De Gids. Jaargang 126

A. Roland Holst
Vreugde en geluk

De democraten (al weten zij het niet) hopen op een samenleving, die wel veel spelen maar geen treurspelen meer op zal kunnen brengen.

De wolken, waaronder zij de vooruitgang beoefenen, benamen hun toch al bijziend oog al lang het zicht op de toppen van wereld's grensgebergte, waar eens de treurspelen ontstonden. Toch herinneren enkelen zich nog hoe vanaf die toppen, die er nog zijn, het noodlot, dat er nog is, zich voltrok, en hoe het die voltrekking door rampen in liet luiden.

Geluk was dan nergens meer; het liet zich niet meer denken.

[p. 42]

De vreugde wel: zij brak dan uit, die ene vreugde die geen meervoud kent, de vreugde van het hout, door de vlammen eindelijk gegrepen - die vreugde waar enkel de vreugde van de vlammen mee te vergelijken viel, al overtrof zij die. Want als dat laatste uur uit had, doofde de vlammende vreugde van de voltrekking in de sintels die het hout haar naliet. De onvoorwaardelijke overgave, de tragische vreugde, had dan vervoerd gezegevierd. Aan dat uur, waarin niets meer herinnerde aan het overleefde geluk omdat het onsterfelijk leven er zich dodelijk in had uitgevierd, had de wereld part noch deel meer.

Nooit was het geluk meer dan een wereldse aangelegenheid zoals het verdriet, en optimisme en pessimisme, en vooruitgang en verval: winst- en verliesrekening, met politiek en al, van de wieg tot het graf... Wel een hele geschiedenis, maar niet anders dan geschiedenis: een kwestie van tijd.

Maar met de tijd is het gedaan als op de brandstapel een lichaam in de tragische vreugde overeind komt.

In de herinnering van de nabestaanden worden de vlammen overleefd door hun prooi. Richard III, die alleen maar zijn verdiende loon kreeg, stierf; maar Lear leeft nog.