De Gids. Jaargang 114

[p. 87]

J.W.F. Werumeus Buning
De geschiedenis van de vleesch-haken

Ued. weet wel hoe het daar in het binnenland is, in zoo een oude provinciale stad? - zei de oude heer. Daar heeft men het paleis van den gouverneur dat meestal wel mooi barok is in goeden stijl, en daarnaast of aan de andere kant van de markt en het stadsplein de kathedraal, ook prachtig van wit steen, en met een klokkespel dat alle heele en halve uren slaat bij dag en nacht.

En dan is er altijd een gaanderij aan de eene of de andere kant van het plein, een galerij met bogen en zuilen; omdat het prettiger is in de schaduw te koopen, dan in zonlicht, gelijk men wel weet...

- Waar wilt u heen? - vroeg de ander.

- Dat zal u wel merken, - zei de oude heer. Ik zal u eens iets verschrikkelijks vertellen. Ik heb het gezien met mijn eigen oogen, en kijk, mijn handen beven nog, als ik het weer vertellen ga:

In zulk een stad als ik nu gezegd heb, diep in het binnenland, was er op een goeden dag revolutie uitgebroken. Nu is dit niets bijzonders, gelijk UEd. wel weet: drie dagen gebroken ruiten, en dan schijnt de zon weer als voorheen. De gouverneur, heer, moet dan laten zien wat hij kan. - Kan hij het niet aan, wel goed, dan staat er weer een beeld van een kruis op het kerkhof bij. Nja ... zei de oude heer.

Maar deze gouverneur verstond het vak, ja, caballero - al is hij dan ook geen gouverneur meer van die provincie. Het is maar een kleine man geweest van figuur, maar een wreede, gelijk u hooren zult. Hij heeft zijn vrouw verloren bij de geboorte van zijn eerste kind, en toen is hij tijger geworden. De eenzame tijger, zooals wij dat noemen in het binnenland. De wreede, de dooder... Begrijpt u dat?

- Dat begrijp ik wel, zei de ander. - En toen?

- Goed, zei de oude heer. - En toen werd hij op de proef gesteld. Hij was geen man van kleine manieren, en geteisterd van verdriet; toen werd er hem verteld dat er een opstand komen zou.

[p. 88]

- Ja?... zei hij. - Hebben wij daar onder de zuilen-galerij niet een slager wonen? Mijnheer de kapitein van politie, hebben wij daar geen slagertje wonen?

- Zelfs een zeer goede, Excellentie. De beste van de stad.

- Welnu ... zei de gouverneur.

- Ja kijk, de zaak zat zoo dat de gouverneur er alles van wist, een week voor het begin, omdat zijn vriendin de vriendin was van de adjudant van de opstandige generaal, en zoodoende had hij zijn mitrailleurs op tijd op straat, en hij wist zelfs waar ze staan moesten. Nu ja, weer een kapitteltje wereldgeschiedenis, en het bericht in de kranten, dat na een dag vergeten is. - Hoeveel te meer na zoovele jaren, caballero. - Maar laat ik voort gaan:

- En wat verlangt uwe Excellentie nu? - zei de kapitein van politie.

- Nja - zei de gouverneur. - (En wat nu volgt is de ware en waarachtige geschiedenis, caballero, mij meegedeeld door ik zeg niet wie.)

- Nja... zei hij: - Er moest dan maar eens een voorbeeld gesteld worden. En hij ging zitten nadenken achter zijn schrijftafel.

- Nu heb ik UEd. al verteld, dat dit alles gebeurd is in een oude provinciale hoofdstad met een zuilen-gaanderij aan drie kanten langs de markt, en de kathedraal aan de vierde; en dat daar een slager woonde.

- Ja, - zei de toehoorder. Dat hebt u mij verteld. Dat is wat u mij zeide - U draait er om heen, caballero; u vertelt niet!

- UEd. zal wel merken, waarom ik er om heen draai, zei de oude heer.

- Het valt niet gemakkelijk deze geschiedenis te vertellen ...

- Gaat u voort... zei de ander. - En de ander ging voort:

- Nja, zei de gouverneur: dan moet dit eens met verstand gebeuren, en niet in het wilde; wij moeten dit eens gelijkelijk over rangen en standen verdeelen. Dus u neemt een bekende arbeiders-leider..., hebben wij een secretaris van een vakvereeniging?

- Ja, die hebben wij, - zei de kapitein van politie.

- Goed. - Dan nemen wij nog een of ander bekend intellectueel... Hebben wij een dichter? Natuurlijk hebben wij een dichter... Maar dat zou niet verstandig zijn, dat wordt te lang niet vergeten; dat komt in de geschiedenis ...

- Hebben wij een journalist?

- Natuurlijk, Excellentie.

[p. 89]

- Ook niet het ware...zei de gouverneur. - Neen. Laten wij liever een student nemen. - Van goede familie, met een bekende naam...Een student die naam heeft onder de studenten. - Hebben wij die?

- Wij hebben tweeduizend arrestanten, Excellentie. Als wij de zoon van...

- Interesseert mij niet, zei de gouverneur. Kiest u maar wat u goeddunkt.

- Ik dank u, Excellentie, - zei de kapitein van politie. Want daar zat geld in. (Begrijpt u mij caballero?, vroeg de oude heer. - Jawel..., zei de ander)

- En dan in de derde plaats een priester...zei de gouverneur; - u weet wel wie ik bedoel...Die man heeft mij reeds lang verveeld.

