De Gids. Jaargang 114

[p. 242]

Gerrit Kouwenaar
De afwezige liederen

Zonder wat had kunnen zijn in de borst onzer vaderen
wat is in de leunstoel en onder het zand
in de bedroefde polders met weggepompt grondwater
in de tot zeep genummerde as

de blanke hollandse borst van onze vaderen
de beperkte goede borsten van onze voormoeders
zwetend onder de borstrok der zeehemel
smachtend naar de afwezige liederen

de lentelijke stappen van de mooie vrouwen
maar geen bergen en moerassen met verleden stemmen
de gezonde steden met het grauwe wasgoed der sloppen
maar de verzande borsten zonder roos en gitaren

zij trokken uit naar de gouden zuilen der steden
langs hoeven met honden en kerken met kosters
zij woonden in huizen in genummerde kisten
en zij kenden geen lied en zij bleven zwijgen

er kwamen oorlogen er was geen suiker geen graan meer
er reden treinen met sterren weg naar het oosten
zij bleven achter met tranen en honger
en stierven dikwijls en bleven vaak leven

er staan monumenten duiven en wenende vrouwen
soldaten stenen soldaten met stenen geweren en kaken
de zon ging onder en het werd weer morgen
zonder wat had kunnen zijn in de borst onzer vaderen

[p. 243]

2

 

Leg het dokterend oor op de borst op het zand aan de adem

 

leg aan hun avond de morgen van ons het oor van hun zoon

 

hun koortsen zijn kevers geworden mieren en grappige vogels

 

en wat zij braakten in de alkoven werd blauw van de lucht

 

 

 

blaas de watten de mist leg het oor op hun oor

 

hebben zij ooit in de nacht hard geroepen

 

zijn zij ooit opgestaan met een keel vol bijen

 

was er een dans met laarzen en geborduurde hemden

 

 

 

wat zongen zij als hun geliefden stierven

 

als hun wiegen afdreven en heilig terugkwamen

 

als hun buiken zwollen en hun huigen klakten

 

als hun paarden wonnen en hun geld groot werd

 

 

 

kregen hun handen zon onvoldoende

 

waren hun rivieren te zelden stromend

 

waren de winters te lang de zomers te haastig

 

vielen de bossen te snel was het vee te gezond

 

 

 

was de koning te goed was de priester te hongrig

 

waren de weiden te vet de vogels te helder

 

waren de steden te rose te zeker gemetseld

 

waren de heksen al te volledig verbrand

 

 

 

er moet een koorts zijn gestookt in hun regen

 

de kruiden moeten gedampt hebben de klok moet getikt hebben

 

de ziekenkamer moet vol zijn geweest de branden

 

moeten achter de sloten de steden hebben verraden

 

 

 

vóórdat de pijn en de zon en het bloed van de zonen

 

voordat de vallende ster door de mond van de heer werd gefluisterd

 

moet er een koorts zijn gestookt in hun regen

 

en de regen viel in het boek en niets bleef er over

[p. 244]

3

 

Wij staan op de viaducten de boeren zijn donker

 

de stad in de rug en de buik aan het lachende staal

 

wij staan op de wegen de mulle wegen het asfalt

 

maar waar zijn de herbergen met de huidige stem

 

 

 

alle rivieren gaan traag naar de mond van de herder

 

elke branding verrolt tegen de kust van de peluw

 

en wij in de delta onder de zon op de kust van de peluw

 

luisterend naar het lied uit de mond van de herder

 

 

 

wij mogen niet klagen en stellen een stad en een toren

 

de toren met tijd en muziek en de kelders tegen de hemel

 

zonder wat had kunnen zijn in de borst onzer vaderen

 

en veel bleef er over en wíj moeten spreken

Wij moeten spreken en wij roeren onze tongen
hoor in de zalen met duizenden stoelen de rumba
hoor de gelukkigen met een hart van een rumba
zie hun handen op het hart van het nageslacht

wij moeten spreken omdat onze tong werd gevoederd
wij sprekenden ver van het veen waar de bronnen verdroogden
wij lachenden met een koorts de moeraskoorts der kampen
wij met een lendendoek en een rok en een boa

hoor hoe wij zuigen de borst van de grondige zoutsteen
de verkalkte ribben tussen de wortels der landelijke bomen
het exploiteren van wat de herder vergat
wat bleef in de polder tussen de landelijke bomen

[p. 245]

 

wat zwelt in de levende ribben van onze eigen geboorte

 

omdat er geen dokter zich waagde met tegenwind

 

omdat de steden groeiden over hun beenderen

 

omdat de steden uitvloeiden tegen de zeewering

Wij moeten spreken en wij roeren onze tongen
en onze oren staan spits over de grenzen
de gewone landsgrenzen waar de douanes posteren
waar onze geiten grazen het gras van hun vijand

zonder wat had kunnen zijn in de borst onzer vaderen
wij moeten spreken met een tong vol ogen
de lentelijke stappen van de mooie vrouwen
de bedroefde polders onze eigen polsen

wij moeten spreken met biologische tongen
in stenen kamers in houten bomen spreken
in vlezen lichamen in melken borsten spreken
spreken in veren bedden met gespannen leden

wij spreken de moraal aan het einde dezer woorden
wij spreken de aanwezige de kunnende tasten
de vochtige stuivende van een ziel niet wetende
wij spreken de gebakken lever op onze borden

zonder wat had kunnen zijn vrees drift kelen
onze grote vogels foto's vogelvlucht bergen woestijnen
steden en spreken de glazen avonden van onze vaders
smachtend naar de afwezige liederen van onze kinderen.