De Gids. Jaargang 125

[p. 189]

Theo J. van der Wal
Vaarwel

Er was nu allemaal water rondom hen; de bomen waren weggedreven en de huizen ingestort. In het vlakke land waren geen heuvels, en de dammen waren in kluiten en daarna in korrels uiteengevallen.

De man keek naar de anderen, die, juist als hij, tot de dij of, als ze klein waren, tot de heup in het water stonden. Hij kon niet zeggen of het water rees of daalde of alleen maar zichzelf gelijk bleef op gelijk niveau. Op de stemmen van de anderen na, die soms geagiteerd opklonken en soms lachend, leek de stilte hem het geluid van water in zijn oren.

De hemel boven hem was doorzichtig blauw geworden zonder ergens een wolk om zich aan vast te houden, en het water rondom werd even rustig en transparant, zodat hij het gevoel kreeg in twee werelden te leven, een boven en een beneden.

Hij was hier toevallig aanwezig geweest tussen de jonge mensen, die hun vrolijkheid hadden bewaard of hun verstoordheid, net naar ze van aanleg waren.

Een klein, donker meisje hield een mand omhoog.

‘Ik heb de eieren gered!’ riep ze trots uit. ‘Zien jullie dat? Ik heb de eieren gered!’

Ze hief de mand hoger op, maar niemand schonk aandacht aan haar. Haar te wijde trui was van onderen nat en het water trok langzaam langs het weefsel omhoog. Ze keek even naar haar metgezellen, die, voordat het gebeurde, haar bij de handen hadden vastgehouden, haar haren hadden gestreeld en onder haar trui hadden gekeken. Daarna wendde ze zich tot de vreemdeling, de man die toevallig was langsgekomen toen zij zich losmaakte uit een omarming en die haar vertrouwen had geschonken door een snelle, vriendelijke knipoog.

[p. 190]

Nu was er het water en niets dan het water. Ze keek naar de vreemdeling en vroeg:

‘U moet ze ook niet, de eieren?’

En ze liet de mand op het water drijven en gaf hem een zetje. Hij bleef in de nabijheid dobberen, want er was geen wind.

Het meisje waadde in de richting van een jongeman die bezig was zijn hemd en broek uit te doen. Hij was bleek en mager; de zomersproeten van zijn gezicht schenen naar zijn hele lichaam uitgevloeid te zijn.

‘Wat ga je doen?’ vroeg het kleine meisje, terwijl ze medelijden kreeg met zijn smalle borstkas, die haar deed denken aan het karkasje van haar hondje dat ziek thuis lag, als het niet was verdronken.

‘Zwemmen,’ antwoordde de jongen.

‘Waarheen?’

Hij keek om: ‘Naar huis.’

‘Dat kan toch niet! Overal is het water, het houdt nergens op. Waar is je huis, waar is ons huis?’

De jongeman wees een richting uit, liet zich voorover vallen en zwom weg.

De vreemdeling voelde zich in twee werelden leven. Een boven en een beneden. De verandering was zo plotseling gekomen dat het leek alsof hij een ander geworden was, een wezen zonder heugenis.

Er was een eenvoudige scheiding tussen boven en beneden, water en lucht; als een plant stond hij in het water en hij ademde als een dier de lucht. Hij zag hoe de jongeman wegzwom en hij vroeg zich af waarom hij het deed.

Wat voor zin had het? Als de wereld ineens was veranderd, waarom dan richting te kiezen naar het oude?

Hij keek naar de andere jongelui. Een slank, rijzig meisje probeerde het water uit haar nylonjurk te drukken, maar ze gaf alleen maar meer nadruk aan haar vormen. Er was een verbaasde uitdrukking op haar gezicht, zonder angst.

Ze keek naar de vreemdeling en hij stond daar zo vredig, dat ze haar nutteloze pogingen opgaf. Ze richtte zich een

[p. 191]

beetje op, zodat ze nog slanker werd.

‘Wat doet het er nu nog toe?’ riep ze. ‘En die jongens waren ook maar groentjes.’

Ze liep langzaam naar hem toe.

Het menselijk gedeelte van het meisje stak boven het wateroppervlak uit, het oog, het woord en de borst, en de wordende mens tussen de heupen werd ten dele door het water omspoeld.

Ze herhaalde: ‘Wat doet het er nu nog toe?’ en ze kwam naast de man staan. ‘Hij heeft nog sigaretten, in een tinnetje, maar geen droge lucifers.’

Ze wees met haar hoofd naar een jongen die met zijn armen over elkander over het water uitkeek.

‘Hij denkt dat er boten zullen komen om ons te redden.’

‘Hoe is het water gekomen?’ vroeg de vreemdeling.

‘Dat weet ik niet; het was er ineens. Het is niet koud. Wat denkt u: moeten we sterven?’

‘Ja,’ zei hij.

‘Wat is er dan gebeurd?’

‘Dat weet ik niet, maar hier is geen redding mogelijk.’

Hij keek over de watervlakte en toen naar de nog steeds blauwe, transparante hemel, waaraan de zon hoog stond, maar zonder de felle brand van de zomer, alsof haar straling getemperd werd door een hem onbekende middenstof.

Het meisje keek hem aan.

‘O,’ zei ze. ‘Zeg, jongens,’ riep ze daarop naar de anderen, ‘hij zegt dat we moeten sterven!’

De anderen lieten haar roepen; ze bleven op hun plaatsen en in de houding die ze hadden aangenomen. Door het lichte beweeg van het water leek het alsof ze wiegden. Ze zagen het allebei, de vreemdeling en het rijzige meisje: ze wiegden als waterdieren uit een voortijd, traag en berustend.

‘Dat moet het dus zijn,’ zei ze, terwijl ze weer naar de man keek, ‘maar toch zou ik graag een mooie dode zijn, iets gaafs nu niemand het bij mijn leven zo gekend heeft.’

Ze legde haar ene hand op haar borst, de andere op haar buik.

[p. 192]

‘Dat zou toch iets geweest zijn,’ vervolgde ze, ‘iets moois en gaafs voor een ander. Maar water vervormt, zoals het mijn jurk vervormt.’

‘Tenzij we dit nieuwe leven aanvaarden,’ zei de ander.

‘Leven?’ vroeg ze en keek hem onzeker aan.

‘Na dit water,’ verduidelijkte hij. ‘Nadat ons oude leven in onze nieuwe staat is overgevloeid en wij als algen wiegen in de toekomst.’

‘Ja,’ zei ze, en ze zag hoe haar metgezellen vager werden, alsof hun contouren zich oplosten. Het werd koeler nu de zon groter en roder gloeide.

‘Wat betekent dat?’ vroeg het meisje, terwijl ze de hand van de man in de hare nam.

‘Er daalt stof neer,’ zei de man, ‘we zullen elkander straks niet meer kunnen zien.’

‘Dan heeft de mooie dood ook geen zin,’ zei ze, ‘vaarwel,’ en ze liet zijn hand los.

‘Vaarwel,’ antwoordde hij.