- Ik weet het, Excellentie.

- Goed, zei de gouverneur. Ik dank u, majoor.

- Dank u, Excellentie.

- Dan moet dit verder zoo gebeuren, - zei de gouverneur, dat men van dien slager drie vleesch-jukken leent, en drie stevige pennen laat slaan in de drie middelste zuilen,...laat ons zien... aan de West-kant, dat is langer zichtbaar. Begrijpt u mij, majoor?

De majoor knikte.

En nu moet u mij deze menschen niet barbaarsch gaan vermoorden, majoor, maar ze als voorbeeld doen sterven. U hangt ze dus aan het juk met een vleeschhaak door elk der handen, en gestropt, maar zoo gestropt dat het een paar uren duurt. De bedoeling is niet dat zij sterven, maar dat het volk ziet hij wij straffen; hoewel het sterven daarvan wel het gevolg zal zijn. Begrijpt u mij? En hang mij de priester in het midden, majoor.

- Eh...Excellentie... - zei de majoor van politie.

- Is u bereid uw plicht te doen of niet, overste? - zei de gouverneur.

- Ja, Excellentie.

UEd. vroeg toch, waarom ik er om heen draaide?, zei de oude heer... (Geef eens twee glaasjes brandewijn, zei hij tegen de bediende; en men zat een tijd stil en zwijgend te kijken. - Salud! zei de oude en sloeg het om.

- Aha, zei de ander: - Amor!, en hij dronk het ook in een teug, dat het de keel brandde.)

- Ik draaide er om heen - zei de oude heer - omdat ik was bij wat er volgde: zij hingen dien middag laat aan de vleesch-haken en de vleeschjukken, en stierven langzaam. Er stond veel volk naar te kijken. Zij waren aan het sterven zonder er veel geluid bij te maken, als om de eer van een goede zaak op te houden. En de bedoeling van de gouverneur werd dan ook niet vervuld; er was meer eerbied in de menigte, dan schrik. Dat voel-

[p. 90]

de de overste van politie ook wel; het was zijn vak zoo iets precies te voelen. Men noemt dit la psychologie de la foule, niet waar...

Het werd er niet beter op toen een vrouw ergens in de menigte gillend ging lachen, - omdat een der hangende menschen een grimas van pijn trok, men weet hoe aanstekelijk dat is, deze hysterische verschijnselen. Al spoedig gilden er meer. En toen geschiedde het:

Op zeker oogenblik begon de priester in het midden zijn gebeden te zeggen, en daarna sprak hij tot de menigte. Dit nu was de bedoeling van de executie zeer zeker niet, dat begreep de overste van politie haarfijn, en het verwarde hem ten zeerste.

- God is liefde - zei de priester. - Hebt elkander lief, zegt God...En zoo voorts. En de menschen knielden...

De overste van politie was nog in twijfel wat te doen, toen Johnny Mamacoupa, de sterkste lastdrager van de stad, een neger, in een daverende lachbui uitbarstte.

Ja, hij lachte zich te barsten, hij stond krom van het lachen, hij sloeg zich op de knieën van het lachen; hij lachte zooals alleen een neger lachen kan. En toen zweeg hij. En toen was het doodstil op het plein: niemand die een woord sprak, tot men zijn stem weer vernam:

- God spreekt! - zei Johnny Mamacoupa. God spreekt toch altijd... God, wat heb ik moeten lachen, omdat God toch altijd spreekt boven geweld en onrecht en de daden van domme menschen.

Toen deed de nieuwe overste van politie een verschrikkelijk ding: hij liet den priester afhaken, en Johnny Mamacoupa aanslaan. Johnny verzette zich niet eens, hij lachte. Hij bleef lachen toen hij aan het vleesch-juk, in de strop en aan de bloedige haken hing, die door zijn handen staken. Het ergste om te zien was dat het vlees in de wonden haast rose leek onder de donkere huid. Als van een kind.

Hij lachte zich dood. Hij heeft zich in minder dan een minuut doodgelachen, UEd; hoewel hij een geweldig sterk man was. Wellicht dat hij de strop aantrok, door zoo wild te lachen. Zijn hoofd zonk plotseling scheef, en hij was dood.

Toen gebeurde eensklaps alles tegelijkertijd, UEd. -De menigte schreeuwde als uit één keel, woedend, het was als geloei van de kudde bij brand, het geluid van de dood.

De mannen van de mitrailleurs stonden te beven en waren machteloos

[p. 91]

ze met hun handen te bedienen; in een kwartier stond het paleis van den gouverneur in vlam en vuur, en zoo voorts.

Wij hebben dat tijdig gebluscht, want het is een der mooiste kleine barokpaleizen van Zuid-Amerika. Wij hebben onze tradities: edele geest en wild bloed, caballero - Hij zat in het paleis achter zijn schrijftafel recht achterover in zijn stoel en zijn revolver had hij nog weer voor zich op tafel gelegd. Hij was geen kleine man in zijn soort, onze gouverneur. Maar hij was een ongelukkig mensch, een door het kwade lot wreed gemaakt mensch...

- Hoe weet u dit alles, als men vragen mag?

- Ach, ik heb in die tijd in het binnenland gestudeerd, zei de oude heer.

(Uit ‘Verhalen van den Schoenpoetser’, een bundel Zuid-Amerikaansche vertellingen.)