De Gids. Jaargang 114

[p. 92]

Jan Rabie
Prosas

Drie kaalkoppe eet tesame

'Ndrie-eenheid kaalkoppe sit rondom die tafel. Die ligte van die restaurant gloei metaalagtig op die kaal, gepoleerde krone. Dit laat dink aan eierdoppe, oopgekraak tot monsteragtige misgeboortes van wange en monde drillend belaai met vragte rosige vlees. Die lijwe van die kaalkoppe is enorm en geswolle bo die drie pare verdwergde beentjies wat hongerig onder die tafel trappel.

'n Lang skraal kelner in 'n swart aand-pak bedien hulle met al die geregte wat hulle verlang. 'n Spesiale spijskaart bestaande uit alle denkbare soorte vlese, is haastig deur die bestuur saamgestel. Hul veelvoudige kenne flap op en af wijl hulle dit met vratige haas afwerk; en as hulle glase wijn lig na hul monde wat rooi en gretig onder hul bolagtige neuse open, verdwijn hul oë in die voue van hul wange vanweë die plesier wat hulle ondervind.

Die skraal kelner bedien hul swijend. Gereg na gereg bring en plaas hij voor hulle neer: steeds onberispelik swart-geklede kelner wat geen emosie voor sij klïente betoon nie. Maar ander mense in die restaurant is verbaas oor die eterij van die drie kaalkoppe. Sommige onder hulle verlaat hul eie tafels om in 'n sirkel om die drie eters te kom staan.

Die drie kaalkoppe swaai agtertoe en voerentoe in die woeste vaart van hul eet. En wijl hulle vinniger en vinniger eet, kwijlend van ongeduld voor die vliegende hande hul monde vol kan prop, gebeur 'n vreemde ding: Sodra 'n nuwe bord voor hulle neergesit word, neem die inhoud daarvan menslike vorme aan: arms, bene, borste van maagde, en selfs 'n kinderhofie, rosig gekook.

Die omstaanders hijg van walging, maar die drie kaalkoppe bemerk niks verkeerd nie. Hulle eet met ontstellende wellus en haas, en vergeet selfs om die strome vet wat oor hul wange hardloop, af te vee. Hulle gun hulleself

[p. 93]

geen rusposes tussen elke nuwe stuk mensvlees nie; hulle monde maal soos groot vleismeulens.

Die dun, swijende kelner is altijd betijds met die volgende gereg. Maar die drie kaalkoppe skijn verblind te geword het van hul duiselende inspanning en die strome sweet in hul oë instorm: hulle kan nie langer die kring toeskouers onderskei van die geregte wat die kelner bring nie. Een kaalkop begaan die fout om 'n jong meisie vir 'n saggekookte hoender aan te sien, en, terwijl hij sij vurk in haar steek om haar op sij bord te lig, skeur hij haar lid van lid. Die tweede kaalkop kap die boonste helfte van 'n man agter hom netjies af; die derde beskou eetgerei as onnodig en maak sij mond wijd genoeg oop om 'n skreeuende vrouehoof heel af te bijt. Die toeskouers vlug in afgrijse; die restaurant loop leeg.

Die drie kaalkoppe gaan waansinnig voort met hul maal. Hulle hande vlieg links en regs om hul kwijlende monde te voer. Hul oë het verdrink onder die bulte van hul wange en hulle kan die borde vleis wat die kelner aandra, nie langer raaksien nie. Hulle bijt hulle eie vingers af en skeur groot stukke uit mekaar.

Die tafel en die stoele tuimel neer en die eetmaal word voltrek in stuiptrekkende wanorde op die vloer. Die liggame verdwijn in die onversadigbare newelende warreling van die monde. Niks blij oor op die vloer nie, behalwe die drie kaalkoppe gloeiend soos die doppe van oopgekraakte eiers.

Dan vee die kelner die vloer. Hij gooi die drie kaalkoppe in 'n vullisblik waar hulle onmiddelik soos drie verrotte pampoene lijk. Dan dek hij die tafel swijend vir die volgende dag se maal.

Gondel Deuntjie

In brons piazza San Marcoglimlag 'n vrou teen die duiwe wat afsneeu uit die katedraal se somer koepels. Haar plomp arms strooi saad en krummels, en roer die aardbolle wat haar grootse liggaam bedek met die see en land van Afrika, Asie en die ander kontinente gedruk op kaliko van die nuutste mode, bewijs van Demeter se ver en hooghartige reise. 'n Gehurkte fotograaf herhaal met hande en moestasse die toeris-gefladder van duiwe-vlerke afgevlei van hul hemel van rococo goud. Die warm son giet sij olie-geel glas oor die vet, swetende vrou, oor stad en lagune.

