De Gids. Jaargang 122

[p. 182]

Alfred Kossmann
Orestes in de middag

Twintig jaar geleden
Bevrijdde Orestes mij uit het barbaarse Taurië.
Hij had de vader, die mij ten bate van wind had geofferd
En die door mijn beledigde moeder was bedrogen en vermoord,
Afschuwelijk gewroken.
Zij was dood, dood, de enige die om mij nog steeds moet hebben getreurd.

Maar wij waren vrij, wij allen die nog leefden,
Vloek en schuld verdampten als regen
En Orestes ging naar het vaderhuis in Mykene,
Een schuldeloos heerser.

Ik bleef hier op het bergterras van Brauron,
Iphigeneia de vrome, de kuise,
Die meer beleefd had dan zij ooit zou kunnen ervaren:
Tweemaal gered om mijn redders te eren,
Driemaal geboren tot lofprijzing van de geboorte.

Een godin, een moeder en de man die haar vermoordde
Dank ik mijn leven en mijn leven werd dank.
O mijn leven werd dank van de ochtend tot de avond,
Van de ochtend tot de avond.

De dagen van vroeger kan ik niet vergeten,
Maar de tijd is grillig.
Hoe lang niet geleden
Hebben mensen en goden in de stad van de rechtvaardige Athene
Orestes verlost van zijn schuld.
Gisteren echter in een heet uur als dit
Hoorde ik mijn moeders kreet
En mijn hart springt nog van vreugde omdat hij mijn vader wreekte.

[p. 183]

 

Nooit zal Elektra vergeten

 

Wat zij jaren jaren in dit paleis moest dulden.

 

Bleek, geruisloos dwaalde zij door de gangen,

 

Spiedde zij in de kamers waar haar vader werd bedrogen.

 

Haar moeder die haar zoogde en leerde lopen,

 

Nu leerde zij haar haten

 

Door haar minnaar zegevierend te ontvangen.

 

 

 

En hoeveel machtiger dan de liefde is de haat.

 

Dat Agamemnon zijn vrouw beminde

 

Maakte hem weerloos en zwak.

 

Dat Klytaimnestra haar echtgenoot haatte

 

Gaf haar kracht voor de schandelijke moord.

 

 

 

Maar de haat van Elektra werd de wraak van Orestes

 

En hoeveel machtiger dan liefde is haat!

 

Toen de liefde zich breed maakte in het paleis van Mykene,

 

Op veren bedden rustte, in wijde zetels,

 

Tevreden, zonder verlangen,

 

Sloop de haat, een dolk, een jongen,

 

Op zwijgzaam woedende voeten

 

De kronkelende weg naar boven.

 

 

 

Twee schreeuwen van wanhoop, twee schreeuwen

 

Eeuwiger eeuwiger

 

Dan Athenes vrijspraak en vrome gezangen.

Wel was gezegend het gouden Mykene
Met een heerser die door het leed was beproefd,
Die de smart kende van wie de daden ondergaan
En van wie de daden doen.
Tot verzoening geneigd, traag in strelen en slaan
Bracht ik vrede.

Maar waar staat mijn zoon en waar spelen mijn dochters?
Orestes die zijn moeder beminde met zijn dolk

[p. 184]

 

Vond geen vrouw voor zijn mond

 

En zit des middags in zijn norse paleis

 

Waar de kreet niet meer klinkt want hij is hem vergeven,

 

Waar de vloek niet meer dreigt want hij verdampte als regen

 

En staart in die leegte over Argos en de zee,

 

Wijn drinkend, zwijgend.

 

 

 

Toen echter de vloek de Atriden nog joeg

 

Trouwden de mannen vroeg en waren de vrouwen vruchtbaar.

 

De vloek was driftig, hij wilde niet sterven,

 

Hij dreef het zaad in de schoot van de vrouwen,

 

Hij eiste een stralende wedergeboorte

 

In sombere kinderen.

 

 

 

O de daad die men verzuimt doet men duizenden malen.

 

De vrouw die men had moeten vermoorden

 

Kiest de gedaante van stenen en soldaten,

 

Vermomt zich als dier, als mens, als god,

 

Neemt het mes in de hand van de vijand die men neerslaat,

 

Strekt zich weelderig uit als het land dat men brandschat

 

En men dreunt, háár bestrijdend, over de aarde, door de hemel,

 

De razendste, de grootste.

 

 

 

Maar wat te doen als de daad is gedaan?

 

Nederzitten en zwijgen.

 

 

 

Hadden moeders tranen mijn gemoed verweekt,

 

Was mijn dolk bij haar hart aan mijn hand ontgleden,

 

Was ik teruggestrompeld over honende steen,

 

Dan was de wereld voor mijn geweld bezweken,

 

Dan had ik mijn vader op de hemel moeten wreken,

 

Dan was ik, woedend, de gelijke der goden.

 

 

 

Onvruchtbaar de zegen! Onvruchtbaar de zegen!