De Gids. Jaargang 124

[p. 70]

J. Bernlef
De aëronauten

voor eva

De aëronauten

Waarom stegen zij op in een ballon
- Een wolk in een zak -
Om te rusten aan de borst van de hemel?

Een sportieve vlucht uit de tijd,
Een hekel aan lawaai
Of voelden zij zich op aarde ongelukkig, lelijk of klein?

Het waren geen dichters en de volstrekte stilte verraste hen.
Zij reppen er niet over
In hun dagboeken noteren zij vage aardse geluiden
Maar teruggekeerd
waren zij eenzamer dan ooit: een sekte.

[p. 71]

II

 

Het volk zag in hen een nieuwe vorm van vermaak

 

- Amusement van de bovenste plank -

 

Turend van verlangen werden hun ogen spelden.

 

 

 

Toch, ook objectief gezien is vuurwerk

 

Afgestoken van uit een ballon

 

Een kleurige gebeurtenis.

 

 

 

Men vraagt zich af: Waarom bestaan er geen Aëronauten meer?

 

Misschien zijn wij te zelfbewust te cynisch

 

Of gewoon te lui

 

 

 

Zo nu en dan stijgt nog een kind of een dwaas boven de daken

 

En verbaast ons later

 

Met zijn verhalen.

 

Een heimwee dat zich niet zeggen laat

 

Dat tussen regels van gedichten staat

 

Of in de ogen van hen

 

Die nooit geheel volwassen worden.

[p. 72]

De eerste ballon

De boeren verlieten dronken de mis
beklommen hun paarden in wilde galop
Op naar de meiden basten hun stemmen
hun ogen ijlden rood door de nacht.

‘Een witte ronde vrucht daalde voorzichtig
uit de wolken op de heuvels van Gonesse neer.’

Nuchter, op een weekse dag waren zij zeker geknield
en hadden op de plaats een kerkje gebouwd
maar had de priester niet juist gezegd
dat zij slecht waren, slecht, slecht.
Daarom riep een: 't is de Duivel en een ander
(nog dronkener): de Maan!

Zo stormden zij op naar het hemelse fruit
dat in het halve maanlicht leek
op een geweldige borst
vergeten door een verstrooide godin.

Zij staken hun hooivorken erin.
Sissend slonk het stinkende monster.
Zij sloegen hem dood, de Duivelse Draak
en bonden zijn huid aan de staart
van een van hun paarden.

[p. 73]

Vincent lunardi

met zijn verfijnde trekken en gemanicuurde handen
(hij was secretaris aan de Napolitaanse ambassade)
bouwde op het grote gazon
achter de ambassade
een rood-witte luchtballon.

Vincent, ook een groot dierenvriend,
steeg 15 september 1784 op
met een duif (die ontsnapte), een kat en een hond.

Boven Londen zweefde hij en zwaaide
de vlag van zijn sekse.

Lunardi was de held van de dag.
Al de ladies uit Londen droegen
Lunardi's kapothoeden en kousebanden.

[p. 74]

Cocking's fatal descent

In North Audley Street stond Robert Cocking
21 september 1802
en zag hoe André Garnerin van uit een luchtballon
sprong met een parachute
(zijn nicht, Eliza Garnerin, deed hetzelfde maar later).

Toch, Garnerin was te ziek om het gejuich te horen
van de bewoners van North Audley Street
want de gassen uit de ballon hadden hem misselijk gemaakt.

Robert Cocking dacht het beter te doen.
24 juli 1837 steeg hij op met een luchtballon
en sprong eruit met een zelfgemaakte (en naar hij dacht)
verbeterde parachute
op 5000 voet hoogte!

Boven Lee Green in Kent sprong hij eruit.
Zacht lagen de heuvels als groene speldenkussens
onder hem, dacht Robert Cocking
die, als hij niet aan zijn parachute werkte
aquarellen schilderde met zachte groene heuvels erop
die leken op speldenkussens.

Maar de parachute scheurde en
Robert Cocking
die er in een mandje verbaasd en scheef onderaan hing
hoorde de ribben kraken en even later de zijne
op een veld in de buurt van Lee Green
in Kent.

[p. 75]

3-12-1804 Of de eerste politieke luchtballon

De Place de la Concorde
is een oog met duiven in de morgenmist
waaruit een gekroonde pupil langzaam opstijgt.

Want de Paus is in Parijs
om er Napoleon te kronen!

Maar een ballon is maar (of juist) een ballon.
Zacht glinsterend met zijn verlichte kroon
dreef hij 's nachts boven Frankrijk
maar bleef niet haken aan haar grenzen.

Alsof hij er toch iets van begrepen had
(het feestgedruis dat in zijn helium was gedrongen?)
stortte hij neer
op Nero's graf.

De overeenkomst tussen beide heersers was frappant!

[p. 76]

Madame Blanchard

haatte ieder geluid.

Vaak steeg zij 's nachts op want muizen ritselden in haar bed
en in de hemel zijn geen muizen.
Haar witte gezicht naar de maan gekeerd
had zij geen moeite te vergeten
een mens te zijn (de fout van alle Aëronauten)
die niet kan dansen op de wolken
of rijzen zonder zuurstof naar de maan.

Vaak kwam zij 's morgens te laat en buiten adem
aan het ontbijt.
Een kleine, lelijke vrouw
die haar dromen in elk spiegelbeeld zag breken
zocht een wereld zonder spiegels
een kamer zonder wanden
een wolkenbed vol stille minnaars
die haar ontmaagden met luchtdruk alleen.

[p. 77]

Thomas O'harris en Mary

Ik zal je ontvoeren tot boven de wolken
waar kussen (zo licht hier beneden)
rond je mond blijven hangen
fluisterde Thomas O'Harris tot Mary, de deerne.

Nog hoger, zei Thomas O'Harris, zal ik je tonen
de bron van de regen, de start van een storm en
de zon zal jou bruinen
vóór alle vrouwen ter aarde.

O Thomas O'Harris hij trok aan het koord
Hij kuste Mary en sloeg overboord.

O Thomas O'Harris viel dood op de grond
Maar Mary de deerne bleef kerngezond.

Haar verwarrende vlees werd opnieuw geboren
In haar gevleugelde schoot verloren
de Aëronauten snel hoogte
en lager lager daalden zij af
in het graf van haar schoot
vielen zij dood.