In die palazzo se sombere gange wandel 'n meisie voor die meesterwerke vir 'n tijd van tijd in mummifikasie gered. Sij staar na elke skilderij op die-

[p. 94]

selfde haastige, soekende wijse, 'n mandoline in haar bewende hand en haar mond nog steeds gevlek met granaatappel rooi.

Toe sij die marmertrappe afdaal, skeur die skielike son haar mond tot woeste gebloei in haar asbleek gesig. Skraal en bang in haar swart rok en hare haas sij oor die piazza waar diamante die brons leeuse brul matematies tralie. ‘Kom, moeder,’ fluister sij.

Die vrou draai om, in statige verwatenheid omring sij haarself met wentelende heelalle. 'n Duif blij sit op haar goue hare wijl sij loop: 'n grijs, watteomhulde siel.

Bij die kaai wag 'n gondel met slanke skoen-kurwes wat uitnooi tot magiese loop op water. Die gondolier se leeragtige gesig word gedurig verteer deur gape onderwijl hij sij passasiers in hul karmosijn kussings inhelp. Bo sij swart broek en wit bloese is alleen sij strooihoed vrolik met linte, sprekend van die gewone aanmoediging verleen aan die rite sonder keuse.

Terwijl hul onder die donker boog van die Brug van Sugte deurgaan, neem die meisie haar mandoline op haar skoot en laat die bewing van haar vingers oorvloei in die trilling van snare. Kristal druppel na kristal druppel drup haar treurigheid af in die water wat flikker met groen en amber vlamme. En klim tussen strenge mure en kindse grijnsende vensters, op na die hemelsblou son. En sterf, sug weg tot lig alleen blij ,onvermurfbaar op water, steen, lug. Bij elke luie roei en voorwaartse leun, word die gondolier se gesig verrimpel deur nog 'n leeragtige gaap.

Die vrou neem die duif tussen haar handpalms en gooi haar hoof agteroor om met hesig onbeskaamde stem te sing. Dit is 'n romantiese en welbekende gesig waar oos en wes mekaar pralend amfibies op water en land ontmoet; die gondel met sij musikale vrag dra die stad se bewondering soos 'n armband iedere keer as dit onder die slanke boog van 'n brug deurglij. Langsaam sirkel die gondel kanale verbij paleise, markbote en die luisterrijke skares op parade; sirkel deur die digtende namiddag, altijd nader aan die middel van die stad waar getije en winde verrot in 'n maalgat van stom vergete.

Een vir een breek die snare van die meisie se mandoline. Haar ooglede val swaar en toe, en wijl haar wijsvinger swakkies die een oorblijwende akkoord sing, monotoon oor en oor, loop haar mond leeg van kleur in 'n laaste bloedrooi spuit. Die vrou hou trots aan met sing. Van haar handpalms se sagte geskulpte gestreel oor die duif, en van die gulhartige heuwel van haar bors en keel, stijg haar stem soos 'n blom herhaaldelijk gebore in vleeskleurige blare. Met elke gaap van die gondelier glij die gondel dieper in in die skemerhart van die stad; in in nou kanale waar afval in nare reuke

[p. 95]

drijwe, gekronkel om grijs-beskuimde huise waar selfs die see se skurende getij en die skoon vee van die wind verlore geraak het in die doolhowige baarmoeder van koors en uitgeswete awenddaal.

Die laatste snaar van die mandoline breek. ‘Moeder,’ snik die meisie en sijg oor die rand. Die gebreekte snare sleep en haar neergestorte hare sleep swart in die water, swart doodskleurig soos die gondel wat onherroeplik die nag opsoek. Die duif ontsnap van tussen die vrou se hartvormige hande en vleuel saggies op in die donkerende lug, terug na haar nes in die vergulde katedraal-dom. Dan alleen hou die vrou op met sing. Sij leun vorentoe, lig die meisie op en neem haar teen haar bors en beweeg nie meer nie. Nag kom met sij sluiers van rook-geskroeide slijm. Die gondel kan nie gesien of gehoor word nie.

Elke more, van ver uit oor die lagune, van tussen die sipres-gekroonde eilande waar die see die fabelagtige skubbe van visse glinster, kan gesien word hoe die gondel terugkeer na die stad, gebore uit die stralekrans van die stijgende son.