De Gids. Jaargang 128

[p. 167]

A. de Froe⁺
De Wéérvis

Alle leven is in de oceanen ontstaan.
Dáár hebben de organismen zich ontwikkeld en vermeerderd.
Rijk aan leven en bewegen waren de zeeën,
braak en baar lag het land,
tweeduizend miljoen jaren lang.
Het water schonk alles, overvloedig;
het land beloofde niets.
Maar waar het water het land binnendrong,
langs rivieren en meren,
daar kreeg het land zijn kans
het leven te vangen.
Langs eindeloos lange, kostverloren stranden
werd gestreden en gestorven.
Door wisselende waterstanden
wenden organismen aan dorst
en wendden zich van vloed en overvloed
luchthartig naar het avontuur.
In tijden van droogte, van de zeeën afgesloten
in meren die tot modderpoelen verkeerden,
trachtten zij het hoofd onder water te houden
tot de nood hen dwong de lucht als element te aanvaarden.
Zo ontwikkelden zich, driehonderd miljoen jaren geleden,
kwastvinnige vissen tot amfibieën,
twijfelende en twijfelachtige dieren,
verliefd in en op het water,
het element van hun jeugd.
In zestig miljoen jaren leerden ook hun eieren
te leven op het land en uit te breken
en worden tot reptielen.
Maar kort na deze Pyrrusoverwinning wijs geworden
keren ouderdieren naar het water terug:
Umwertung aller Werte.
De amfibieën, aanvangend in het water, eindigend op het land,

+ a. de froe. Geb. 1907. Van 1951 tot 1953 hoosleraar in de anatomie en embryologie aan het Royal Medical College te Bagdad; sinds 1954 hoogleraar in de antropobiologie en menselijke erfelijkheidsleer aan de Universiteit van Amsterdam. Publikaties: Meetbare variabelen van den menschelijken schedel en hun onderlinge correlaties in verband met leeftijd en geslacht (dissertatie, 1938), Inleiding tot de studie en de beoefening der anthropologie (1948), Menswording (1949), Van waarneming tot oordeel. Een bezinning op de werkwijze en de betekenis van de wetenschap voor maatschappij en geestesleven (1951), Fatum en fortuna (inaugurele rede, 1954), De anthropobiologie der geslachten (1957) en Genesis (1964, met prof. dr. J. Sperna Weiland).

[p. 168]

 

de reptielen, aanvangend op het land, eindigend in het water.

 

Zo mesosaurus, nothosaurus, plesiosaurus.

 

Tot ichthyosaurus, gestroomlijnd als een vis, het waagde

 

in volle zee zijn jongen ter wereld te brengen.

 

Langs wegen herwaarts en wegen voorwaarts, door zwemmen en vliegen,

 

worden de reptielen in het Jura-tijdperk

 

ot heersers te land, te water en in de lucht.

 

Ook schildpadden keerden weer.

 

Twee maal trachtten in het Jura krokodillen hen te volgen.

 

Heden ten dage beproeft Boaja, de Oostindische krokodil,

 

in de wateren rondom Indonesië en Australië

 

zijn machtssfeer uit te breiden.

 

Zeven maal poogden zelfs de slangen zich te bekeren.

 

Zij rekten zich tot gevaarten van elf meter

 

met 565 wervels en 451 ribben: tevergeefs.

 

Zij waren onthand. Ook Loch Ness bergt geen slang.

 

Waterzucht erfden vogels en zoogdieren.

 

Reeds de oerduikvogel gaf het vliegen op

 

om een geducht visjager te worden.

 

Hij leeft voort in de pinguïn.

 

Kort na hun ontplooiing, vijftig miljoen jaar geleden,

 

keerden geweldige roofzoogdieren naar de oceanen terug:

 

de oerwalvissen, die hun pels, armen en benen,

 

ja zelfs hun tanden offerden om de zeeën te beweiden.

 

Beren bekeerden zich tot robben en russen en volgen de paden der zee.

 

Ook aan de mens knaagt het heimwee.

 

Naar het model van de begaafde en speelzieke dolfijnen

 

dacht hij zich meermannen en meerminnen,

 

dreigend en lokkend zeeman en zee-min.

 

Vanwaar dit oeverloos verlangen?

 

Meer, mare is verwant aan sterven.

 

Is het doodsdrift die het leven neigt naar zijn aanvang?

 

Gaat het 'niet om het leven, maar om het varen?