De Gids. Jaargang 114

[p. 66]

A.N. Molenaar
Binnenlandse politiek

Wij eindigden het vorige politieke overzicht met de mededeling, dat de behandeling van de verschillende hoofdstukken van de Rijksbegroting voor 1951 in de Tweede Kamer was begonnen. Op het ogenblik, dat wij dit schrijven, is met zekerheid te voorspellen, dat de Tweede Kamer alle hoofdstukken van die Begroting voor Kerstmis niet zal hebben afgewerkt. Wij stellen dit niet zonder teleurstelling vast, omdat de Tweede Kamer ditmaal op voorstel van haar voorzitter een poging heeft gedaan om door een wijziging in de behandeling een snellere afdoening te bevorderen. Deze wijziging stond in verband met een voorstel tot wijziging van het reglement van orde dat de heer Van der Goes van Naters in het begin van 1950 heeft gedaan. De bedoeling van de fractieleider van de P.v.d.A. was om o.a. door afschaffing van het afdelingsonderzoek en door voorbereiding van de mondelinge behandeling van wetsontwerpen door vaste commissies betere resultaten te verkrijgen. Over dat voorstel was bij de aanvang van het Zittingsjaar 1950/1951 door de Commissie van Rapporteurs nog geen eindverslag uitgebracht. De Voorzitter van de Kamer heeft daarom op 21 September de gedachte geopperd om, bij wijze van proef, voor het onderzoek van de begrotingshoofdstukken voor 1951 een methode te volgen, die zich ten nauwste bij het denkbeeld van de heer van der Goes van Naters aansluit. De heer Kortenhorst ging er van uit, dat langs deze weg ervaring zou worden verkregen met de nieuwe methode van behandeling, waarmede de Kamer bij de behandeling van het voorstel-van der Goes van Naters in het voorjaar van 1951 haar voordeel zou kunnen doen. De Tweede Kamer heeft zich met het denkbeeld van haar Voorzitter verenigd en zo zijn dan dit jaar de verschillende Begrotingshoofdstukken niet in de afdelingen onderzocht, doch in speciale commissies, die voor het merendeel uit 9 leden hebben bestaan; alleen de

[p. 67]

Begroting voor Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen is in handen gesteld van een commissie van 11 leden.

Daar - zoals reeds werd opgemerkt - de verschillende hoofdstukken van de Begroting niet meer in de afdelingen worden besproken, werd aan de leden van de Kamer, die niet behoorden tot de leden of plaatsvervangende leden der commissies, het recht toegekend om opmerkingen hunnerzijds aan de Begrotingscommissies toe te zenden, alsmede de vergaderingen dier commissies bij te wonen. Alleen wanneer de commissie bijeen zou zijn om het verslag over het in de commissie behandelde samen te stellen, zouden de andere leden van de Kamer geen toegang tot de vergadering hebben.

Aan de betreffende commissies werd een grote mate van vrijheid van beweging gegeven. Zij zouden met de ter zake verantwoordelijke Minister in overleg kunnen treden en van deze besprekingen - alsmede van het onderling beraad der leden - dadelijk eindverslag kunnen uitbrengen. Zij zouden echter ook eerst een voorlopig verslag kunnen samenstellen en later na ontvangst van de Memorie van Antwoord een eindverslag kunnen uitbrengen.

Niet alle Begrotingscommissies hebben dezelfde methode gevolgd. Sommige verslagen bevatten een samenvatting van de beschouwingen der leden, alsmede van het resultaat van het overleg met de Minister. Dit was o.a. het geval met de Begroting voor Binnenlandse Zaken.

Ten aanzien van andere begrotingen - wij noemen bijv. de begroting van Justitie - verscheen eerst een Voorlopig Verslag en later een Memorie van Antwoord en eindverslag. Bij Buitenlandse Zaken deed zich het bijzondere geval voor, dat Voorlopig Verslag en Memorie van Antwoord tegelijk in het bezit der leden kwamen. Maar welke methode ook gevolgd werd, de nieuwe proef heeft er niet toe mogen leiden, dat de beraadslagingen dit jaar korter waren dan in andere jaren en men voor Kerstmis door de politieke rijstebrijberg is heengekomen.

Is dit op zichzelf reeds een teleurstellend resultaat, mede valt te betreuren, dat op het ogenblik, dat wij dit overzicht schrijven, nog geen enkel begrotingshoofdstuk is aangenomen. Wel is een groot aantal hoofdstukken afgehandeld, maar de eindstemming kon niet plaats hebben, omdat er moeilijkheden rezen in betrekking tot de op elke begroting voorkomende post betreffende toelagen aan ambtenaren, aan wie buitengewone eisen worden gesteld. Over dit novum werd bij de begroting voor het Departement van Binnenlandse Zaken een uitvoerige discussie gevoerd; daarbij bleek dat een speciale salariëring van de z.g. topfunctionarissen de goed-

[p. 68]

keuring van het direct gekozen deel van de volksvertegenwoordiging niet kon wegdragen.

