De Gids. Jaargang 125

[p. 257]

Gids-commentaar

Een schandvlek op ons universitaire leven

Het handhaven van den groentijd is een schandvlek op ons universitaire leven. Dit jaar is de schande weer eens buitengewoon groot geweest. Excessen van uiteenlopenden aard zijn wereldkundig geworden; andere zijn met den mantel der liefde, dat wil zeggen van misplaatste apeliefde, bedekt gebleven. De Regering heeft met ‘ernstige verontrusting’ van de feiten kennis genomen, en zich vervolgens gehaast, de zaak aan de Rectoren over te laten. Hier en daar nemen de corpora nu ook maatregelen ter vermijding van handtastelijkheden. Aan de vriendelijke bedoelingen behoeven wij niet te twijfelen, maar op papier, gezien de geldende voorschriften, is de groentijd nooit zo erg geweest. Het is bij de toepassing, in de praktijk, dat het onbehoorlijke, schandelijke, ja soms misdadige optreden voorkomt. Op het ogenblik, in het najaar 1962, zit de schrik er misschien wat in, maar hoe zal het in 1963, in 1964, in 1965 zijn? Het verwerpelijke beginsel van de ongelijkheid zal steeds weer de aanleiding zijn tot onbehoorlijke daden, en wie met het onbehoorlijke begint, vervalt maar al te licht tot het schandelijke en het misdadige. Zo is de mens helaas maar al te vaak, en men moet er rekening mee houden.

Men vraagt zich trouwens enige dingen met verbazing af. Ten eerste, welk recht hebben jonge mensen van 21 om jonge mensen van 18 te ‘ontgroenen’? Een moreel recht als van meerderen ten opzichte van minderen? Dit is er niet. Een zakelijk recht? Het enige dat wordt aangevoerd, is, dat de corpora besloten verenigingen zijn, die hun eigen wetten kunnen bepalen, en dat de buitenstaander zich maar met zijn eigen zaken moet bemoeien. Laten we een ogenblik aannemen, dat het besloten verenigingen zijn. Is dit een vrijbrief om geen rekening te houden bij voorbeeld met den eerbied voor de menselijke persoonlijkheid? Het kan in

[p. 258]

geen geval een vrijbrief zijn voor een vereniging, die beweert te bestaan uit toekomstige cultuurdragers. Maar de corpora zijn geen besloten verenigingen. Zij maken deel uit van een zeer reële gemeenschap, die der Universiteit of Hogeschool, en wensen erkenning binnen die gemeenschap, vaak zelfs met de pretentie, als enige geaccrediteerde gezelligheidsvereniging te worden beschouwd. Die eis tot erkenning houdt in, dat men zich richt naar de gedragsregels, die een fatsoenlijk mens onvoorwaardelijk dient te aanvaarden.

Ten tweede kan men er zich over verbazen, dat jonge mensen bereid gevonden worden zich allerlei vernederingen te laten welgevallen. Hebben zij zo weinig zelfrespect?

Ten derde begrijp ik de ouders niet, die hun zoons de aansluiting bij een vereniging toestaan, met het risico, dat zij hun jongen twee weken later voor verdere studie ongeschikt teruggestuurd krijgen.

Ten vierde - ik ben 7 jaar als student, 3 jaar als privaatdocent en 34 jaar als hoogleraar aan 3 Universiteiten verbonden geweest - ik moet nog altijd aangetoond zien, dat lichamelijk of geestelijk sarren en brutaliseren tot de karaktervorming zou bijdragen; eerder haalt het zowel den plager als den geplaagde naar beneden.

Het heeft dit jaar weinig gescheeld, of een slachtoffer had er het leven bij verloren. Vroeger heeft zich dat al eens voorgedaan. Moet het weer gebeuren, voordat men gaat inzien, dat het gehele systeem verwerpelijk is? Alleen totale afschaffing kan hier baten; halve maatregelen deugen niet; zachte heelmeesters maken nog steeds stinkende wonden.

