De Gids. Jaargang 114

[p. 154]

Kort commentaar

Filmtalent

De Dijk is dicht was van de weinige Nederlandse films, die na de oorlog in omloop gekomen zijn, stellig degene die de meeste verwachtingen wekte: allerminst gaaf en in zijn geheel overtuigend, stond deze film toch op een zeker niveau, dat dank zij een behoorlijk begrip voor de expressiemogelijkheden van de film werd bereikt. De scenarist en regisseur Anton Koolhaas mag men dan ook zeker toewensen dat hij zijn talenten op dit gebied nog eens op gelukkiger wijze zal kunnen ontplooien.

In dit verband zij echter met meer geestdrift gewezen op het in Januari vertoonde jaaroverzicht van Polygoon-Profilti, een zo brillant stukje film als in Nederland nog maar zelden vervaardigd werd. Niet alleen is de gesproken tekst buitengewoon geestig, maar ze is dat juist, en waarschijnlijk alleen, in verband met de beeldwisseling, die omgekeerd weer haar zin en haar verrassende effecten verkrijgt door het woordcommentaar. Als tekstschrijver wordt Kees Stip vermeld, maar het kan niet anders of deze heeft ook de keuze uit de voorhanden, en op volkomen ontraditionele wijze dooreengemengde, journalen bepaald. Zijn filmpje heeft weinig pretentie, maar het is in zijn soort vrijwel onverbeterlijk; wie weer eens een film gaat maken in Nederland, zaldan ook zeker met het talent van den heer Stip rekening moeten houden.

J.R.

Ideale boekbespreking

Het was iets uitvoeriger en iets ingewikkelder, maar het kwam hierop neer: ‘Deze roman, waarvan de figuren nogal onwezenlijk aandoen, bevelen wij van harte aan.’ Eén van die ideale boekbesprekingen, verschaft door het bureau Idil te Tilburg, waarop u zich nog abonneren kunt ook.
J.R.

Burenruzie

‘Vuile demagogie, Hermans - het meest afgetrapte krantenpathos, de vulgairste ingezonden-stukkenrhetoriek, het kromste argument is je goed genoeg als je denkt dat je ermee kunt schaden - je bent het onsmakelijkste oude wijf dat ik in tijden heb horen wauwelen - ranzige roddel - je stuk stinkt een uur in de wind,’ dat zijn zo enkele termen

[p. 155]

waarmee W.F. van Leeuwen in Libertinage W.F. Hermans telijf gaat, die in Podium een ongemotiveerd-kwaadaardig stukje over de Croiset-Vestdijk-blunder van W.F. van Leeuwen's mederedacteur H.A. Gomperts geschreven had. De heer Van Leeuwen heeft volkomen gelijk en een scheldwoord op zijn tijd kan geen kwaad, maar het zal geen sterveling spijten wanneer de beschermengel van W.F. Hermans, die allicht in de verte komt opdagen, en de onvermijdelijke verdediger van W.F. van Leeuwen hun burenruzie nu maar verder op straat uit gaan vechten.
J.R.

Vertaalwerk

Onschuldige, argelozelieden openbaren soms in hun onbevangenheid grenzenloze misverstanden. In een Nieuwsblad voor de Boekhandel viel de volgende advertentie op: ‘Vertaalwerk gezocht, Fr., D., Eng., Br. enz.’

De bedoeling is dus, dat een uitgever, die van plan is een Frans, Duits of Engels boek in het Nederlands vertaald uit te geven, zich tot deze adverteerder wendt en een allereerste punt zal dan zijn: op welke condities? De steller dezer annonce zal wel over behoorlijke ‘referenties’ beschikken en alles lijkt in orde, bijaldien ‘overeenstemming tussen partijen’ wordt bereikt.

En toch is er iets dat ons hindert. Ziet, in oude tijden nam men het zo nauw niet met een vertaling. Als maar ongeveer de betekenis werd weergegeven in draaglijk Nederlands, dan was het allang mooi. Maar nu aan het vertaalprobleem, sedert 1930 ongeveer, grotere aandacht wordt besteed en een vereniging ‘Nederlandse Vertalingen’ in het leven is geroepen, heeft men alles gedaan om, zeer terecht, het vertalen van kunstwerken op het plan te brengen ener artistieke taalschepping. Het was niet langer voldoende een vreemde taal behoorlijk, ja uitstekend te verstaan, de eisen werden uitgebreid tot volledige schrijverscapaciteit.

Dit heeft onze instelling op het woord ‘vertaalwerk’ voorgoed veranderd. Dit maakt ook de verhouding tussen uitgever en vertaler anders. Aangeboden dient de opdracht tot vertalen te worden door de uitgever zelfaan een auteur of een auteur van vertalingen, die hem voor een bepaalde arbeid de aangewezen figuur toeschijnt. Het vragen van vertaalwerk, daarentegen, zal zich, evenals type- of copieerwerk, hebben te beperken tot zulke werkzaamheden, waarbij het alleen op zekere technische vakbekwaamheid aankomt, b.v. rechterlijke vonnissen, notariële acten of hoogstens een algebraboek. Want zelfs een detective-story wordt onleesbaar en verdrietig als er, wat de taal betreft, een sluier over ligt van kleurloze eentonigheid.

C.J.K.