De Gids. Jaargang 138

[p. 46]

Gerrit Bakker
Drie jaargetijden

Meer dan ooit brengen de bomen in de zomer
mij ertoe te denken
dat er meer achter hun bladeren steekt.
Wanneer zij soms dagenlang
zich tegen dezelfde blauwe lucht aftekenen
zou ik bijna gaan geloven
dat zij beantwoorden
aan het beeld dat iemand ergens van ze heeft.
Zelfs de wind die elk blad afzonderlijk
geen ogenblik met rust laat
vermag deze indruk nauwelijks uit te wissen.

[p. 47]

Die zomer woonde ik aan het strand. Een enkel uitstapje op zee, een late avondwandeling in een dorp achter de duinen waren mijn enige onderbrekingen.

Verder hield ik mij op op de smalle strook die een zo veranderlijke scheidslijn vormt tussen het water en het land.

Heen en weer liep ik er. En wanneer ik terugdenk aan deze wandelingen, zijn ze nog het best te vergelijken met de hand van iemand die iets schrijft.

Want zoals de hand zich langzamer beweegt wanneer hij op weg is naar het eind van een regel dan wanneer hij teruggaat naar een nieuwe regel, liep ik op het strand heen meestal met tegenwind en terug met de wind in mijn rug.

Weinig onderbrekingen waren er in mijn bestaan die tijd. De zee waarvan ik de voortdurende veranderingen zag werd, hoewel ik hem voortdurend in mijn nabijheid had, steeds moeilijker te bevatten.

Het vissen zelf dat ik eerst met overleg deed werd een toevallige aangelegenheid. Elke vangst verbaasde mij. Ik hield de vissen, indien iemand mij het had gevraagd, voor ongrijpbaar en onbegrijpelijk.

Hoe langer ik er verbleef, hoe zeldzamer werden ook mijn wandelingen achter de duinenrij. Meer en meer ging ik ze ervaren als een onmogelijkheid. De weinige woorden die ik soms zei om de dingen mee aan te duiden die ik tot mijn beschikking had werden betrekkelijker, dacht ik, indien ik ze anderen zou horen gebruiken.

Ik beschouwde mijn afzijdigheid als de prijs voor het heldere vuur dat ik 's avonds stookte.

Zo waren er ook aan deze kant weinig overtredingen van de regel die ik mij had gesteld mij aan het smalle strand te houden.

Open en bloot en zo ver het oog reikte liep ik op de smalle strook heen meestal met tegenwind en terug met de wind in mijn rug.

Nauwelijks waren er onderbrekingen, nauwelijks waren er ook overtredingen want waar ik ook ging, achter mij zag ik mijn spoor in het zand.

Wanneer ik nu soms terugdenk aan die dagen en overlees wat ik erover schreef, doen de regels die ik lees mij nog het meest aan de wandelingen die ik die zomer maakte denken.

Op weg naar het eind van een regel bewegen de ogen langzamer dan wanneer zij teruggaan naar een nieuwe regel.

Zelden doen de bomen mij meer
aan een bladzij denken
dan wanneer het pas opgehouden heeft te sneeuwen.
Met het gedwarrel zo vers in mijn geheugen
val ik,
zodra ik enigszins weer zien kan wat ik zeg,
op wat er nog is zwart gebleven terug.
Een oude gewoonte
die mij zelfs in het meest ongerepte bos
deze zo afgezaagde woorden doet spellen.

[p. 48]

Ik liep in een heuvelachtig gebied. Het sneeuwde en nu ik dit zo schrijf, bemerk ik dat deze handeling grote overeenkomsten biedt met de wandeling die ik die middag maakte.

Zoals van de woorden die ik schrijf alleen de laatste weerklinken in mijn herinnering, vielen de vlokken toen soms zo dicht opeen dat wanneer ik omkeek, ik van het spoor achter me slechts enkele voetstappen kon zien.

Kort daarop kon het gebeuren dat het minder sneeuwde en ik een groter gedeelte van de weg die ik nog gaan zou voor me zag.

Omzichtig ging ik te werk. Met behulp van de soms zichtbare zon, de richting van de wind en een enkele boom, koos ik voor me steeds een punt dat op één lijn lag met het dorp waar ik die morgen vertrokken was en de plaats waar ik voor zonsondergang hoopte aan te komen.

Rechtdoor liep ik. En weer treft mij de overeenkomst tussen wat ik nu doe en wat er toen gebeurde.

Terwijl de gebeurtenissen die wij beschrijven meestal geweld worden aangedaan omdat zij minder regelmatig verlopen dan de regels van het schrift, was alles in mij die middag erop gericht rechtuit te blijven lopen.

Voorzichtig liep ik voort. De heuvel op. De gelijkenis met de vlakke bladzij waarop dit staat geschreven deed ik daarmee althans gedeeltelijk teniet.

Slechts langzaam dringt het tot mij door
dat het voorjaar is aangebroken.
Het langer worden van de dagen betekent,
vrij vertaald,
dat ik wat later dan gister
nog bij daglicht kan lezen wat ik heb geschreven.
De kikkers en de eenden, eens zo verschillend
aan de waterkant,
hoezeer benaderen zij elkaar nu in hun kwaken.

[p. 49]

 

De eerste dagen van het voorjaar

 

weet ik nooit zo goed wat ik

 

op alles wat me overkomt heb te zeggen.

 

Wanneer de struiken met hun bladeren

 

zich opstellen

 

tussen wat ik zie en wat ik hoor,

 

loop ik soms lang naar het juiste woord te zoeken.

 

Pas dagen later schiet het me te binnen

 

dat een bepaalde kreet

 

bij het zo rijke verenkleed van de kievit hoort.