Moet het initiatief komen van de universitaire autoriteiten? Zij hebben voorzeker hun plicht in dezen. Moet het zo gebeuren, dat de ouders en de eerstejaars eenvoudig weigeren, zich in te laten met corpora, die de regelen van fatsoen niet wensen te eerbiedigen? Als het niet anders kan, dan zal het zo maar moeten. Maar een onverwelkelijke erekrans zou die studentengeneratie, zouden die corpora verwerven, die eigener beweging dit overblijfsel uit het steentijdperk zouden afschaffen, voorgoed, en de ontgroening zouden ver-

[p. 259]

vangen door verwelkoming. Want alleen deze past in een tijd, die geadeld meent te zijn door eeuwen van Christendom en Humanisme.

B.A. van Groningen

De rechtszaak Luik

Het overtreden van de wet betekent nog geen schuld. Schuld betekent nog geen strafwaardigheid. Het koppelen van schuld aan overtreding en van straf aan schuld is de taak van de rechter.

In het proces te Luik was de straf dwangmatig, namelijk door het systeem, verbonden aan de schuld en was zelfs een minimum straf van drie jaren voorgeschreven. Blijkbaar was dit voor alle betrokkenen onaanvaardbaar, immers zelfs de aanklager beloofde zijn hulp bij een gratie-verzoek. Het overleveren van de beklaagden aan de ongewisse uitslag van een gratie-verzoek was voor de jury, die in eerste instantie de verantwoordelijkheid voor een veroordeling zou dragen, blijkbaar eveneens onaanvaardbaar. Er bleef de jury niets anders over dan overtreding en schuld te ontkoppelen door de schuld te ontkennen. Deze merkwaardige ontkenning, die ook overigens wel te verdedigen valt, werd dus door het systeem afgedwongen.

Door velen werd de uitspraak van de jury gevoeld als een bevrijding uit een gedachtengang die consequent lijkt, maar tot demonie leidt. Het straffen zou in dit geval alleen voldoen aan een soort logica en aan geen enkel nobel verlangen van wie dan ook. Het opzettelijk toe te voegen leed (de straf) zou gering zijn in verhouding tot het reeds levenslang te dragen leed van deze moeder. Maar hoe gering ook in deze verhouding, op zichzelf zou het groot zijn, groot en fataal, niet alleen voor de beklaagden. Ook de jury zou, zonder de wet te hebben overtreden, zich schuldig voelen en in de straf delen. Wie zijn in zulk gericht het meest beklagenswaard? De jury heeft, met ons, beseft dat wij mensen onmachtig zijn in deze verlatenheid iets recht te zetten.

A. de F.

[p. 260]

Randstad-grapje

In de jongste aflevering (3) van het driemaandelijks tijdschrift Randstad is onder de titel Iedereen twist een bijdrage opgenomen van Cees Nooteboom, waarvan de eerste vier regels als volgt luiden:

Whau, whau, whau, whau.
Iedereen, iedereen twist.
Je wordt er gek van. Whau.
Iedereen, iedereen twist.

Het woord bijdrage is hier eigenlijk niet op zijn plaats, want de publikatie geschiedde buiten medeweten van de auteur als een soort van plagerijtje onder vrienden. Men drukte het uitsluitend met commerciële bedoelingen gemaakte en van iedere litteraire waarde gespeende twist-liedje af als was het een echt gedicht, daarbij uitgaande van de veronderstelling, dat de lezer, althans de kritische lezer, die de poëzie van Cees Nooteboom kent, onmiddellijk zou begrijpen hier met een grap te doen te hebben. Behalve de ingewijden heeft echter niemand, ook onder de recensenten niet, het karakter van deze publikatie doorzien, waardoor de grap pas recht iets pijnlijks krijgt. Hij openbaart namelijk het wegvallen van ieder normbesef tegenover alles wat nieuw is. Zodra een redactie blijk heeft gegeven alleen het avantgardistische en specifiek-eigentijdse van belang te achten, kan zij zich voortaan in haar publikaties alles veroorloven. Bij voorbaat kan zij er immers van overtuigd zijn dat de lezer, bang niet voor vol te worden aangezien, bereid is iedere malligheid, mits zij maar in een modernistisch kleed gehuld is, als specimen van het allernieuwste op kunstgebied te slikken.

Ed. H.