en suile hemelwaarts
en vlamme word teen die blou gespu:
oertamboere van die dood...
en 'n skitterbeeld: die hel met God
God die Buro vir Staatsveiligheid
in die een hand 'n aktetas vol aandele en goud
en in die ander 'n sambok,
God regop in al Sy glansende héérlikheid
op die skouers van swartes halflyf in die grond
'n oopbarsting van rooi harte
om daardie bos aan die brand te skenk!
(trek die skoene van jou voete af om sonder skoenspore te sluip..
| |
| |
| |
Ik zal sterven en naar mijn vader gaan
ik zal sterven en naar mijn vader gaan
naar Wellington met lange benen
waar de kamers zwaar en donker zijn
waar sterren als zeemeeuwen op de nok zitten
en engelen naar wurmen pikken in de tuin,
ik zal sterven en met weinig bagage
over de bergen van Wellington
tussen bomen en schemer door
de zon zal in de aarde kloppen
de branding van de wind laat de voegen kraken
schuivelvoeten boven ons hoofd
we zullen dammen achter op de veranda
luisteren naar het nieuws van de nacht
vrienden, medestervenden -
vrees niet - nu hangt het leven, nog als vlees om onze lijven
maar de dood beschaamt niet -
is als water uit de kraan
als ons komen en ons gaan:
onze benen zullen de vrijheid kennen -
in mijn sterven in mijn naar mijn vader gaan
naar Wellington waar de engelen -
met wurmen vette sterren uit de hemel hengelen -
laten we sterven en vergaan en vrolijk zijn:
mijn vader heeft een groot pension
| |
| |
er is een groot soort vogel mijn beminde
ik weet niet of het een wilde gans is
of misschien is het een bergvalk beminde
zo groot en zo ligt als een bergkruin vol sneeuw
borst en buik van die vogel zijn zwart
zodat je hem 's nachts niet ziet vliegen
maar hij zingt met het zelfde geluid als de sterren;
en vleugel en rugveren van die vogel zijn blauw
zodat hij overdag onzichtbaar ondersteboven zweeft
je ziet soms alleen twee schaduwvlekken
over je ogen schuiven beminde
bleek is de kleur van mijn beminde
zwart is zij in heel mijn nacht
en ook altijd tussen mij en mijn ogen
| |
Boeken zijn bommen: voor mijn dode broer, Tiro
er was een neger zijn naam was Tiro, Abraham
(en Tiro ligt in zijn eigen bloed)
hij wou immers geleerdheid gaan halen uit een ‘universiteit’
(en Tiro ligt in zijn eigen bloed)
waar hij zo eigenwijs is geworden zijn opvoeding toe te passen
(en Tiro ligt in zijn eigen bloed)
en nog voor hij verbannen kon worden tot de staat van leefdoden
verliet hij zijn geboorteland
voor een dorp met de naam Gaberones in een land
met de naam Botswana in de woestijn
met overal vlammetjes van een strijd-om-vrijheid
die zijn woorden lieten ontbranden...
en de baas moest tonen dat een kaffer
zijn plaats moet weten, of ánders...
en de baas heeft Tiro een boek gestuurd
en Tiro ligt in zijn eigen bloed
en Tiro ligt in zijn eigen bloed
en Tiro is de binnenvlam binnen de rode vlam
Vertaling Adriaan van Dis
|
|
Auteursrechtelijk beschermd