Reeds ten vorige jare was het vraagstuk van de salariëring der hoogste categorieën van ambtenaren een onderwerp van discussie in de Tweede Kamer geweest. De Regering wenste toen aan een aantal topfunctionarissen bepaalde representatievergoedingen toe te kennen. Daartegen rees evenwel bezwaar. Bijna alle sprekers gaven uiting aan het gevoelen, dat, indien de salarissen der topfunctionarissen te laag waren, daarin door een voorstel tot verhoging van die salarissen diende te worden voorzien. De vraag of zulks dan diende te geschieden door wijziging van het Bezoldigingsbesluit of op andere wijze bleef onbeslist, maar de Regering kon uit de beraadslagingen van 1949 de indruk verkrijgen, dat de Kamer tegen een verhoging van de topsalarissen geen bezwaar had.

Minister Teulings heeft bij de verdediging van het voorstel dan ook niet onder stoelen of banken gestoken, dat hij door de thans gebleken oppositie tegen een verhoging van die salarissen zeer was teleurgesteld. Hij stelde in het licht, hoe ingewikkeld deze materie was en hoe er maanden nodig waren geweest om - mede dank zij de medewerking van een kleine technische commissie - een aanvaardbare regeling te doen uitwerken en hoe pijnlijk het voor de Regering was om thans te bemerken, dat er ook nu weer verzet tegen de voorgedragen regeling rees. Van de zijde van de P.v.d.A., bij monde van de heer Tuin, en mede door de heren Schouten en Tilanus werd n.l. ernstig bezwaar gemaakt tegen een generale verhoging en incorporering van de representatiekosten in de salarissen. Wat wilt gij dan, riep de Minister uit en de heer Tuin antwoordde, dat hij wenste, dat het Koninklijk Besluit K 408, waarop de verhoging van de topsalarissen was gebaseerd, zou worden ingetrokken en dat er bij het toekennen van de bijzondere salarissen een persoonlijke differentiatie zou plaats vinden. Hierop riposteerde de Minister van Binnenlandse Zaken weer, dat een differentiatie bestaande in het toekennen van toelagen aan bepaalde ambtenaren tot de grootste moeilijkheden zou leiden en Binnenlandse Zaken, als toezichthoudende en coördinerende instantie voor het algemeen salarisbeleid, voor de pijnlijkste problemen zou stellen.

Hoewel het Regeringsvoorstel de steun van de K.V.P.-fractie kreeg en de heer Oud (V.V.D.) naar voren bracht, dat het georganiseerd overleg in de zaak was gekend en met de voorgestelde regeling zijn instemming had betuigd, werd het Regeringsvoorstel met 43 tegen 36 stemmen verworpen.

Daar de Regering thans zal moeten overwegen op welke wijze zij na de

[p. 69]

gevallen beslissing in de salariëring der hoogste ambtenaren zal voorzien, werd de eindstemming over alle begrotingen aangehouden, totdat het nieuwe voorstel, dat natuurlijk op alle Departementen betrekking heeft, de Tweede Kamer zal hebben bereikt. Het gevolg van deze procedure is, dat de Eerste Kamer tot dusverre geen enkel Begrotingshoofdstuk heeft ontvangen en dat de behandeling daarvan ongetwijfeld wederom op een ver gevorderd tijdstip in het begrotingsjaar zal worden beëindigd, wat in hoge mate onwenselijk is.

Naar aanleiding van de in de Tweede Kamer gevallen beslissing is er op gewezen, dat er met betrekking tot de salariëring van de ambtenaren iets niet klopt. Immers de Regering stelt ingevolge art. 65 van de Grondwet de bezoldiging der Rijksambtenaren vast, maar zonder dat de daarvoor benodigde gelden door de begrotingswetgever zijn gevoteerd, kan aan een K.B., deze materie regelend, geen uitvoering worden gegeven. Er is daarom in overweging gegeven om bij de komende Grondwetsherziening in de tot dusver bestaande regeling een verandering te brengen. Het wil ons voorkomen, dat zulks niet nodig is, omdat de moeilijkheden, die dit maal zijn gerezen voortvloeien uit het feit, dat de Regering het K.B.K 408 terugwerkende kracht heeft verleend tot 1 Januari 1950. Indien de Regering echter aan een K.B., waarin salarisregelingen zijn vervat, eerst uitvoering geeft, wanneer de daarvoor benodigde gelden te harer beschikking zijn gesteld, is er geen enkele moeilijkheid en het wil ons voorkomen, dat de Regering heel wat moeilijkheden had kunnen voorkomen, wanneer zij was begonnen met voor het lopende jaar een of meer suppletoire begrotingen in te dienen om langs deze weg althans voor 1950 een beslissing te verkrijgen. Omtrent het beginsel zou dan zijn beslist. Dit had het grote voordeel gehad, dat de behandeling van de verschillende begrotingshoofdstukken voor 1951 geen vertraging had ondervonden.

22 December 1950