De Gids. Jaargang 117

[p. 373]

J. Slauerhoff
Dagboek

(slot)

Behalve de beide dagboeken uit de jaren 1926-'27 en 1928 liet Slauerhoff enkele losse, deels van een datum voorziene, notities na, die wij hier ter completering van het Dagboek publiceren.

De eerste drie zijn, voorafgegaan door een citaat uit een Duitse vertaling van Strindbergs Inferno en gevolgd door een citaat uit een eveneens Duitse vertaling van de Bhagavadgita, geschreven op het derde blad recto van een plakboek met groengemarmerde band. In dit plakboek treft men voorts onder meer aan een courantenknipsel over het Paaseiland, een afschrift van het gedicht Leonainie dat van Edgar Allan Poe zou zijn, een aantal gedichten van Slauerhoff zelf, geschreven in Februari 1924 op de eerste reis die hij als scheepsarts maakte - Onder het zonnezeil, verrukt door den wind (VW III, 34; VG II, 129), Suez (VW III, 47-48; VG II, 140-141), Uitvaart, waarvan hier de titel ontbreekt (VW III, 14; VG II, 125), het onvoltooide Aposteleilanden, de beide vertaalde kwatrijnen van Omar Khayyam (VW I, 110; VG I, 135) - en sporen van enkele slordig ingeplakte en later weer even slordig verwijderde critieken op Archipel.

De beide andere notities zijn geschreven in een cahier met zwartlinnen omslag, dat voor het overige uitsluitend aantekeningen op medisch gebied bevat. Blijkens de twee data die we er in aantreffen - Maandag 6 Febr. 33 en Dinsdag 7 Februari - stammen deze notities uit de tijd dat Slauerhoff te Leiden de medische studie weer opnam, tussen zijn tweede en derde reis naar de Westkust van Afrika met het s.s. Amstelkerk. De tweede notitie is tevoren in facsimile gepubliceerd in de aflevering van Proloog, die geheel aan Slauerhoff werd gewijd (October/November 1946). De mededeling aldaar dat de notitie dateert van 1934, berust op een verkeerd lezen van het in het cahier onduidelijk geschreven jaartal.

K. Lekkerkerker

[p. 374]

De communicatie met de buitenwereld gaat in en uit door de zintuigen, andere banen zijn er niet, in bewuste toestand tenminste. Wat is voor het individu bovenzinnelijk of onzinnelijk? Alleen het innerlijk, maar dit is wellicht alleen de resultante van zintuigelijke waarnemingen. Misschien is er contact mogelijk door de zintuigen uit te schakelen (ascetisme, fakirisme, extaze). Als er dan iets overblijft dat ontvangt en uitzendt, dan is er een onvergankelijke ‘ziel’. Anders niet.

6/7 Januari 1923

Zelfbehoud is alleen in eenzaamheid. Eenzaamheid is stilte, afstand, rust. Dat is hier alleen in de nacht. Waar het niet zoo vol en rumoerig is ook in 't licht van de zon.

6/7 Jan. '23

.........

66 jaar Scilly Isles near St. Agnes.^1.

6/7 Jan. '23

Is het niet aesthetischer en doeltreffender de Hoangho, de pest, de rooverslegers te laten zorgen voor geboortebeperking dan het individueel gebruik van preventieve middelen? Kosmische t.o. individueele prophylaxe.

Een tijdlang heb ik het als geluk ervaren ver van de aarde en de menschen af te zijn, op zee, alleen. Dit niet uit menschenhaat, maar medelijden en weerzin. Het is niet om aan te zien, het leelijke, het onbeholpene van de menschen in hun leven. Er zal een tijd komen dat mij dit niet langer stoort, dat het denkbeeld van het volmaakte zoo vast in mij is dat dit de werkelijkheid is, en de werkelijkheid waarin ik leef bijzaak. Dan zal de nabijheid van de menschen ook beter te verdragen zijn. Want ik zal dan nog verder van hen af zijn dan op zee. En hoe verder men van hen af is, hoe beter men nog helpen kan.

1. Een nogal duistere notitie. In het hs.: ‘6.6. jaar’. Het is opmerkelijk dat de vuurtoren op Bishop Rock, in het uiterste Zuidwesten van de Scilly-groep, niet ver van St. Agnes, in het geboortejaar van Slauerhoffs moeder, 1858, gebouwd werd. Beiden waren dus Januari 1923 in hun zesenzestigste jaar! Waarschijnlijk zal dit Slauerhoff getroffen hebben en heeft hij hierin enig verband willen zien. Het is mij niet bekend of Slauerhoff in die dagen een tocht naar de Scilly-eilanden heeft gemaakt. De vuurtoren in De golven slaan in woesten dans (VW III, 33; VG II, 123), een gedicht uit deze vroege tijd, zou Bishop Light kunnen zijn.